خرخر کردن نوزادان، از علت تا درمان آن چیست؟

آیا خرخر کردن سینه نوزاد طبیعی است؟

برای یک مادر دیدن این‌که کوچولوی او خوابیده است لذتی ابدی دارد. نوزاد با شکمی سیر و چشم‌هایی پر از خواب از همه‌چیز راضی به نظر می‌رسد. انگار به دنیای ناشناخته‌ای سفر کرده و کاملا در آرامش است.

اما صداهای آزاردهنده‌ای را در نظر بگیرید که آن لحظات آرام را بهم می‌زند. صدای خرخر کردن نوزادان!!! ممکن است خرخر کردن نوزاد برایتان بامزه باشد، اما اگر تکرار شود ممکن است مقداری نگران‌ کننده شود. ما معمولا خرخر کردن را در نوزادان نمی‌بینیم. اما خرخر کردن و خرناس کشیدن در آن‌ها اتفاق می‌افتد. دلیل آن چه می‌تواند باشد؟

در این مقاله دلایل احتمالی خرخر کردن نوزادان و نفیر کشیدن دائمی شیرخوار و راه‌های مواجه شدن با آن را می‌خوانید:

آیا خرخر کردن و نفیر کشیدن در نوزادان یا شیرخواران طبیعی است؟

بله، در بیشتر موارد طبیعی است. خرخر کردن زمانی رخ می‌دهد که مجرای هوا در گلو بسته یا باریک می‌شود و باعث می‌شود هوای دم، بافت‌های گلو را بلرزاند. ده درصد نوزادان تقریبا هر شب خرخر می‌کنند و خرخر کودکان عموما طبیعی است. ماهیچه‌های نوزاد، از جمله ماهیچه‌های گردن در هنگام خواب شل می‌شود و از این رو به دیوار عقبی مجرای هوا فشار می‌آورد و باعث خرخر می‌شود. نفیر کشیدن صدای دیگری است که نوزاد هنگام گرفته شدن مجرای هوا از خود در می‌آورد. این صدایی تکمیلی بر خرخر کردن است.

نوزادان از لحظه‌ای که متولد می‌شوند نفس می‌کشند. برای همین، از خرخر کردن یا نفیر کشیدن نوزاد خود تعجیب نکنید. اما، باید مواردی را که خرخر کردن می‌تواند جدی باشد بشناسید.

علت خرخر کردن نوزاد و علت خرناس کشیدن نوزاد چیست؟

هرچه نوزاد بزرگتر می‌شود تناوب و احتمال خرخر کردن در او کاهش می‌یابد. اما به رغم این موضوع، دلیل آن می‌تواند ناهنجاری‌های خاص باشد و نشانه‌ای از نیاز به مراقبت پزشکی محسوب شود.

• آپنه (قطع کوتاه مدت تنفس) انسدادی هنگام خواب

این اصلی ترین دلیل خرخر کردن نوزاد است. آپنه انسدادی هنگام خواب زمانی رخ می‌دهد که مجرای هوای نوزاد به صورت جزئی یا کلی به خاطر فشار آوردن بخش جلویی مجرا به بخش پشتی آن بسته می‌شود. از این رو، هوایی که از این مجرا عبور می‌کند بافت‌های گردن را می‌لرزاند و باعث خرخر کردن می‌شود.

آپنه هنگام خواب اغلب به دلیل جمع‌شدن خلط در مجرای هوای نوزاد یا به خاطر مشکلات دیگری نظیر بزرگ‌ شدن غدد لنفی یا لوزه‌ها که بعدا به آن‌ها خواهیم پرداخت رخ می‌دهد.

نشانه‌ها: خرخر کردن هر روزه یک نشانه برای آپنه هنگام خواب است. نوزاد حداقل یک‌بار در طول شب بیدار می‌شود و به نفس‌نفس می‌افتد و گاهی با خرناس کشیدن همراه است.

هنگام روز ممکن است بدون هیچ دلیل پزشکی دیگر شدیدا احساس خواب‌آلودگی کند.

درمان: مغز نوزادان مدام در حال رشد است و اکسیژن‌رسانی به آن حتی برای چند ثانیه هم نباید قطع شود. برای همین، این عارضه حتما باید مورد توجه پزشکی قرار بگیرد. پزشک به دنبال دلیل آپنه می‌گردد (انسداد، خلط و غیره) و درمانی را پیشنهاد می‌دهد. فقط در موارد بسیار حاد نیاز به جراحی وجود دارد. معمولا خرخر کردن بدون نیاز به دخالت تهاجمی پزشکی برطرف می‌شود.

•  انسداد سوراخ‌های بینی:

از آن‌جا که نوزادان و شیرخواران هنوز یاد نگرفته‌اند فین کنند، سوراخ‌های بینی آن‌ها معمولا بسته می‌شود. البته بسته شدن سوراخ‌های بینی می‌تواند به خاطر مشکلات جدی‌تری مانند انسداد کوانال باشد. این یک عارضه مادرزادی است که در آن سوراخ بینی با ساختاری استخوانی با غضروفی بسته می‌شود و می‌تواند باعث جریان بسیار کم هوا از طریق بینی شود که می‌تواند به نوبه خود خرخر کردن نوزادان در هنگام خواب را به همراه داشته باشد. همچنین عارضه‌ای به نام انحراف تیغه بینی وجود دارد که در آن یک مجرای هوا صاف است و دیگری کج. این موضوع مجرای یکی از سوراخ‌ها را باریک می‌کند و ممکن است منجر به خرخر کردن و خرناس کشیدن شود.

نشانه‌ها: نوزاد ممکن است هنگام تنفس از خود ناراحتی نشان بدهد و مدام از بینی او آب جاری باشد. انسداد سوراخ‌های بینی می‌تواند باعث شود که نوزاد از طریق دهان تنفس کند.

درمان: جراحی می‌تواند با بیرون آوردن بافت استخوانی که سوراخ را مسدود کرده مشکل را برطرف کند. اگر نتوان استخوان را خارج کرد با ایجاد یک سوراخ در استخوان و قرار دادن یک وسیله برای جلوگیری از رشد دوباره مشکل را برطرف می‌کنند. در مورد انحراف مجرا، جراحی می‌تواند به راحتی مجرای هوا را صاف کند. اگر بینی نوزاد با مخاط گرفته شده باشد، پزشک آن را با استفاده از یک پمپ بینی بیرون می‌کشد.

•  بزرگ شدن غدد لنفی یا لوزه‌ها:

عفونت غدد لنفی و لوزه‌ها می‌تواند باعث فشار بر مجراهای هوا شده و سبب خرخر کردن نوزادان گردد. همان‌طور که قبلا اشاره شد، این موضوع می‌تواند منجر به آپنه در هنگام خواب شود.

این غدد و لوزه‌ها بخشی از دستگاه لنفی است که نقش بزرگی در حفاظت از دستگاه تنفسی در مقابل عفونت ایفا می‌کند اما خود در مقابل عفونت آسیب‌پذیر هستند. عفونت غدد لنفی و لوزه‌ها باعث بزرگ‌ شدن آن‌ها می‌شود و مسیر باریک عبور هوای نوزاد را بند می‌آورد و موجب خرخر کردن یا نفیر کشیدن می‌شود.

نشانه‌ها: لوزه ورم‌کرده را می‌تواند به راحتی از داخل دهان شیرخوار در کناره گلو مشاهده کرد. ورم غدد لنفاوی را نمی‌توان از داخل دهان دید و تشخیص آن از طریق نشانه‌هایی مانند تنفس از دهان، باز ماندن آرواره و سختی تنفس از طریق بینی صورت می‌گیرد.

درمان: عفونت غدد لنفاوی و لوزه را می‌توان با داروهای آنتی‌بیوتیک درمان کرد. در صورت عفونت شدید، شاید لازم باشد بافت را با عمل جراحی برداشت.

• اختلالات عصبی‌عضلانی و ژنتیک

ممکن است کودک به خاطر عضلات ضعیف و حالت صورت به دلیل اختلالات ژنتیکی نظیر سندروم داون خرخر کند. این عارضه موجب بزرگ شدن زبان، تخت شدن بینی و کوچک شدن آرواره می‌شود که همگی ممکن است باعث باریک شدن مجراهای هوا شوند. برخی اختلالات عصبی‌ عضلانی نظیر فلج مغزی یا تحلیل عضلانی ماهیچه‌های زبان را شل می‌کنند و موجب افتادن آن به عقب و مسدود کردن مسیر هوا می‌شوند.

نشانه‌ها: کودک نشانه‌های کلاسیک دیگری از اختلالات ژنتیک و عصبی‌عضلانی را از خود نشان خواهد داد. خرخر کردن به خودی خود نشانه اصلی این اختلالات نیست.

درمان: معمولا برای این عوارض درمانی وجود ندارد اما والدین می‌توانند مدیریت عوارض را با آموزش توسط پزشک یاد بگیرند.

•  آسم و آلرژی

آسم و آلرژی هم می‌تواند موجب خرخر کردن و خرناس کشیدن باشد هرچند ممکن است نشانه قطعی آسم نباشد. آسم اغلب ارتباط مستقیمی با آلرژی‌های تنفسی دارد و از این رو آسم ناشی از آلرژی ممکن است منجر به خرخر کردن شود.

نشانه‌ها: کودک ممکن است تمام نشانه‌های اصلی آسم نظیر تنگی نفس و خستگی سریع هنگام بازی را از خود نشان بدهد.

درمان: آسم را نمی‌توان درمان کرد اما می‌تواند با داروهای تنفسی که استفاده از آن‌ها بسیار آسان است کنترل کرد.

•  سرماخوردگی و جاری شدن آب دهان

سرماخوردگی هم ممکن است به خاطر تجمع مخاط در سوراخ‌های بینی موجب خرخر شود. این موضوع منجر به انسداد مجاری بینی می‌شود و میسرهای عبور هوا را می‌بندد و باعث خرخر کردن کودک هنگام خواب می‌شود. در همین زمان وقتی شیرخوار در حال دندان درآوردن است مقدار زیادی بزاق ترشح می‌کند که می‌تواند موجب انسداد مجاری بینی در هنگامی شود که به پشت خوابیده است.

نشانه‌ها: اگر سرماخورده باشد قطعا نشانه‌های دیگر سرماخوردگی نظیر آب‌ریزش بینی و شاید تب خفیف را از خود بروز دهد. اگر در حال دندان درآوردن باشد، بزاق زیادی ترشح می‌کند.

درمان: یک پمپ ساده بینی و سرم آب‌نمک می‌تواند تحت نظارت پزشکی انسداد مجرای بینی را برطرف کند.

پزشک می‌تواند هرکدام از این عوارض را تشخیص بدهد. به محض این‌که شیرخوار تحت درمان قرار گرفت، باید داروها را سر موقع به او بدهید. این عوارض هم باید مورد توجه پزشک قرار بگیرد، اما موارد خاصی وجود دارد که نباید حتی یک لحظه هم برای مراجعه به پزشک درنگ کنید.

چه زمانی صدا شبیه خرخر کردن است اما خرخر نیست؟

ممکن است به نظر بیاید که کودک در حال خرخر کردن است اما صدا در واقع از حلق او بیرون می‌آید. به این عارضه نای‌سوت می‌گویند که اصطلاح پزشکی برای تنفس پر سروصداست. سوت تنفسی معمولا به دلیل لارنژومالاسی پیش می‌آید که در بیشتر موارد مادرزادی است که در آن جداری غضروفی نرم روی حنجره شروع به تاشدن به سمت داخل می‌کند و در نهایت مسیر هوا را مسدود می‌کند. شیرخوار معمولا با صدایی شبیه خرخر تنفس پر سروصدا دارد. این صدا از حنجره می‌آید که در آن هوا به دلیل گرفتگی با مقاومت مواجه می‌شود و موجب لرزش بافت می‌گردد.

نشانه‌ها: نشانه اصلی لارنژومالاسی تنفس پرسروصدا و صدای بلند خرخرمانند از گلو در هنگام خواب است. حتی ممکن است کودک حین بیرون دادن هوا خس‌خس کند و هنگام شیرخوردن یا درست بعد از غذا خوردن خرخر کند.

درمان: لارنژومالاسی اغلب خودبه‌خود درمان می‌شود و در بیشتر موارد به دخالت پزشکی نیازی نیست. این عارضه علاوه بر مادرزاد بودن می‌تواند با بازگشت اسید معده به مری هم ایجاد شود که در آن اسید بالا آمده غضروف‌های حنجره را ملتهب می‌کند و باعث شل شدن آن‌ها و دشواری در تنفس می‌شود. از این رو، پزشک بازگشت اسید معده را درمان می‌کند تا التهاب حنجره را آرام کند. در موارد حاد، ممکن است عمل جراحی با عنوان سوپراگلوتوپلاستی مورد نیاز باشد. این عمل شامل برداشتن بافت‌های زاید و بازکردن فضا برای عبور هواست.

 در هنگام خرخر کردن نوزادان چه زمانی باید سریعا به پزشک مراجعه کرد؟

در زیر مواردی را که باید در آن سریعا به پزشک مراجعه کنید می‌خوانید:

• زمانی که تنفس نامنظم یا غیرعادی است: وقتی کودک حین خرخر کردن مدت زیادی نفس نمی‌کشد قطعا مشکلی وجود دارد و نباید صبر کنید تا خرخر کردن خودبه‌خود کاهش یابد. نفس نکشیدن، حتی برای چند لحظه، می‌تواند تاثیر زیادی بر ارگان‌های داخلی داشته باشد.
• وقتی همیشه هنگام خواب خرخر می‌کند و خرناس می‌کشد: خرخر کردن نوزادان اگر گاه گاه باشد طبیعی است اما اگر هفته‌ها و ماه‌ها هربار که می‌خوابد این کار را می‌کند، می‌تواند نشانه یک مشکل پزشکی پنهان باشد.
• وقتی صدای خرخر کردن و خرناس کشیدن آزاردهنده یا بسیار بلند است: وقتی صدای خرخر کردن طوری است که انگار گوشتان را دارد سوراخ می‌کند، می‌فهمید که اشکالی وجود دارد. بلند خرخر کردن برای یک شیرخوار کوچک طبیعی نیست و باید به پزشک مراجعه کنید.
• اگر خرخر کردن در خواب اختلال ایجاد می‌کند: اگر خرخر کردن او را بیدار می‌کند یا مانع از خواب مداوم می‌شود، او را نزد پزشک ببرید. ممکن است مسئله‌ای او را آزار می‌دهد.

توصیه‌هایی برای کنترل خرخر کردن نوزادان

موارد زیر روش‌هایی ساده‌ای هستند که می‌توان از آن‌ها برای کنترل خرخر کردن نوزادان استفاده کرد:

• او را در حالت مناسب بخوابانید: بهترین کاری که می‌توانید برای خرخر کردن نوزادان بکنید این است که او را در وضعیت مناسب بخوابانید. به بزرگسالان توصیه می‌شود برای جلوگیری از خرخر کردن به پهلو بخوابند، اما این وضعیت برای نوزاد یا شیرخوار مناسب نیست پس هرگز این کار را نکنید. بهترین وضعیت برای خوابیدن نوزاد یا شیرخوار به پشت است. وقتی به پشت خوابیده می‌توان سر او را به یک طرف چرخاند تا احتمال مسدود شدن مجرای هوا در اثر ریفلاکس احتمالی را کاهش داد. جهت چرخش سر را مدام عوض کنید.
• آلرژی‌زاها را دور نگه دارید: تمیز نگه داشتن محیط می‌تواند از قرار گرفتن نوزاد در معرض مواد آلرژی‌زای بالقوه که ممکن است باعث سرماخوردگی، آلرژی و دیگر مشکلات تنفسی منجر به خرخر یا نفیر شود جلوگیری کند. سعی کنید در اتاق خواب هوا به خوبی جریان داشته باشد.
• اگر محیط خشک است از یک مرطوب‌کننده هوا استفاده کنید: هوای خشک می‌تواند مجراهای هوایی در حال رشد شیرخوار را تحریک کند. اگر هوا زیادی خشک است می‌توانید از مرطوب‌کننده هوا استفاده کنید. مرطوب‌کننده‌ها وسایلی هستند که بخار آب را برای حفظ رطوبت به منظور تنفس راحت‌تر به هوا می‌فرستند. خرخر کردن یا خرناس کشیدن را درمان نمی‌کند اما می‌تواند تنفس را آسان‌تر کند.

از مصرف خودسرانه داروهای خرخر کردن نوزادان بدون نسخه پزشک خودداری کنید، چراکه برای شیرخواران و کودکان ساخته نشده‌اند. بعضی از خرخر کردن‌ها بی‌اشکال است اما اگر عارضه‌ای مزمن است و خرخر و خرناس هر روز پرسروصداتر می‌شود، به پزشک مراجعه کنید.

منبع: momjunction

 

بیشتر بدانید:

1- مبتلا نشدن کودک به آسم با کنترل بیماری در بارداری

2- آپنه خواب در کودکان چه نشانه هایی دارد؟

3- مقابله با مشکلات خواب و بدخوابی در نوزادان

4- وقفه تنفسی یا آپنه خواب در کودکان چه عوارضی دارد؟

نویسنده : تیم تالیف و ترجمه نی نی پلاس