چون عموماً مخلوطی از چند ماده غذایی هستند، اگر کودک به یکی از آن‌ها عدم تحمل داشته باشد معلوم نمی‌‌شود.

به علت وجود فیتات در غذاهای آماده، جذب آهن موجود در آن‌ها ناچیز است و اگر حاوی سویا، باشد مقدار زیادی فیتواستروژن به شیرخوار می‌رسد.

ممکن است کودک با سمومی از قبیل فلزات سنگین مانند ارسنیک، سرب، آلومینیوم، کادمیوم، جیوه و ... و یا آلودگی‌‌های میکروبی مواجه شود.

گاهی اوقات خود غذا هم ممکن است آلوده باشد.

نحوه جابجایی و نگهداری آن‌ها در کشتی‏ گمرک‏ انبار و مغازه‌ها نامعلوم است.

ضمناً ممکن است تاریخ مصرف آن‌ها گذشته باشد و خریدار به این موضوع توجه نکند. حتی اگر تاریخ مصرف هم نگذشته باشد باز هم غذای مانده محسوب می‌شوند و هرگز به تازگی و سلامت غذای خانگی نیستند. در برخی مناطق که غذاهای تجارتی را در آب نجوشیده حل می‌کنند اگر آب‏ آلوده باشد احتمال بروز بیماری بیشتر می‌شود.

توجه:

توصیه یا تجویز غذاهای آماده کودک قبل از 6 ماهگی حتی اگر به بهانه پیشگیری از کم خونی فقرآهن هم باشد صحیح نیست زیرا همان طور که گفته شد جذب آهن آن بسیار ناچیز است. اکثر کودکان دوست دارند مانند سایر افراد خانواده از غذاهای تهیه شده در منزل استفاده کنند و از خوردن این غذاها لذت ببرند.

اصول بهداشتی در تهیه و نگهداری غذای کمکی

قبل از تهیه غذا‏ باید مادر دست هایش را با آب و صابون بشوید.

ظرف‌های مورد استفاده‏، وسایل تهیه مواد اولیه غذا مانند سطح میز، تخته گوشت خردکنی یا سبزی خردکنی باید شسته و تمیز باشند.

نکات اساسی در مورد تغذیه تکمیلی

‌ مهم‌ترین نکته آن است که در سن 6 تا 12 ماهگی، هنوز هم غذای اصلی کودک شیرمادر است و غذای کمکی بهتر است بعد از تغذیه با شیر مادر و نه با فاصله زیاد، داده شود. در صورتی که شیرخوار بعد از غذای کمکی باز هم تمایل داشت شیرمادر بخورد اشکالی ندارد.

اگر غذا در فواصل تغذیه با شیر مادر داده شود ممکن است موجب کاهش ترشح شیرمادر و یا حتی جایگزین آن گردد.

غذای کمکی هنگام شروع و در دفعات اول، باید کمی غلیظ‌تر از شیرمارد باشد. پس از چند روز، غلظت آن بیشتر و مانند ماست معمولی یعنی بسیار نرم و به تدریج ظرف چند روز دیگر با توجه به توان بلع شیرخوار بر غلظت آن افزوده می‌شود به طوری که هنگام کج کردن قاشق به راحتی از آن نریزد.



روزهای اول، میتوان مقدار کمی از غذا را روی نوک قاشق گذاشت و به شیرخوار ارائه نمود همچنین مادر می‌تواند دست خود را بشوید و با انگشت خود غذا را در دهان شیرخوار بگذارد. به هیچ وجه نباید غذا را با بطری و یا سرپستانک به شیرخوار داد.

دفعات تغذیه تکمیلی معمولاً دو تا چهار بار در روز است و نیازی نیست که شیرخوار بعد از هر بار تغذیه با شیرمادر، غذای کمکی دریافت کند.

مقدار غذای کمکی در زمان شروع، حدود یک تا دو قاشق مرباخوری* است. در مورد زرده تخم‌مرغ استثنائاً در ابتدا به اندازه یک نخود است که با کمی شیر مادر یا فرنی مخلوط و نرم می‌شود.

افزایش مقدار غذا بر حسب میل شیرخوار است ضمن این که نباید با تحمیل و اجبار خورانده شود از طرفی هم نباید آن قدر زیاد باشد که منجر به مشکلات گوارشی مثل استفراغ و یا کاهش دریافت شیرمادر و طولانی‌تر شدن فواصل شیرخوردن شود.

مواد غذایی چه از نظر نوع و چه از نظر مقدار و تعداد وعده‌ها باید به تدریج به برنامه غذایی شیرخوار اضافه شوند.

برای تهیه غذای کمکی لازم است به تدریج از همه گروه‌‌های غذایی مانند غلات و مواد نشاسته ای، گوشت و جانشین هیا آن (تخم‌مرغ، حبوبات، مغزها) لبنیات، سبزی‌ها و میوه‌ها به ویژه سبزی‌‌های سبز تیره و نارنجی و میوه‌‌های زرد و نارنجی استفاده شود و بخشی نیز به روغن‌ها یا چربی اختصاص داده شود.

ضمن رعایت تنوع در تهیه غذای کمکی، توصیه می‌شود غذای کودک به‌‌گونه‌ای باشد که همه روزه یکی از مواد غذایی با منشاء حیوانی مانند گوشت قرمز، گوشت مرغ یا سایر پرندگان، ماهی، جگر همچنین تخم‌مرغ و لبنیات مورد استفاده قرار گیرند.

گوشت را بهتر است به تکه‌‌های بسیار ریز یا قیمه ریزه تقسیم کرد یا از گوشتی که در منزل چرخ شده است استفاده نمود تا پختن آن سریع‌تر و نرم کردن آن راحت‌تر و خوردنش برای کودک آسان‌تر باشد.

در صورت لزوم برای اینکه انرژی غذاهای کمکی کودک مانند پوره، حریره. سوپ یا آش بیشتر شود می‌توان به غذا، یک قاشق غذاخوری روغن مایع (زیتون)‏ کره حیوانی یا خامه اضافه کرد.

استفاده از کره های نباتی (مارگارین) با ترانس پایین اشکالی ندارد.

برای این که خوردن غذای کمکی برای کودک راحت‌تر باشد بهتر است غذا را با پشت قاشق، چنگال و یا گوشت کوب نرم نمود. استفاده از مخلوط کردن یا آسیاب برقی توصیه نمیشود زیرا مخلوط کن، غذا را بیش از حد نرم و یکنواخت می‌کند و اگر این امر ادامه یابد کودک مهارت جویدن را فرا نگرفته و در آینده از پذیرش غذاهای معمولی خودداری می‌نماید.

نکاتی چند در مورد مصرف مایعات آشامیدنی ها در شیرخواران 6 تا 12 ماهه

1ـ شیرمادر:

بعد از شش ماهگی، شیرمادر همچنان غذای اصلی شیرخوار از نظر دریافت انرژی، مواد مغذی و مایعات است و باید بر حسب میل و تقاضای شیرخوار و به دفعات زیاد ادامه داشته باشد.

2ـ آب:

از پایان شش ماهگی حتی زمانی که کودک به مقدار کافی از شیرخوار تغذیه می‌کند ممکن است به آب نیاز داشته باشد بنابراین باید هر روز به خصوص در فصل گرما و روزهای گرم، چند نوبت آب جوشیده خنک شده به او ارائه شود.

توجه:

آب لوله‌کشی از زمان به جوش آمدن، اگر یک دقیقه جوشانده شود قابل استفاده است ولی

آب رودخانه‌ها و امثال آن را باید 10 تا 15 دقیقه جوشاند تا تمام باکتری‌ها، لاروها، انگل‌ها و کیست‌‌های موجود در آن از بین بروند. حتی المقدور از دادن آب معدنی به شیرخواران خودداری شود چون املاح موجود در آن برای شیرخوار مناسب نیست.

3ـ شیر پاستوریزه:

کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند معمولاً تا پایان سال دوم زندگی (24 ماهگی) نیازی به استفاده از شیر پاستوریزه ندارند (آن مقدار شیر پاستوریزه که در تهیه غذای کمکی به کار می‌رود اشکالی ندارد). حدود 23 ماهگی، برای آشنا شدن کودک به طعم شیر پاستوریزه می‌توان آن را بار اول به مقدار کم در حد 30 سی‌سی با فنجان یا لیوان به کودک ارائه و به تدریج بر مقدار آن اضافه نمود. به این ترتیب وقتی کودک کم‌کم از شیر مادر گرفته می‌شود می‌تواند از شیر پاستوریزه استفاده کند.

در کودکانی که از شیرمادر محرومند و با شیر مصنوعی تغذیه می‌شوند مصرف شیرگاو (پاستوریزه یا استریلیزه پرچرب سه و نیم درصد) از پایان 12 ماهگی به بعد بلامانع است و بهتر است جایگزین شیر مصنوعی شود که آن را بعد از یک دقیقه جوشاندن و به مقدار حداکثر 500 میلی‌لیتر در شبانه روز با فنجان یا لیوان نشکن به کودک می‌دهند و سعی می‌کنند او را به تدریج از شیشه بگیرند.

معمولاً استفاده از شیرگاو قبل از پایان 12 ماهگی توصیه نمی‌‌شود.

4ـ چای، قهوه و کاکائو:

سبب کاهش جذب آهن غذای کمکی (به جز آهن گوشت) می‌شوند لذا بهتر است حتی المقدور استفاده نشوند.

5ـ نوشیدنی‌‌های حاوی شکر زیاد:

کودک را تشنه‌تر نموده و موجب چاقی او می‌شود

6ـ نوشیدنی‌‌های گازدار:

(سودا و نوشابه های معمولی) برای کودکان ممنوع است زیرا علاوه بر مضراتی که دارند (بی‌قراری و چاقی کودک) سبب دریافت مقدار کمتر غذا یا شیر مادر می‌شوند.

7ـ آب میوه‌‌های طبیعی و خالص:

که از میوه های مجاز و به روش بهداشتی در منزل تهیه شده باشند، از اواسط ماه هشتم به بعد در حد 30 تا 60 سی سی در روز که با لیوان نشکن (و نه بطری) به کودک داده شود، بلامانع است. گرچه مصرف خود میوه نسبت به آب میوه ارجحیت دارد.

استفاده شیرخوار از مقادیر زیاد آب میوه ممکن است سبب اسهال و یا کاهش اشتهای او به غذا و حتی شیر مادر شود.

مصرف مکرر آب میوه حتی اگر رقیق هم شده باشد، خصوصاً اگر به جای فنجان توسط بطری و یا هنگام خواب به کودک داده شود، می‌تواند به مینای دندان کودک صدمه زده و نهایتاً پوسیدگی دندان ایجاد نماید.

مصرف بیش از حد آب میوه به دلیل عدم دریافت مواد مغذی و پروتئین، سبب سوء تغذیه و کم خونی و حتی کوتاهی قد و در برخی موارد سبب چاقی می‌شود.

آب میوه‌‌های تجارتی اکثراً حاوی سوربیتول و یا فروکتوز فراوان و مواد افزودنی هستند که می‌توانند سبب بی قراری و نفخ معده و مشکلات گوارشی شیرخواران شوند.

چند نکته مهم در مورد دفعات و مقدار غذا در کودکان 6 تا 12 ماهه

دفعات غذای کمکی در پایان 6 ماهگی از یک بار در روز شروع و کم کم به دو بار و سپس در اواخر ماه هفتم و طی ماه هشتم به سه بار در روز می‌رسد. در صورت نیاز می‌توان یک یا دو میان وعده هم اضافه نمود. با افزایش سن کودک، دفعات تغذیه و مقدار غذای کمکی بیشتر می‌شود به طوری که در سنین 9 تا 12 ماهگی وعده‌‌های اصلی غذاهای کمکی 3 تا 4 وعده در روز و اگر کودک میل داشت با 1 تا 2 میان وعده هم همراه است. به این ترتیب شیرخوار به تدریج مهارت بیشتری در غذا خوردن پیدا می‌کند و از مزه‌‌های جدید هم لذت می‌برد.

مقدار غذای کمکی که کودک در 24 ساعت دریافت می‌کند به سه عامل مهم بستگی دارد:

میل و اشتهای کودک (نه میل و اجبار اطرافیان)

تراکم انرژی (انرژی دانسیتی) غذای کمکی

میزان دریافت شیر مادر که غذای اصلی او است.

در مورد تراکم انرژی غذای کمکی شیرخوار لازم است یادآوری نمود که:

هر گرم غذا باید 8/0 تا یک کیلوکالری انرژی داشته باشد. در شرایطی که غذای کمکی غلظت کافی را نداشته و حاوی مواد مغذی کمتری باشد مثلاً تراکم انرژی آن 6/0 کیلوکالری باشد، یا باید مقدار غذای کمکی را بیشتر کرد و یا دفعات آن را افزایش داد.

بنابراین با در نظر گرفتن مقدار دریافت غذا، تراکم انرژی مطلوب غذا و براساس منحنی رشد شیرخوار، سه حالت ممکن است اتفاق بیفتد:

1ـ وزن شیرخوار بدون تناسب با قد او، بیش از حد انتظار است و به طرف اضافه وزن پیش می‌رود در این صورت ضمن مشورت با پزشک اقدامات زیر انجام شود:

علت یابی رشد زیاد

ادامه تغذیه با شیر مادر تا دو سال تمام و بیشتر

ارائه غذاهای کمکی مغذی با همان اصول و دفعات تغذیه

اجتناب از دادن غذاهای چرب و شیرین و عدم افزودن چربی و شکر به غذای کمکی شیرخوار

عدم اصرار به خوردن غذای کمکی

توجه: در این کودکان به هیچ وجه نباید دریافت شیرمادر کم یا قطع شود.

نحوه شروع و ادامه غذای کمکی

1ـ از پایان 6 ماهگی (180 روزگی) تا پایان 7 ماهگی:

در این زمان هدف اصلی آن است که شیرخوار با طعم و قوام غذا و سپس خوردن غذا به وسیله قاشق آشنا شود. بنابراین در چند روز اول شروع غذای کمکی، دادن یک یا دو قاشق مرباخوری غذا کافی است. در ابتدا می‌توان مقدار کمی از غذا را در نوک قاشق مرباخوری گذاشت و به شیرخوار ارائه کرد تا ظرف مدت کوتاهی او یاد بگیرد که چگونه با استفاده از لب‌ها و زبان خود غذا را ازقاشق برداشته و به قسمت عقب حق خود ببرد و آن را ببلعد. گاهی ممکن است شیرخوار با زبانش غذا را بیرون بدهد این اتفاق طبیعی است و الزاماً دلیل دوست نداشتن غذا نیست.

برنامه غذایی شیرخوار در ماه هفتم زندگی:

هفته اول: فرنی آرد برنج و بعد حریره بادام

هفته دوم: برنامه قبلی + سوپ با استفاده از گوشت

هفته سوم: برنامه قبلی + پوره انواع سبزی‌ها

هفته چهارم: برنامه قبلی همراه با تنوع در تهیه سوپ

هفته اول ماه هفتم:

اولین غذا:

* اولین غذای کمکی که به شیرخوار داده می‌شود باید نرم، ساده و با کمترین امکان ایجاد آلرژی باشد به همین دلیل معمولاً از برنج استفاده می‌شود که آنرا به صورت فرنی آرد برنج تهیه می‌کنند.

تهیه فرنی با آرد گندم بهتر است بعد از 8 ماهگی باشد. (در صورت وجود سابقه آلرژی به گندم در افراد خانواده، مصرف گندم به بعد از 12 ماهگی موکول می‌گردد).

* حریره بادام غذای مناسبی است و اکثر کودکان مزه آن را دوست دارند. حساسیت به بادام درختی که حریره از آن تهیه می‌شود بسیار کم است و آن چه که بچه‌ها ممکن است به آن حساسیت داشته باشند بادام زمینی و بادام هندی است.

غذای کمکی در روز اول یک بار و با توجه به میل شیرخوار، یک تا دو قاشق مرباخوری از فرنی آرد برنج است که صبح بلافاصله پس از تغذیه با شیرمادر داده می‌شود.

مقدار غذای کمکی در روز دوم در صورت میل و در خواست شیرخوار به دوبار می‌رسد (یک تا دو قاشق مرباخوری صبح و یک دو قاشق مرباخوری ظهر) و از روز سوم تا هفتم به تدریج بر تعداد قاشق‌ها اضافه می‌شود تا به 5 تا 10 قاشق مرباخوری برسد.

* در مورد بعضی از شیرخواران که به نظر می‌رسد فرنی یا حریره بادام را دوست ندارند، می‌توان یک حلقه موز رسیده یا یک تکه سیب درختی را پس از جدا کردن پوست آن، رنده کرده و به فرنی یا حریره بادام اضافه نمود. �به� میوه خوش طعمی است و یک قاچ �به� پخته شده می‌تواند طعم غذای کودک را دلپذیرتر کند.

هفته دوم:

در این هفته گوشت به برناه غذایی شیرخوار اضافله می‌شود. نوع گوشت می‌تواند ماهیچه گوسفند، سینه یا ران مرغ یا بوقلمون و یا گوشت چرخ کرده بدون چربی گوسفند باشد. در خانواده‌هایی که به ماهی حساسیت ندارند مصرف ماهی هم اشکار ندارد.

بنابراین وعده‌‌های غذای کمکی شیرخوار در هفته دوم ماه هفتم دوبار در روز و غذای او علاوه بر فرنی یا حریره بادام سوپی است با غلظت ماست که مخلوطی از برنج و گوشت بوده و یکی دو روز بعد هویچ و سپس به تدریج یکی از انواع سبزی‌ها به آن اضافه می‌شود.

شروع سوپ هم با یک تا دو قاشق مرباخوری است که در وعده ظهر به کودک داده می‌شود و به تدریج مقدار آن بسته به میل شیرخوار افزایش می‌یابد تا جایگزین فرنی یا حریره بادام وعده ظهر او شود.

به این ترتیب کودک در اواخر هفته دوم، صبح‌ها از فرنی یا حریره بادام و ظهرها از سوپ استفاده می‌نماید.

برای تنوع بخشیدن به محتوای سوپ می‌توان به تدریج از انواع سبزی‌ها مانند جعفری، گشنیز، شوید، کرفس، کدو خورشتی، کدو حلوایی. لوبیا سبز و سیب‌زمینی استفاده کرد. سبزی‌هایی که نیاز به پختن بیشتر دارند مانند کرفس، لوبیا سبز، کدو حلوایی، کدو خورشتی و سیب‌زمینی را باید به صورت قطعات بسیار کوچک، خرد کرده و به گوشت اضافه نمود تا همراه گوشت پخته شوند ولی سبزی‌‌های لطیف‌تر مانند جعفری، گشنیز، شوید و امثال آن که ساطوری (ریز) شده‌اند در اواخر مرحله پخت اضافه می‌شود تا دو سه دقیقه با سوپ بجوشد. اگر در قابلمه سوپ بسته باشد، سبزی‌ها زودتر پخته می‌شوند.

* به سوپ نباید نمک یا شکر اضافه کرد.

توجه:

1) مقدار آهن گوشت ران مرغ بیشتر از سینه آن ولی پروتئین سینه مرغ بیشتر از ران مرغ است.

2) برای تهیه گوشت چرخ کرده بهتر است پس از جدا کردن چربی گوشت، آن را شسته و در منزل دو بار چرخ نمود. سپس حدود 30 گرم گوشت چرخ کرده را در هر کیسه فریزر کوچک ریخته و در فریزر گذاشت.

3) در صورت عدم دسترسی به گوشت، می‌توان از حبوبات استفاده کرد. گرچه حبوبات (عدس، ماش، لوبیا) به عنوان جانشین‌‌های گوشت محسوب می‌شوند ولی ارزش غذایی این مواد به اندازه گوشت نیست بنابراین در درجه اول توصیه می‌شود در حد امکان مقداری گوشت همراه حبوبات پخته شود حتی اگر یک بال یا گردن مرغ باشد تا هم ارزش غذایی غذا و هم جذب آهن حبوبات افزایش یابد. در غیر این صورت بهتر است حبوبات با یک یا دو نوع از سبزی‌ها پخته شوند مثلاً لوبیا با سیب‌زمینی، عدس با نخود فرنگی، ماش با گشنیز و باقلا سبز با شیود.

4) بعداز تهیه غذای کمکی باید گوشت و سایر مواد غذایی آن را نرم و له کرد و به شیرخوار داد و هیچ غذایی را نباید صاف کرد زیرا آب سوپ یا سوپ صاف شده ارزش غذایی کمتری دارد.

5) همان طور که قبلاً ذکر شد محتویات غذای کمکی شیرخوار را باید با پشت قاشق یا چنگال یا گوشت کوب نرم و له کرد و نباید از مخلوط کن استفاده نمود

هفته سوم:

تعداد وعده‌‌های غذا در هفته سوم به سه بار در روز افزایش می‌یابد و شیرخوار علاوه بر فرنی و سوپ، از پوره انواع سبزی‌ها مانند پوره سیب‌زمینی، هویج و غیره که در مبحث طرز تهیه غذاهای کمکی به آن اشاره شده است، استفاده می‌نماید.

برای نرم کردن پوره می‌توان ترجیحاً از شیرمادر یا شیر پاستوریزه، کره یا هر روغنی که در دسترس باشد یا کمی آب مرغ یا آب گوشت استفاده کرد.

به این ترتیب برنامه غذایی شیرخوار در هفته سوم ماه هفتم به شرح زیر است:

صبح
ظهر
عصر

فرنی یا حریره بادام
سوپ
پوره یکی از انواع سبزی‌ها

هفته چهارم:

این هفته زمان استفاده از انواع سبزی‌ها در تهیه سوپ کودک است. تعداد وعده‌‌های غذا سه بار در روز بوده و مانند هفته سوم می‌توان صبح‌ها فرنی، ظهرها سوپ‌‌های متنوع با انواع سبزی‌ها و عصر نیز پوره یکی از انواع سبزی‌ها را به کودک داد

وای عالی بودن

مرسی از محبتت

???????????????همش مالی شما???????

???

مامانا یه سوال؟ کسی بیداره الان

مامانا پسرمن هفته بعد دوماهش میشه شیرخودم خیلی کمه سیرش نمیکنه چیکار کنم تا الان بهش شیرخشک دادم منتهی بالا میاورد که دکترش شیرخشک مخصوص بازگشت محتویات معده نوشت دو سه هفته از همین شیرحشک بهش دادم خیلی بهش میساخت اصلا بالا نیاورد ولی قبلا هم بهتون گفتم دمتین این هفته تو پی پی ش یکم خون دیدم دکتر گفت نان هایپوالرژی بهش بده حالا از اون روز که میدم از دهن و دماغش بالا میاره. اصلا بهش نمیسازه. دکتر گفت اگر با شیرخشک نان مخصوص الرژی بالا اورد حتما ازمایش ببرید.شما میگید چیکار کنم؟ همون شیرخشک مخصوص بازگشت محتویات معده رو بدم که اذیت نشه اونوقت باید ببریمش ازمایش بگیزن ازش

سلام با دکترش مشورت کن شیر خشک ببلاک هم خوبه

سلام اول سریع ببرش آرمایش بعد در موردشیرش تصمیم بگیر چون پسرنازت به همه شیر خشکا احتمالا آلرژی داره
چرا فکر میکنی شیر خودت سیرش نمیکنه وزنش چقدره؟؟

همون شیر خشکی که خوب بوده بده بهش تا آزمایشش

شیرخشک ببلاک مخصوص بازگشت محتویات معده رو میخورد بالا نمی اورد اذیت نمیشد حالا شوهرم امشب رو رفت از اون گرفت گفت طفلی بخوره راجت بخوابه.پس نظر شما اینه ببرمش ازمایش؟ یعنی از چیه خیلی نگران شدم

ارسال شده از

سلام دوستان، یه سؤال، کسی در بیمارستان اقبال زایمان طبیعی داشته، رسیدگشون چطوره، به نظرتون بیمارستان تمیزی هست؟

پاسخ به

شیرخشک ببلاک مخصوص بازگشت محتویات معده رو میخورد بالا نمی اورد اذیت نمیشد حالا شوهرم امشب رو رفت از ...

خودتو تقویت کن شیرت زیاد شه خو
زیاد نمیشه به نظرت؟؟؟

پاسخ به

سلام دوستان، یه سؤال، کسی در بیمارستان اقبال زایمان طبیعی داشته، رسیدگشون چطوره، به نظرتون بیمارستان...

من خودم نرفتم
ولی شنیدم خوبه اتاقاش تمیزه پرسنلشم خوبن