انواع خونریزی (لکه بینی) در بارداری
لکه بینی یا خونریزی در بارداری می‌تواند اتفاق بسیار ناخوشایندی برای مادران باردار باشد، اما باید بدانید که خونریزی و از دست دادن خون همیشه به این معنا نیست که مشکلی وجود دارد یا دچار سقط جنین شده‌اید. در واقع لکه بینی یا خونریزی در دوران بارداری بیشتر از آنچه فکر می‌کنید، رایج است و شایع ترین زمان برای مشاهده لکه بینی یا خونریزی در سه ماهه اول بارداری است. در ادامه با 6 دلیل یا علت اصلی لکه بینی (خونریزی) در بارداری آشنا می شوید.
تقریبا 20 – 25 درصد از بانوان به لکه بینی یا خونریزی در دوران بارداری دچار می‌شوند، یعنی یک نفر از هر 4 یا 5 مادر باردار و حدود نیمی از این افراد فرزند خود را به سلامت به دنیا می آورند و نیمی دیگر دچار سقط جنین می‌شوند.
اکثر مادران در باردراری خود فقط یک مرتبه خونریزی را تجربه می کنند ولی برخی دیگر در سراسر این دوران خونریزی خواهند داشت. این خونریزی ها ممکن است به شکل لکه بینی، رگه‌های خون، خون ریزی مشابه عادت ماهیانه یا ... باشد.
آیا خونریزی یا لکه بینی در بارداری را باید به پزشک یا ماما اطلاع بدهم؟
تمامی لکه بینی و خونریزی‌ها در دوران بارداری باید به پزشک یا ماما گزارش داده شود. هر جریان خونی پیش از هفته 24 بارداری به عنوان یک "تهدید سقط جنین" شمرده می‌شود. و پس از 24 هفتگی "خونریزی محدوده زایمان" خوانده می‌شود.
اگر گروه خون تان، منفی است، باید طی 72 ساعت پس از هر خونریزی به پزشک یا ماما مراجعه کنید، تا احتمال ترکیب بین خون شما و فرزندتان مورد بررسی قرار گیرد. ترکیب خون مادر با جنین باعث می‌شود که گروه خون منفی مادر، پادتن‌هایی را برای مبارزه با خون مثبت تولید کند.
با 6 دلیل یا علت خونریزی (لکه بینی) در بارداری آشنا شوید:
1. خونریزی به دلیل لانه گزینی
وقتی تخمک بارور شده‌ای به لایه‌های رحمی متصل می‌گردد، می‌تواند باعث لکه بینی یا رگه‌های خونی بسیار کمی شود. معمولاً این مسئله فقط یک یا دو روز ادامه می‌یابد و بین زمان لانه گزینی و پیش از موعد عادت ماهیانه رخ می‌دهد (برخی از بانوان به اشتباه فکر می‌کنند که فقط عادت ماهیانه ملایمی داشته‌اند). در خونریزی جایگزینی یا خونریزی لانه گزینی، خون تازه و روشن است، مانند آنچه هنگام بریدن انگشت‌تان می بینید. البته این خونریزی می‌تواند به شکل رگه‌های مخاطی صورتی رنگ نیز مشاهده شود. برای رعایت احتیاط، آنرا با مراقب پزشکی خود در میان بگذارید.
2. خونریزی پیشروی
برخی از بانوان حالتی را تجربه می‌کنند که "خونریزی پیشروی" خوانده می‌شود و دقیقاً زمانی که در انتظار عادت ماهیانه خود هستید رخ می‌دهد. در واقع این خونریزی در هفته 4، هفته 8 و هفته 12 بارداری خواهد بود. خونریزی پیشروی اغلب همراه با نشانه‌های عادت ماهانه، مثل کمر درد، گرفتگی‌ها، احساس سنگینی در ناحیه لگنی، احساس تورم همراه خواهد بود. البته عادت ماهیانه رخ نخواهد داد (با وجود تمام نشانه های آن)، زیرا شما باردار هستید! زیرا در دوران بارداری، هورمون‌ها از بروز عادت ماهیانه پیشگیری می‌کند. گاهی میزان هورمون‌ها هنوز به اندازه کافی زیاد نیست تا عادت ماهیانه را متوقف کند و بنابراین دچار این خونریزی پیشروی می‌شوید. این خونریزی می‌تواند برای حدود سه ماه ادامه یابد و پس از آن جفت هورمون‌های تولید شده را از تخمدان‌ها تحویل می‌گیرد و این هورمون‌ها باعث توقف خونریزی می‌گردد. امکان دارد برخی از بانوان این خونریزی را در سراسر بارداری خود تجربه کنند، ولی با نظارت دقیق پزشکی، می‌توانند نوزادی سالم را به دنیا آورند.
3. خونریزی به علت سقط جنین
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حدود یک سوم از بارداری‌ها به سقط جنین ختم می‌شود، اما نگران باشید، زیرا این آمار مربوط به دوازده هفته آغازین بارداری است که معمولاً در شرایطی رخ می‌دهد که مادر هنوز از بارداری خود مطلع نیست. اغلب این سقط جنین‌ها در اثر جنین آسیب‌دیده یا ناکامل است، به عبارتی دیگر بدن‌تان بارداری‌ای که عادی نیست را نمی پذیرد.
زمانی‌که به هفته 14 – 16 رسیدید، می‌توانید تقریباً مطمئن باشید که دوران خطر را پشت سر گذاشته‌اید. احتمالاً بخاطر همین موضوع اکثر بانوان ترجیح می‌دهند پس از هفته 12 بارداری، دیگران را از بارداری خود باخبر کنند. گرچه احتمالا دیگران از شنیدن خبر بارداری شما خوشحال می شوند ولی اگر بارداری به شکست ختم شود، گفتن دوباره آن می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد. گاهی وجود افرادی دیگر برای همدردی بسیار مفید است، اما برخی از اوقات زمانی که در غم از دست دادن آرزوهای‌تان سوگوار هستید، حضور افراد دیگر می‌تواند کلافه کننده باشد. عوارض روحی که بسیاری از بانوان پس از یک سقط جنین تجربه می کنند می تواند بسیار خفیف باشد و یا منجر به ایجاد مشکلات پیچیده تری همچون افسردگی شود.
نشانه‌های معمول بارداری شامل خونریزی (معمول‌ترین است)، گرفتگی‌ها، کمر درد و شکم درد است. بانوان معمولاً وقتی دچار سقط جنین می‌شوند که با خونریزی همراه است. نشانه‌های بارداری ناپدید می‌گردد و دیگر خبری از حالت تهوع، پستان‌های ناراحت و شکم متورم نیست. اگر دچار خونریزی هستید و چنین احساسی دارید، بنابراین احتمال دارد جنین خود را از دست داده باشید. اگر دچار خونریزی هستید، اما هنوز احساس بارداری می‌کنید، به احتمال زیاد خونریزی فقط یک ترس است و نی‌نی شما هنوز به خوبی پیش می‌رود. انجام سونوگرافی معمولاً باعث اطمینان خاطر شما و پزشکتان می‌شود.
البته ممکن است بدون هرگونه خونریزی سقط جنین کنید و به هیچ وجه متوجه آن نشوید. جنین از دست می‌رود، اما بدن‌تان آنرا حفظ می‌کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، مطمئناً نشانه‌های بارداری ناپدید می‌گردد، اما نبود تپش قلب جنین فقط با سونوگرافی مشخص می‌شود. گاهی برای پاک‌سازی رحم به کورتاژ (تراشیدن لایه داخل رحم) نیاز خواهد بود.
4. خونریزی پس از آمیزش جنسی
خونریزی پس از نزدیکی از معمول‌ترین دلایل خونریزی واژنی است. این مسئله کاملاً بی‌ضرر بوده و به علت افزایش فشار خون و نرم شدن دهانه رحم اتفاق می‌اُفتد. گرچه این شکل از خونریزی خطرناک نیست، ولی همیشه باید آنرا به مراقب پزشکی خود گزارش دهید. زمانی‌که برای سوالی بسیار خصوصی به بخش زنان مراجعه می‌کنید، منتظر این سوال باشید، "آیا به تازگی آمیزش جنسی داشته‌اید؟" که کمی شرم آور بنظر می‌رسد، اما از آنجایی که یکی از دلایل معمول خونریزی است، در نتیجه این اولین سوال ماما از خانمی خواهد بود که خونریزی واژنی داشته است. مجبور نیستید رابطه جنسی خود را کنار بگذارید، زیرا با برقراری رابطه جنسی به جنین آسیبی نمی‌رسد و جنین به طرزی ایمن در رحم و به اندازه کافی بالای واژن قرار دارد.
5. خونریزی به دلیل بارداری خارج رحمی
بارداری خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده، خارج از رحم جایگزین شود که معمولاً در لوله‌های فالوپ است. درد شدیدی زیر شکم یا دردی عمومی، بی‌حالی و حالت تهوع نشانه‌های آن هستند. اگر لوله پاره شود ممکن است درد متوقف شود، اما پس از گذشت چند ساعت یا چند روز باز خواهد گشت و واقعاً احساس ناخوشایندی ایجاد می‌کند.
این وضعیتی اورژانسی است، چراکه بارداری خارج رحمی می‌تواند لوله‌های فالوپ را پاره کند و باعث خونریزی داخلی، آسیب به لوله و بهم ریختن سیستم مادر شود. در چنین شرایطی احتمال دارد پزشک مجبور به برداشتن لوله فالوپ شود، این عمل به این معنا نیست که در آینده برای لقاح جنین مشکلی خواهید داشت، زیرا تخمدان و لوله فالوپ دیگر شما از سلامت برخوردار است.
6. خونریزی به دلیل مشکلات جفت
خونریزی بدون درد واژنی می‌تواند به دلیل قرارگیری غیرمعمول جفت رخ دهد. گاهی جفت، بیش از حد معمول به قسمت پایین رحم نزدیک می‌شود و درست روی مجرای گردنه رحم جایگزین می‌کند. این مسئله "جفت سرراهی" خوانده می‌شود و حدود دو درصد از خانم‌ها با آن مواجه می‌شوند. جفت سرراهی معمولاً پس از 20 هفتگی باعث خونریزی می‌شود. این مشکل با شدت‌های متفاوتی بروز می‌کند، اما برای تشخیص دقیق آن نیاز به سونوگرافی خواهید داشت. اگر در هفته‌های بعدی جفت کماکان روی دهانه رحم باقی بماند و به سمت بالا کشیده نشود، برای پیشگیری از بروز خطرات بیشتر، امکان دارد استراحت در بستر، زایمانی القائی یا سزارین ضروری گردد.
علت دیگر خونریزی در اواخر بارداری، کنده شدن (جدا شدگی) جفت است (که تقریبا در یکی از هر 200 بارداری رخ می‌دهد) که در آن جفت کاملاً یا بخشی از آن از دیواره رحم جدا می‌گردد. نشانه‌های آن شامل درد طاقت‌فرسا و خونریزی شدید است. احتمال دارد خون را مشاهده کنید یا دچار خونریزی داخلی شوید و با تماس محکم بسیار دردناک باشد. اگر سیگار می‌کشید یا دچار افزایش فشار خون، مشکلات کلیوی یا پره اکلامپسی هستید، برای ابتلا به این مشکل در خطر بیشتری قرار دارید. این مشکل مستلزم پذیرش فوری در بیمارستان است و بنابر شدت خونریزی امکان دارد مجبور به استراحت در بستر، زایمانی القائی یا سزارین شوید.
در صورت داشتن لکه بینی یا خونریزی در دوران بارداری چه کاری انجام دهم؟
اگر بارداری شما از هفته 20 گذشته، فوراً در پی کمک باشید. اگر دچار خونریزی هستید، از مصرف تامپون پرهیز کنید و از پَدهای بهداشتی استفاده کنید. اگر خونریزی ملایم است و دردی احساس نمی‌کنید، باید ماما یا پزشک را مطلع کنید تا از شدت گرفتن آن پیشگیری کند.
زمانی‌که متخصص پزشکی شما را معاینه کردد، می‌توانید در پی کمک از پزشک طب سوزنی مجربی باشید که در مراقبت‌های باروری و بارداری تخصص دارد، چراکه نقاطی در بدن وجود دارد که برای کمک به بهبود خونریزی به شما کمک می‌کند.
اگر خونریزی شدید (برای مثال، دائما جریان دارد و همراه با لخته خونی است) و همراه با گرفتگی شکمی، کمر درد و دردی مانند عادت ماهیانه است، فوراً با بیمارستان تماس بگیرید. تا حد امکان آرام بمانید و به خودتان یادآور شوید که خونریزی هنگام بارداری بسیار معمول است. بدانید که این خونی که می‌بینید، خون شماست، نه خون فرزندتان.
اگر توصیه‌هایی که برای خونریزی اولیه دریافت می‌کنید (پیش از هفته 12)، فقط صبر کردن است، متعجب نشوید. زیرا متاسفانه، هیچ چیز از "سقط جنین خود به خودی" پیشگیری نمی‌کند. در حالی‌که این مسئله بسیار ناامید کننده و ناخوشایند است، ولی برای پیشگیری از وقوع آن هیچ کاری نمی‌توانید انجام دهید.
شما مسئول سقط جنین نیستید، کاری انجام نداده‌اید که باعث آن شود. موارد زیر باعث آرامش شما خواهد شد، ولی معمولاً سقط جنین را نمی‌تواند پیشگیری کرد:
- استراحت مطلق
- داروها برای گرفتگی‌ها (با تجویز پزشک)
- کیسه آب گرم برای شکم‌تان
- چای و حمایت از سوی همسرتان
اما به یاد بسپارید که اکثر لکه بینی یا خونریزی در اوایل بارداری به خودی‌خود آرام می‌گیرد و بارداری بدون آسیب ادامه می‌یابد.
