پیشگیری و درمان سردرد در دوران بارداری

 آیا سردرد نشانه بارداری است؟

سردرد در اوایل دوران بارداري به‌خصوص در سه ماهه اول بارداری امری طبيعی است. گرچه دليل بروز آن كاملاً مشخص نيست، اما به‌نظر می‌رسد تغييرات هورموني و افزایش میزان استروژن و پروژسترون که با تاثیر بر عضلات و ماهیچه‌ها سبب انبساط جدار عروق خونی می‌شود، تاثیر گذار هستند، همچنین تغيير فشارخون و افزایش 30 درصدی جریان خون و افزایش ضربان قلب نیز در بروز سردرد تاثیر گذار هستند. از آنجاییکه در سه ماهه سوم بارداری فشارخون به حالت نرمال خود باز می‌گردد در اکثر موارد شکایت ناشی از سردردها نیز کاش می‌یابد.

سردرد بارداری چگونه است؟

سردرد ممكن‌است در يك ناحيه مشخص و به‌صورت ضربه‌اي یا به صورت پراكنده در تمام سر احساس شود و بر خلاف ميگرن علائمی مثل حالت تهوع و حساسیت به نور، صدا و بو ندارد.

دلایل بروز سردرد در دوران بارداري  

دليل بيشتر سردردهای دوران بارداری، تغييرات هورموني است. اما گاهی نیز بوجود آمدن تغییراتی در سبك زندگي فرد نیز می‌تواند مسبب بروز سردرد باشد. كاهش يا قطع مصرف نوشيدني‌هاي كافئين‌دار، خستگي و استرس كه باعث بروز تنش‌هاي ماهيچه‌اي در ناحيه جمجمه و مغز مي‌شود. همچنین مصرف‌نكردن يك وعده‌غذايي و گرسنگي ناشي از آن، مصرف برخي موادغذايي ميگرن زا، انجام ورزش‌هاي شديد، افزايش یا کاهش ساعت‌هاي خواب و.... نیز می توانند تاثیر گذار باشند. در صورتی که سردرد با افزایش فشارخون و عدد بالای 9/14 همراه باشد، می‌تواند نشانه فشارخون بارداری باشد. گاهی نیز این سردرد علامت تومور است که خوشبختانه چندان شایع نیست. در صورتی که سردرد شما با این علایم، یعنی اختلال در بينايي، دوبيني يا ديدن لكه‌اي سياه، دردي در بالاي شكم، تهوع یا ورم ناگهاني صورت، دست و پاها همراه است، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

 برای درمان سردرد می توان از استامينوفن  استفاده کرد؟

در صورتي كه به مصرف مسكن‌ها عادت داريد، مصرف پاراستامول (Paracetamol) يا همان استامينوفن (acetaminophen) در دوران بارداري بدون اشكال است با اين حال قبل از مصرف هر نوع مسكني از داروساز يا پزشك خود مشورت بخواهيد. هرگز دارویی را براي چند روز متوالي بدون تجويز پزشك استفاده نکنید، حتي مصرف استامينوفن! به جای خوردن دارو، تکنیک‌های موثر زیر را امتحان کنید:

1- استراحت كنيد. بنشينيد يا دراز بكشيد و چشمانتان را كمي ببنديد.

2- دستمال كاغذي را كمي نَم‌دار کرده و به عنوان كمپرس روي سر و چشمانتان و حتي بيني و گردنتان بگذاريد.

3- از يكي از اطرافيانتان بخواهيد گردن و شانه‌هايتان را ماساژ دهد.

 چگونه از بروز سردرد پيشگيري كنيم؟

اگر دليل بروز سردرد برايتان مشخص نيست سعي كنيد دنبال دليل آن در سبك زندگیتان بگرديد. برای اینکه راحت تر دلیل را بیابید، دفترچه ای بردارید و به مدت یک هفته و بطور روزانه زمان آغاز سردرد خود را یادداشت کنید. ميزان شدت، ناحيه‌ای كه درد میكند و زمانی كه طول مي‌كشد را يادداشت كنيد. همچنین مواد غذایی مصرفی روزانه خود را نیز همراه با ساعت مصرف آن ثبت کنید. آیا ورزش خاصی انجام داده‌ايد؟ در معرض استرس بوده‌ايد يا در حال استراحت بوده اید؟ چند ساعت خواب بوديد؟ چه داروهايی مصرف كرده‌ايد؟ و ....

بعد از يك هفته، میتوانيد با مراجعه به یاداشت ها متوجه علت سردردتان بشويد.

اين تكنيك‌ها مي‌تواند برحسب نوع علتِ بروزِ سردرد، به شما كمك كند.

-       ساعت‌هايی را در روز انتخاب كنيد و استراحت داشته باشيد.

اگر شاغل هستيد، دقايقی از روز پاهايتان را روي صندلی بگذاريد و كمی چشمانتان را ببنديد. اگر در خانه‌ايد خودتان را كمتر مشغول كارهای خانه كنيد و از تكنيك‌های آرام‌بخش مثل ورزش يوگا يا مديتيشن كمك بگيريد.

-       ريتم خوابتان را تنظیم كنيد. گاهي كم‌خوابي یا حتي برای نيم‌ساعت بيشتر خوابيدن نیز مي‌تواند باعث بروز سردرد يا ميگرن شود. اگر دچار بي‌خوابی هستيد از داروهای گياهی خواب‌آور استفاده كنيد.

-       اگر سردرد شما مربوط به بد نشستن و خستگي عضلاني است، مي‌توانيد ماساژ درماني را امتحان كنيد. حتماً از پزشك راهنما بخواهيد تا تمرين‌هايي را در خانه براي نرم‌كردن عضلاتتان به شما آموزش دهد.

-       در هر وعده مقدار كمي غذا بخوريد، اما وعده‌هايتان را بيشتر كنيد تا دچار افت‌قندخون نشويد.

-       اگر مصرف ماده‌غذيي خاصي باعث آغاز سردردتان مي‌شود، مصرف آن را براي 2هفته قطع كنيد تا متوجه شوید که سردردهايتان قطع مي‌شود يا خير! براي اينكه اطمينان بيشتري پيدا كنيد بعد از 2هفته مجدداً آن ماده‌غذايي را مصرف كنيد. اگر سردردها آغاز شدند، مصرف آن ماده غذایی را کنار بگذارید و مسئله را با مشاور پزشکی خود مطرح کنید.

-       به طور مرتب فعاليت فيزيكي داشته باشيد، اما ورزش شديدتر از معمول انجام ندهيد. ورزش به تعادل قندخون كمك می کند، باعث ترشح آندروفين می‌شود و در نتیجه احساس خوبی به دست می‌آورید.

-       طب‌سوزني را امتحان كنيد. به يك متخصص مراجعه كنيد و بگوييد كه در بارداری مبتلا به سردرديد تا در صورت امكان آن را رفع كند.

آيا در طول بارداري مي‌توان درمان مربوط به ميگرن را ادامه داد؟

خبر خوش برای خانم‌هايي كه قبل از بارداري به ميگرن دچار بوده‌اند اینکه معمولاً در دوران بارداري، تعداد حملات میگرنی کاهش مي‌یابند. ولي بعد از زايمان و با آغاز دوره‌های پريودِ ماهانه دوباره سردردها بازخواهند گشت. بهتر است در این دوران مصرف داروها را محدود يا قطع كنيد. به هر حال قبل از هر اقدامی، مساله را با پزشكتان در ميان بگذاريد.

آیا تمام بانوان باردار دچار سردرد میشوند؟

نه هميشه! اين حالت در برخی از بانوان اصلاً بروز نمی كند و در برخی ديگر در سه ماهه دوم كاملاً از بين میرود. در حقيقت وقتی هورمون‌های بارداری ثابت میشوند و بدن به اين وضعيت عادت میكند، سردردها نيز کمتر می‌شوند.