آیا شیر مادر سبب زردی نوزاد می شود؟
اگرچه تصور به دنیا آمدن نوزادی کوچک و دوست داشتنی، بسیار شیرین به نظر می رسد اما با استرس های زیادی نیز همراه است که از جمله آن ها می توان به زردی نوزاد اشاره کرد. زردی دوره نوزادی، برای بسیاری از والدین مشابه یک کابوس بزرگ است و البته حق هم دارند، زیرا اگر زردی کنترل نشود، می تواند با عوارض زیادی همراه باشد. اگر دوست دارید تا در مورد زردی، علل، روش های درمان و طرز استفاده از دستگاه زردی نوزاد در خانه و بیمارستان آشنا شوید، با ما همراه باشید.
زردی نوزاد یا ایکتر چیست؟
زردی نوزاد، که با عنوان یرقان یا ایکتر نیز شناخته می شود و در حدود 60 درصد از نوزادان را درگیر می کند، شرایطی است که در طی آن پوست و چشم های نوزاد کوچک شما به رنگ زرد درمی آید.
زردی زمانی رخ می دهد که ماده ای زرد رنگ به نام بیلی روبین که حاصل از تجزیه گلبول های قرمز است در خون تجمع یافته و سطح آن بالا می رود. در واقع، گلبول های قرمز خون، طی یک فرآیند طبیعی، هر روز تجزیه شده و بیلی روبین را در خون آزاد می کنند. این بیلی روبین که با عنوان بیلی روبین غیر کونژوگه شناخته می شود، به واسطه کبد از به بیلی روبین کونژوگه تبدیل شده و در نهایت از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج می شود. اما در نوزادان، شرایطی کمی فرق می کند. زیرا از یک سو، نوزادانی که تازه به دنیا آمده اند، در مقایسه با بزرگسالان گلبول های قرمز بیشتری دارند و از سوی دیگر کبد نوزادان، قادر نیست بیلی روبین را با همان سرعتی که بدنشان می سازد، از حالت غیر کونژوگه به کونژوگه تبدیل کند و در نتیجه با شروع انباشته شدن مقادیر بالای بیلی روبین در خون، زردی نمایان می شود.
به صورت کلی، زردی فیزیولوژیک یا طبیعی، معمولاً در طی 2 یا 4 روز پس از تولد نوزاد پدیدار می شود. اگر نوزاد شما بعد از هفته 37 بارداری به دنیا آمده و وزن او بیشتر از 2500 گرم باشد، زردی در طی 3 تا 5 روز به حداکثر میزان خود رسیده و به طور معمول تا 10 الی 14 روزگی بهبود پیدا می کند. و اگر دلبند عجولتان نارس به دنیا آمده باشد و یا وزن او کمتر از 2500 گرم باشد، زردی در عرض 7 روز به اوج خود می رسد و سپس تا قبل از 21 روزگی محو خواهد شد. اما برخی از انواع زردی نیز هستند که ممکن است دیرتر یا زودتر از این زمان رخ دهند.
علل زردی نوزاد
علت اصلی زردی نوزاد، عدم تطابق عملکرد کبد با سرعت تجزیه گلبول های قرمز و تولید بیلی روبین است، اما در برخی شرایط خاص احتمال وقوع زردی نوزادی بیشتر است، از جمله:
- تولد قبل از هفته 37 بارداری (نارس بودن نوزاد)،
- کبودی در بدو تولد یا خونریزی داخلی،
- عدم دریافت شیر به حد کافی،
- ناسازگاری خونی ABO میان مادر و نوزاد (مادر دارای گروه خونی O و نوزاد با گروه خونی A یا B)،
- ناسازگاری Rh میان مادر و نوزاد (مادر با گروه خونی Rh منفی و فرزند با Rh مثبت)،
- سابقه زردی در فرزندان قبلی خانواده،
- ابتلای مادر به دیابت،
- اختلالات و بیماری های کبدی،
- عفونت هایی همچون سرخجه، سپسیس و ...،
- برخی انواع اختلالات ژنتیکی،
- ابتلا به بیماری هایی همچون گالاکتوزمی و کم کاری تیروئید،
- کمبود آنزیم G6PD،
- اختلال در گلبول های قرمز از جمله کم خونی داسی شکل (سیکل سل)،
- و تعداد بالای گلبول قرمز (پلی سیتمی)،
نشانه های زردی نوزاد
مهم ترین علامتی که نشان می دهد دلبند شما درگیر زردی نوزادی شده است، زرد شدن رنگ او است که از سفیدی چشم ها و صورت شروع شده و با بالاتر رفتن سطح زردی و مقدار بیلی روبین در خون، به ترتیب قفسه سینه، شکم و پاها و دست ها نیز زرد می شوند. به علاوه در صورتی که متوجه شدید فرزندتان:
- بی حال و بی اشتها است،
- به حد کافی ادرار نکرده و پوشک او خشک می ماند،
- خواب آلوده است و به سختی از خواب بیدار می شود،
- به طور مداوم گریه کرده و بی قراری می کند،
- دچار سفتی و خشکی بدن شده و پشت او قوس دار شده است،
- حرکات چشمی عجیب و غیرمعمول دارد،
باید بلافاصله به متخصص اطفال یا بیمارستان مراجعه کنید، زیرا این موارد می توانند علامت زردی شدید باشند و فرزندتان را در معرض عوارض خطرناک زردی درمان نشده همچون عقب ماندگی ذهنی قرار دهند.
زردی نوزاد چند باشه خطرناکه؟
برای تعیین سطح و عدد زردی نوزاد، لازم است تا با انجام آزمایش خون، سطح بیلی روبین اندازه گیری شود. اینکه چه عددی از زردی خطرناک است، به سن دلبند شما در هنگام انجام آزمایش و همچنین وزن او وابسته است. بر همین اساس، عدد بیلی روبین بالاتر از 5 در روز اول تولد و بیلی روبین بالاتر 8 میلی گرم در دسی لیتر در روز سوم، به عنوان زردی در نظر گرفته می شود و اگر عدد زردی یا همان سطح بیلی روبین به 20 برسد، خطرناک است و چاره ای جز تعویض خون وجود ندارد و در نهایت عدد بیلی روبین بالاتر از 25 میلی گرم در دسی لیتر، به عنوان شدیدترین و خطرناک ترین درجه زردی در نظر گرفته می شود که علاوه بر ایجاد عوارض مغزی، می تواند با مرگ و میر نیز همراه باشد.
زردی نوزاد چند باشه باید در بیمارستان بستری بشه؟
تصمیم گیری برای بستری کردن نوزاد در بیمارستان، علاوه بر عدد زردی، به سن فرزندتان و همچنین وزن او بستگی دارد. اما به صورت کلی در صورت وجود زردی فیزیولوژیک، اگر سطح بیلی روبین پایین تر از 12 میلی گرم در دسی لیتر باشد، می توان به کمک دستگاه زردی نوزاد در خانه، مشکل را درمان کرد و اگر عدد بیلی روبین 12 و بالاتر باشد، اگرچه می توان با استفاده از دستگاه زردی نوزاد در خانه به درمان امیدوار بود اما بهتر است که دلبندتان را در بیمارستان بستری کنید تا فتوتراپی در دستگاه زردی نوزاد در بیمارستان انجام شود.
زردی نوزاد چند باشه می توانیم از دستگاه زردی نوزاد در منزل استفاده کنیم؟
در صورتی که عدد بیلی روبین توتال بیشتر از 14 میلی گرم در دسی لیتر و پایین تر از 18 میلی گرم در دسی لیتر باشد، می توان از دستگاه زردی نوزاد در خانه استفاده کرد. البته به شرط آنکه:
- فرزند شما نارس (زودتر از هفته 37 بارداری) به دنیا نیامده باشد.
- وزن نوزاد کمتر از 2500 کیلوگرم نباشد.
- بیشتر از 48 ساعت از به دنیا آمدن نوزاد گذشته باشد.
- سطح بیلی روبین مستقیم (کونژوگه)، پایین تر از 1 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- ناسازگاری خونی ABO، و ناسازگاری Rh میان مادر و نوزاد وجود نداشته باشد.
- نوزاد به بیماری هایی که همولیز و تجزیه گلبول های قرمز می شوند، از جمله فاویسم مبتلا نباشد.
آیا شیر مادر سبب زردی نوزاد می شود؟
بله و خیر! عجیب است اما ما دو نوع زردی مرتبط با شیر مادر داریم که یکی از آن ها به دلیل مصرف کم شیر مادر ایجاد شده و دیگری ناشی از خود شیر مادر است!
زردی شیر مادر زودرس: اگر به هر دلیل مانند فواصل زیاد شیردهی، ناتوانی شیرخوار در تغذیه از سینه، مشکلات سینه مادر یا اهمال کاری او، در روزهای ابتدایی بعد از تولد میزان کافی از شیر به نوزاد نرسد، احتمال وقوع زردی شیر مادر از نوع زودرس وجود دارد که از حوالی روز دوم بعد از تولد شروع شده، تا روز پنجم ادامه پیدا کرده و بعد طی 1 تا 2 هفته برطرف خواهد شد. برای جلوگیری از این اتفاق و درمان موارد خفیف زردی، تلاش کنید تا میزان شیردهی از سینه ها را افزایش داده و هیچ چیز دیگری به جز شیر به دلبندتان ندهید.
زردی شیر مادر دیررس: اگر زردی فرزندتان دیرتر و بین روزهای پنجم تا هفتم بعد از تولد ظاهر شد، زردی شیر مادر از نوع دیررس می تواند علت آن باشد. اینکه چرا شیر مادر موجب زردی نوزاد می شود، هنوز به درستی مشخص نشده است اما محققان بر این باور هستند که علت وجود آنزیمی در شیر مادر است که از تجزیه بیلی روبین جلوگیری کرده و به آن دامن می زند. به همین دلیل، در این نوع از زردی، قطع موقت زردی شیر مادر برای 24 تا 48 ساعت و جایگزینی آن با شیرخشک، می تواند راه حل موثری باشد.
مطالعه بیشتر:
زردی نوزاد چیست و چرا بروز می کند؟
علت و روش تشخیص زردی نوزاد یا یرقان نوزاد
علت زردی نوزاد چیست و چرا نوزادان زردی می گیرند؟
زردی نوزاد وسوال های رایج درباره آن ،زردی نوزاد باید چند باشد؟
