استراحت مطلق بارداری در چه شرایطی ضروری است؟

آیا استراحت مطلق در بارداری موثر و ضروری است؟

درباره‌ی اینکه آیا استراحت مطلق واقعاً موثر یا ضروری است، بحث‌های زیادی وجود دارد و برخی از متخصصین مضراتی نیز برای آن ذکر می‌کنند. از جمله اینکه می تواند آثار جانبی مثل درد عضلانی، احتمال لخته شدن خون در رگ‌های عمیق، از دست رفتن توازن ماهیچه‌ای و افسردگی  را در پی داشته باشد. به گفته‌ی دکتر جانا روسو، متخصص زنان و زایمان در بیمارستان تایگربرگ کیپ تاون، امروزه استراحت مطلق کم کم محبوبیت خود را از دست داده است. قبلاً این کار برای افراد مبتلا به فشار خون بالا، جفت سرراهی یا هر نوع خطر برای بارداری پیشنهاد می‌شد. اما اکنون به نظر می‌رسد که اگر مادر باردار بیشتر ساعات روز را در بستر بماند، به لخته شدن خون دچار می‌شود و این عارضه مشکلات زیادی را برای بارداری ایجاد می‌کند.

خونریزی بارداری و استراحت مطلق

به رغم نبود شواهد کلینیکی برای فواید این کار، بسیاری از مراقبان پزشکی معتقدند که استراحت مطلق باعث پیشگیری از زایمان زودرس  می‌شود، به‌ویژه وقتی مادر دچار پارگی غشایی است که در آن دهانه‌ی رحم بسیار کوتاه است یا دوخت گردن رحم پاره شده است. به گفته‌ی دکتر ترودی اسمیت، متخصص زنان و زایمان در بیمارستان پارک لین ژوهانسبورگ، بسیاری از پزشکان هنوز از این راهبرد استفاده می‌کنند: به مادران باردار استراحت مطلق را توصیه می‌کنیم، خصوصاً مادران بارداری که در خطر زایمان زودرس یا با پارگی غشایی هستند. اما هرگز آن را برای شخصی که بارداری پرخطر ندارد تجویز نمی‌کنیم، زیرا خطر لخته شدن خونی در رگ‌های عمیق را افزایش می‌دهد. معمولا استراحت مطلق را به مادران بارداری توصیه می‌کنیم که سابقه زایمان زودرس داشته اند یا دهانه رحم کوتاهی دارند. در موارد شدید، بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند که مادر باردار را در بیمارستان بستری کنند. دکتر روسو می‌گوید: برخی از مادران باردار بستری می‌شوند تا پزشک بتواند در بیمارستان به آنها رسیدگی کند. در چنین شرایطی به آنان اجازه می‌دهیم در راهروهای بخش راه بروند، چون می‌خواهیم تحرک داشته باشند و بطور کامل در بستر نمانند. در دوران بارداری، مادر در خطر بیشتری برای ابتلا به لخته شدن خونی قرار دارد، بنابراین بی‌تحرکی احتمال بروز این خطر را افزایش می‌دهد.  

چرا استراحت مطلق تجویز می‌شود؟

استراحت مطلق جریان خون به جفت را بهبود می‌بخشد و احتمالاً فشار را از روی دهانه رحم کم می‌کند. اما شواهد قوی یا پژوهشی وجود ندارد که نشان دهنده‌ی این باشد که استراحت مطلق تفاوت جسمانی زیادی را در نتیجه‌ی بارداری ایجاد می‌کند، گرچه ظاهراً فوایدی نیز دارد. این کار از میزان هورمون استرس مرتبط با "آدرنالین" و "دوپامین" که باعث آغاز انقباض ها می‌شود، می‌کاهد.

دکتر اسمیت توضیح می‌دهد: آزمون‌هایی را انجام دادیم و نشان داد که استراحت مطلق تفاوت چندانی به وجود نمی‌آورد، فقط از نظر روانی موثر است. هرچه بیشتر استراحت کنید، بر بارداری خود بیشتر تمرکز می‌کنید و شاید احساس کنید که کاری مفید انجام می‌دهید.

باید و نبایدهای استراحت مطلق در بارداری

اگر پزشک استراحت مطلق را تجویز کرد، بی‌شک دلیل خوبی برای آن دارد. شاید تا به حال نمی‌دانستید که استراحت مطلق به این معنا نیست که تمام مدت خود را در بستر حبس کنید. برای برخی از بانوان، فقط به این معناست که کمتر روی پا بایستند و از میزان فعالیت خود بکاهند نه اینکه کلاً دست از کار بکشند. برای بسیاری از مادران بارداری که به آنان استراحت مطلق توصیه می‌شود، این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که بیشتر ساعات روز را یا بنشینند یا نیمه‌خوابیده بمانند و فقط برای رفتن به دستشویی از جا برخیزند. البته ممکن است در موارد بسیار شدید توصیه شود که فقط به پهلو دراز بکشند و حتی برای اجاب مزاج از لگن استفاده کنند. در این شرایط، معمولاً مادر باردار در بیمارستان بستری می شود. باید و نبایدهای استراحت مطلق را پزشک تعیین می کند که تا چه حد فعالیت را مجاز بداند. درباره‌ی اینکه چقدر باید بی‌تحرک باشید، آیا می‌توانید غذا بپزید، به حمام بروید یا لباس بشوئید، آیا مجاز به رانندگی هستید، آیا می‌توانید پشت میز بنشینید یا حتی برای چند ساعت به کارهای اداری بپردازید، از پزشک سوال‌ کنید.

سازگاری با استراحت مطلق  

برنامه‌ریزی لازم را انجام دهید. آب، میان‌وعده‌های سالم، تلفن همراه، لپ تاپ و تمام شارژرهای ضروری (از قبل به برق وصل شده!) در دسترستان باشد. یخچالی کوچک و نزدیک به بستر برای دسترسی به خوراکی‌ها و نوشابه‌ها داشته باشید. اگر بی‌حوصلگی اذیتتان می‌کند،  می‌توانید تمامی عکس‌های دیجیتالی خود را در آلبومی گرد آورید، نقشه‌ی اتاق نوزاد را طراحی کنید، با دوستان خود ارتباط بگیرید و روزنگار بارداری را شروع کنید. دوستان و اعضای خانواده را که پیشنهاد کمک می‌دهند، با روی باز بپذیرید. بروز احساساتی مانند ترس، گریه و ناراحتی یا کلافگی در چنین شرایطی طبیعی است. با شوهرتان درباره‌ی چگونگی این احساسات صحبت کنید و اگر احساس می‌کنید که وضعیت‌ رو به وخامت است، به پزشک مراجعه کنید.

 تجربه یک مادر از استراحت مطلق بارداری

ماه‌های زیادی از بارداری خود را به استراحت در بستر گذراندم. تحرکم محدود به دستشویی رفتن بود. فقط یک‌بار در روز به آشپزخانه می‌رفتم. پس از دو هفته، دیگر کلافه شده بودم. نسبت به شغلم احساس نگرانی می‌کردم. ولی با سرگرمی‌های ساده از دیوانگی نجات یافتم. مثلاً، شوهرم آخر شب‌ها با ماشین من را به گردش می‌برد. این مادر مواردی را برای سازگاری بهتر در دورانی که در استراحت مطلق هستید توصیه می‌کند:

• یک میز غذاخوری که در بیمارستان از آن استفاده می‌شود برای خود تهیه کنید. روی آن می‌توانید غذا، رایانه یا تلفن خود را قرار دهید.
• در صورت امکان در اتاقی بمانید که منظره‌ای تماشایی دارد. وقتی تمام روز داخل اتاق گیر افتاده‌اید، دیدن این مناظر شما را شاد می‌کند.
• کمک‌های دوستان و خانواده را بپذیرید. اگر دوستان یا اعضای خانواده برای کمک به شما سر می‌زنند، مطمئن شوید که آنان به کلید خانه دسترسی دارند. مسلماً نمی‌خواهید که فقط یک بار راه رفتن مجازتان را صرف باز کردن در خانه برای کسی کنید که آمده است تا در کارها به شما کمک کند.