عوارض ماموگرافی چیست و ماموگرافی چه محدودیت‌هایی دارد؟

دستگاه ماموگرافی چگونه است؟

ابزار ماموگرافی یک جعبه مستطیلی است که در آن تیوب اشعه ایکس قرار گرفته است. این دستگاه به طور انحصاری به پستان، اشعه ایکس‌‌‌ می‌تاباند. در این دستگاه قسمتی تعبیه شده است که پستان را نگه‌‌‌ می‌‎دارد و آن را تحت فشار قرار‌‌‌ می‌‎دهد و زوایای مختلفی را برای تصویربرداری از بافت سینه فراهم‌‌‌ می‌‎آورد.

ماموگرافی چه مزایا و مضراتی دارد؟

ماموگرافی فوایدی دارد که از آن جمله‌‌‌ می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

- ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از ابتلا به سرطان پستان را کاهش‌‌‌ می‌‎دهد.

• این روش سنجشی برای شناسایی تمامی سرطان‎‌‌‌های پستان از قبیل سرطان‌‌‌‌های مهاجم مجاری و کانال‎‌‌‌های پستان کاربرد دارد.
•  ماموگرافی غربالگری به پزشک در تشخیص تومور‌‌‌های کوچک کمک‌‌‌ می‌کند. زمانی که سرطان‎ها کوچک و محدود هستند زنان شانس بیشتری برای درمان دارند.
•  استفاده از ماموگرافی غربالگری احتمال تشخیص رشد غیرطبیعی بافت‎ها را در مجرا‌‌‌های شیری پستان که به آنها کارسینومای مجرا‌‌‌های شیری‌‌‌ می‌‌گویند، افزایش‌‌‌ می‌‎دهد.
•  هیچ اثری از اشعه ایکس بعد از اتمام ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند. لازم به ذکر است پزشکان معتقدند اشعه ایکس هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی برای ماموگرافی در پی ندارد.

عوارض ماموگرافی چیست؟

• همیشه احتمال ابتلا به سرطان به عنوان عوارض ماموگرافی در اثر تابش پرتوها وجود دارد. اما این احتمال بسیار پایین و در مقایسه با مزایای ماموگرافی قابل نادیده گرفتن است.
•  میزان تابش موثر در این روش متغیر است.
• تعداد ماموگرام‎‌‌‌ها با نتیجه مثبت کاذب بالاست. 5 الی 15 درصد از ماموگرام‌‌‌‌های غربالگری به تست‎‌‌‌های بیشتری نظیر سونوگرافی برای تشخیص نهایی نیاز دارند. اکثر این تست‎ها طبیعی هستند. اما در صورت وجود یافته‎‌‌‌های غیرطبیعی، سنجش مجدد یا بیوپسی باید انجام شود. اکثر نمونه‎‌‌‌های بیوپسی تایید‌‌‌ می‌‎کنند که هیچ سرطانی وجود ندارد. - در زنانی که در سنین 40 تا 49 سالگی ماموگرافی انجام‌‌‌ می‌‎دهند، احتمال 30درصدی نتیجه مثبت کاذب در همان دهه وجود دارد و در 7-8 درصد موارد بیوپسی تجویز‌‌‌ می‌شود.

چطور‌‌‌ می‌توان تا جای ممکن از تابیدن اشعه ایکس به سایر اندام‌ها پیشگیری کرد؟

در معاینات اشعه ایکس دقت خاصی صورت‌‌‌ می‌گیرد تا از کمترین‌‌‌ میزان تابش، بهترین تصاویر برای ارزیابی گرفته شود. سازمان‌‌‌‌های ملی و بین المللی به منظور حفاظت، مرتباً استاندارد‌‌‌های تکنیکی را که توسط متخصصان رادیولوژی استفاده‌‌‌ می‌شود به روز‌‌‌ می‌کنند.

سیستم‌‌‌‌های پرتونگاری مدرن دارای پرتو‌‌‌های اشعه ایکس بسیار کنترل شده و روش‌‌‌‌های کنترل دوز برای به حداقل رساندن‌‌‌ میزان پراکندگی تابش هستند. این روش‌ها تضمین‌‌‌ می‌کنند که قسمت‌‌‌‌های از بدن که نیازی به تصویربرداری از آنها نیست در معرض حداقل اشعه قرار بگیرند.

ماموگرافی چه محدودیت‌هایی دارد؟

گرچه در حال حاضر ماموگرافی بهترین ابزار غربالگری برای تشخیص سرطان پستان است اما این ابزار تمام انواع سرطان‌‌‌‌های پستان را تشخیص نمی‎دهد. به این "نتیجه منفی کاذب" گفته‌‌‌ می‌شود. به عبارت دیگر زمانی که ماموگرام، غیرطبیعی به نظر‌‌‌ می‌‎رسد و هیچ سرطانی وجود ندارد، به این حالت "نتیجه مثبت کاذب"‌‌‌ می‌‎گویند. تصاویر غربالگری ماموگرافی اغلب برای تشخیص قطعی وجود یک بیماری خوش‎خیم یا بدخیم کافی نیستند. در صورت وجود ناهنجاری‎‌‌‌های غیرطبیعی، رادیولوژیست آزمون‎‌‌‌های تشخیصی بیشتری درخواست‌‌‌ می‌‎کند. تفسیر ماموگرافی بسیار مشکل است زیرا بافت طبیعی پستان در هر بیمار متفاوت و منحصر به فرد است. همچنین در مواردی که بیمار پس از جراحی از پودر یا پماد درمانی استفاده‌‌‌ می‌‎کند تفسیر تصاویر ماموگرام مشکل‌تر‌‌‌ می‌‎شود. با توجه به اینکه تشخیص و شناسایی بعضی از سرطان‎‌‌‌های پستان بسیار سخت است، رادیولوژیست ممکن است تصاویر قبلی ماموگرافی را نیز درخواست کند تا بتواند آنها را با هم مقایسه کند.

افزایش تراکم پستان توجه بسیاری از پزشکان و محققان را به چند دلیل به خود جلب کرده است:

افزایش تراکم پستان تشخیص سرطان در ماموگرافی را سخت‌‌‌ می‌‎کند و خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش‌‌‌ می‌‎دهد. همچنین ایمپلنت‎‌‌‌های پستان نیز‌‌‌ می‌‎‏توانند دقت و صحت ماموگرام‎ها را خدشه‌دار کنند زیرا ایمپلنت‎‌‌‌های سیلیکونی و سالینی پستان شفاف نیستند و‌‌‌ می‌‎توانند‌‌‌ میدان دید بافت‎‌‌‌های اطراف را از بین ببرند. اهمیت این موضوع به خصوص در ایمپلنت‏‎هایی که در قسمت جلویی پستان کار گذاشته‌‌‌ می‌‌شوند بیشتر از ایمپلنت‎هایی است که زیر عضله قرار‌‌‌ می‌‏‎گیرند. رادیولوژیست‌ها و تکنسین‌‌‌‌های خبره‌‌‌ می‌‌دانند که چگونه باید پستان‌‌‌های دارای ایمپلنت را با دقت و بدون آسیب رساندن به آنها مورد ارزیابی ماموگرافی قرار دهند.

در حال حاضر تحقیقات بسیاری در مورد عوارض ماموگرافی و نیز انواع تکنیک‌‌‌‌های تصویربرداری از پستان در حال انجام است که‌‌‌ می‌توانند در تشخیص زودهنگام سرطان پستان نقش داشته باشند و دقت در تمایز شرایط غیر سرطانی پستان از سرطان‌‌‌های پستان را بهبود بخشند.

https://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=mammo

https://www.healthline.com/health/mammography

نویسنده : تیم تالیف و ترجمه نی نی پلاس