عوارض ماموگرافی چیست و ماموگرافی چه محدودیت‌هایی دارد؟
ماموگرافی نوعی تصویربرداری با کمک اشعه ایکس است که از آن برای بررسی بافت درون پستان ها و تشخیص هرگونه ضایعه خوش خیم و یا بدخیم استفاده می شود. استفاده از این روش نیز همانند بیشتر روش های تشخیص پزشکی دیگر بدون شک با مزایا و معایبی همراه خواهد بود. در این متن قصد داریم درمورد عوارض ماموگرافی با شما صحبت کنیم
دستگاه ماموگرافی چگونه است؟
ابزار ماموگرافی یک جعبه مستطیلی است که در آن تیوب اشعه ایکس قرار گرفته است. این دستگاه به طور انحصاری به پستان، اشعه ایکس می‌تاباند. در این دستگاه قسمتی تعبیه شده است که پستان را نگه میدارد و آن را تحت فشار قرار میدهد و زوایای مختلفی را برای تصویربرداری از بافت سینه فراهم میآورد.
ماموگرافی چه مزایا و مضراتی دارد؟
ماموگرافی فوایدی دارد که از آن جمله می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:
- ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از ابتلا به سرطان پستان را کاهش میدهد.
- این روش سنجشی برای شناسایی تمامی سرطانهای پستان از قبیل سرطانهای مهاجم مجاری و کانالهای پستان کاربرد دارد.
- ماموگرافی غربالگری به پزشک در تشخیص تومور‌‌‌های کوچک کمک می‌کند. زمانی که سرطانها کوچک و محدود هستند زنان شانس بیشتری برای درمان دارند.
- استفاده از ماموگرافی غربالگری احتمال تشخیص رشد غیرطبیعی بافتها را در مجرا‌‌‌های شیری پستان که به آنها کارسینومای مجرا‌‌‌های شیری می‌‌گویند، افزایش میدهد.
- هیچ اثری از اشعه ایکس بعد از اتمام ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند. لازم به ذکر است پزشکان معتقدند اشعه ایکس هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی برای ماموگرافی در پی ندارد.
عوارض ماموگرافی چیست؟
- همیشه احتمال ابتلا به سرطان به عنوان عوارض ماموگرافی در اثر تابش پرتوها وجود دارد. اما این احتمال بسیار پایین و در مقایسه با مزایای ماموگرافی قابل نادیده گرفتن است.
- میزان تابش موثر در این روش متغیر است.
- تعداد ماموگرامها با نتیجه مثبت کاذب بالاست. 5 الی 15 درصد از ماموگرام‌‌‌‌های غربالگری به تستهای بیشتری نظیر سونوگرافی برای تشخیص نهایی نیاز دارند. اکثر این تستها طبیعی هستند. اما در صورت وجود یافتههای غیرطبیعی، سنجش مجدد یا بیوپسی باید انجام شود. اکثر نمونههای بیوپسی تایید می‌کنند که هیچ سرطانی وجود ندارد. - در زنانی که در سنین 40 تا 49 سالگی ماموگرافی انجام میدهند، احتمال 30درصدی نتیجه مثبت کاذب در همان دهه وجود دارد و در 7-8 درصد موارد بیوپسی تجویز می‌شود.
چطور می‌توان تا جای ممکن از تابیدن اشعه ایکس به سایر اندام‌ها پیشگیری کرد؟
در معاینات اشعه ایکس دقت خاصی صورت می‌گیرد تا از کمترین میزان تابش، بهترین تصاویر برای ارزیابی گرفته شود. سازمان‌‌‌‌های ملی و بین المللی به منظور حفاظت، مرتباً استاندارد‌‌‌های تکنیکی را که توسط متخصصان رادیولوژی استفاده می‌شود به روز می‌کنند.
سیستم‌‌‌‌های پرتونگاری مدرن دارای پرتو‌‌‌های اشعه ایکس بسیار کنترل شده و روش‌‌‌‌های کنترل دوز برای به حداقل رساندن میزان پراکندگی تابش هستند. این روش‌ها تضمین می‌کنند که قسمت‌‌‌‌های از بدن که نیازی به تصویربرداری از آنها نیست در معرض حداقل اشعه قرار بگیرند.
ماموگرافی چه محدودیت‌هایی دارد؟
گرچه در حال حاضر ماموگرافی بهترین ابزار غربالگری برای تشخیص سرطان پستان است اما این ابزار تمام انواع سرطانهای پستان را تشخیص نمیدهد. به این "نتیجه منفی کاذب" گفته می‌شود. به عبارت دیگر زمانی که ماموگرام، غیرطبیعی به نظر میرسد و هیچ سرطانی وجود ندارد، به این حالت "نتیجه مثبت کاذب" می‌‌گویند. تصاویر غربالگری ماموگرافی اغلب برای تشخیص قطعی وجود یک بیماری خوشخیم یا بدخیم کافی نیستند. در صورت وجود ناهنجاریهای غیرطبیعی، رادیولوژیست آزمونهای تشخیصی بیشتری درخواست می‌کند. تفسیر ماموگرافی بسیار مشکل است زیرا بافت طبیعی پستان در هر بیمار متفاوت و منحصر به فرد است. همچنین در مواردی که بیمار پس از جراحی از پودر یا پماد درمانی استفاده می‌کند تفسیر تصاویر ماموگرام مشکل‌تر می‌شود. با توجه به اینکه تشخیص و شناسایی بعضی از سرطانهای پستان بسیار سخت است، رادیولوژیست ممکن است تصاویر قبلی ماموگرافی را نیز درخواست کند تا بتواند آنها را با هم مقایسه کند.
افزایش تراکم پستان توجه بسیاری از پزشکان و محققان را به چند دلیل به خود جلب کرده است:
افزایش تراکم پستان تشخیص سرطان در ماموگرافی را سخت می‌کند و خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد. همچنین ایمپلنتهای پستان نیز می‌توانند دقت و صحت ماموگرامها را خدشه‌دار کنند زیرا ایمپلنتهای سیلیکونی و سالینی پستان شفاف نیستند و می‌توانند میدان دید بافتهای اطراف را از بین ببرند. اهمیت این موضوع به خصوص در ایمپلنتهایی که در قسمت جلویی پستان کار گذاشته می‌‌شوند بیشتر از ایمپلنتهایی است که زیر عضله قرار میگیرند. رادیولوژیست‌ها و تکنسین‌‌‌‌های خبره می‌‌دانند که چگونه باید پستان‌‌‌های دارای ایمپلنت را با دقت و بدون آسیب رساندن به آنها مورد ارزیابی ماموگرافی قرار دهند.
در حال حاضر تحقیقات بسیاری در مورد عوارض ماموگرافی و نیز انواع تکنیک‌‌‌‌های تصویربرداری از پستان در حال انجام است که می‌توانند در تشخیص زودهنگام سرطان پستان نقش داشته باشند و دقت در تمایز شرایط غیر سرطانی پستان از سرطانهای پستان را بهبود بخشند.
https://www.radiologyinfo.org/en/info.cfm?pg=mammo
https://www.healthline.com/health/mammography
