علت رفلاکس در نوزادان چیست و چگونه درمان می شود؟
وقتی ریزش آب دهان فرزندتان باعث ناراحتی می‌شود، برای کمک به او می‌توانید دست به کار شوید.
همه بچه‌هایی که بی وقفه گریه و برای خوابیدن مبارزه می‌کنند، ضرورتاً کولیکی نیستند. در واقع، شاید با رفلاکس در حال جدال هستند. غالباً رفلاکس ملایم نادیده گرفته می‌شود، زیرا اکثر بچه‌ها در یک سالگی آن را تجربه می‌کنند، اما رفلاکس شدید با سلامت و رشد بچه مداخله می‌کند و اجرای وظایف اولیه والدین را به کابوس بدل می‌سازد.
منظور از رفلاکس در نوزادان چیست؟
رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که شیر نیمه هضم شده از طریق مری از شکم به دهان بازمی‌گردد. گاهی اسیدهای معده که به هضم شیر کمک می‌کنند، باعث التهاب مری می‌شود. این ناراحتی به احساس سوزش در سینه می‌انجامد که با نام سوزش سردل شناخته می‌شود. نونهالان وقتی باد گلو می‌زنند، تف کردن اندکی شیر عادی است، ولی رفلاکس باعث ناراحتی شدید مری می‌شود، چون بچه‌ها نمی‌توانند از احساس سوزش خود به والدینشان شکایت کنند، گریه می‌کنند تا بدانید که مشکلی در کار است.
انواع رفلاکس در نوزادان
دو نوع رفلاکس وجود دارد: ملایم (فیزیولوژیکی) و شدید (پاتولوژیکی). رفلاکس ملایم در اکثر نوزادان نسبتاً معمول است، خصوصاً در نوزادان نارس که از طریق لوله تغذیه می‌شوند. معمولاً این نوزادان بدون مداخله پزشکی این ناراحتی را سپری می‌کنند. ولی رفلاکس شدید ناگوار است و اگر زود تشخیص داده نشود، به پیچیدگی‌هایی مثل از دست دادن وزن، تاخیر در رشد و عفونت های مکرر سینه از جمله ذات الریه می‌انجامد. رفلاکس شدید می‌تواند اولیه یا ثانویه باشد.
نوزادان متولد شده با اختلالات مادرزادی، برای پیچیدگی‌های دیگری مثل رفلاکس شدید به دقت بررسی می‌شود. حفظ این سابقه باعث می‌شود که در صورت لزوم درمان به تاخیر نیفتد. وقتی جراحی ناگزیر است، معمولاً نتایج نه فقط برای نوزاد بلکه برای والدین بسیار آرام‌بخش است!
نشانه های انواع رفلاکس در نوزادان چیست؟
اغلب نونهالان مبتلا به رفلاکس ملایم، هنگام و پس از تغذیه بی قرارند و برای خوابیدن مبارزه کنند. شاید متوجه شوید که فرزندتان با چهره سرخ، مشت های سفت شده و پشت خمیده گریه می‌کند.
نونهالانی که دچار رفلاکس شدید هستند، مداوم وزن از دست می‌دهند، زیرا به ندرت تغذیه کاملی دارند. آنان همچنین رنگ پریده می‌شوند و زیاد سرفه می‌کنند. در مواد بسیار شدید رفلاکس مری و معده، احتمال دارد بچه خون استفراغ کند. اگر مشکوک به رفلاکس شدید فرزندتان هستید، فوراً او را نزد پزشک ببرید.
علت رفلاکس در نوزادان چیست؟
رفلاکس شدید به علت تغذیه بسیار سریع (بلیعدن هوا) یا سیستم گوارش نابالغ است. گاهی رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که تخلیه شکم طولانی تر شود (شاید دریچه ای که به روده منتهی می‌شود، بسیار تنگ باشد) و با لباس تنگ یا پوشکی که سفت بسته شده است، بدتر می‌شود.
با این نوع رفلاکس سیستم گوارش برای بالغ شدن به زمان نیاز دارد. بچه های شیردهی شده با پستان یا شیشه مشابه هم به رفلاکس دچار می‌شوند، گرچه معمولاً نوزادان شیردهی شده با پستان، مشکلات کوتاه‌تری دارند.
رفلاکس زودهنگام، موقتی و ملایم، اغلب به دریچه شکمی ضعیف مربوط است که مری را به شکم وصل می‌کند. با بسته شدن این دریچه شیر در شکم باقی می‌ماند. وقتی دریچه ضعیف است، شیر به مری بازمی‌گردد. اگر دریچه خیلی سفت باشد، شیر در مری ذخیره می‌شود و وقتی پر شد، به دهان باز پس فرستاده خواهد شد.
از سوی دیگر، اغلب رفلاکس شدید مربوط به ناهنجاری های مادرزادی مری است. مثلاً "فتق هیاتوس" ملایم یا شدید (ضعف دیافراگم که در آن بازشدگی ای برای عبور مری وجود دارد) یا رابطه بین مری و نای. در این صورت، جراحی فوری ضروری است.
اغلب بچه‌هایی که با عوارض مادرزادی مثل سندرم داون، اختلال مغزی یا فیبروز سیستیک، یا اختلالات مجاری هوا یا مری متولد می شوند دچار رفلاکس شدید هستند. در این حال، رفلاکس به نظارت ویژه، پیگیری و درمان مناسب از سوی متخصصان نیاز دارد.
رفلاکس در نوزادان چگونه درمان می‌شود؟
حتی اگر صبرتان سر آمده است، به یاد بسپارید که معمولاً رفلاکس ملایم به خودی خود درست می‌شود. در همین حال می‌توانید:
- مطمئن شوید که بین شکم و پوشک فرزندتان به اندازه یک انگشت فاصله باشد و پوشک زیاد سفت نباشد.
- فرزندتان را به دفعات بیشتر و مقدار کمتر تغذیه کنید.
- فرزندتان را در زاویه‌ای متمایل به مستقیم (ایستاده) شیردهی کنید و پس از تغذیه حداقل برای نیم ساعت او را در وضعیت ایستاده نگه دارید.
- پس از شیردهی او را در حمل‌کننده آویزی (آغوشی) حمل کنید.
- اگر فرزندتان با شیشه شیردهی می‌شود، پزشک داروی ضد رفلاکس خاصی را تجویز می‌کند (فقط داروی تجویزی را مصرف کنید).
- هرگز شیر تغذیه فرزندتان را با پودر ذرت یا گندم غلیظ نکنید! این خطر وجود دارد که غذای سفت در گلوی او بپرد که تهدید جانی است یا باعث آلرژی یا سرفه می‌شود. همچنین این مواد مانع جذب مواد مغذی و ضروری می‌شوند. جایگزین کردن شیر سویا نیز توصیه نمی‌شود.
- اگر رفلاکس بیش از سه ماه طول کشید، شاید پزشک برای کاهش تولید اسید در شکم، دارو تجویز کند.
آیا سکسکه کردن و رفلاکس در نوزادان مرتبط است؟
پاسخ برجی ایرلند، نرس ماما: در واقع، سکسکه نوزاد نسبتاً بی‌ضرر است و نشانه‌ی این نیست که کاری را نادرست انجام می‌دهید.
سکسکه زمانی رخ می‌دهد که دیافراگم دچار گرفتگی تیز و تندی می‌شود (دیافراگم ماهیچه‌ی نازک گنبدی شکلی است که سینه را از شکم جدا می‌کند) و گلوی بچه را می‌بندد. در این حال تارهای صوتی مانع ورود هوا به شش بچه می‌شود – و به این ترتیب، صدای "هیک" (سکسکه) شنیده می‌شود.
عطسه، سرفه، قاقا کردن و سکسکه نوزاد واکنش‌های غیرارادی حیاتی نوزاد هستند و به این معناست که به جای زندگی در مایع آمنیوتیک رحم، بدن نوزادتان در انتباق خود با زندگی در این جهان و تنفس هوا است. همان طور که بچه رشد می‌کند، بسیاری از این واکنش‌های نخستین را پشت سر می‌گذارد. امکان دارد بچه‌های مبتلا به رفلاکس، دچار حمله های سکسکه‌ی طولانی نیز شوند.
گاهی سکسکه نوزاد از پنج دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد و کار زیادی برای متوقف کردن آن نمی‌توانید انجام دهید. شاید شیردهی پستانی یا در آغوش گرفتنش در وضعیت ایستاده مددرسان باشد (در این حالت حمل‌کننده های آغوشی یا حمل او بر پشت مفید است). به رغم آنچه شنیده‌اید، خواباندن بچه در حالی که سکسکه می‌کند، مشکلی ایجاد نمی کند، البته در صورتی که بچه به پهلو خوابانده شود نه روی شکم.
مطالعه بیشتر:
1- داروهای ضد ریفلاکس معده نوزادان خطرناک است!
2- آرام کردن نوزاد مبتلا به رفلاکس گوارشی
3- پیشگیری از رفلاکس معده (برگرداندن یا بالا آوردن شیر) در نوزادان
4- شناخت انواع رفلکس های نوزادی یا رفلکس های بدوی
