حاملگی خارج از رحم چیست و تشخیص بارداری خارج از رحم
پس از تائید بارداری بسیاری از مادران بیشتر اوقات روزشان را غرق در افکار و صحبت با جنين كوچكی كه در شكم دارند، به شب می رسانند، اما متاسفانه گاهی مسائل آنگونه که بايد پيش نمیرود. رويای برخی مادران وقتی پزشک به آنها میگويد كه بارداريشان خارج از رحم است نقش بر آب میشود. البته حاملگی خارج از رحم اتفاق نادری است ولی عواقب غیر قابل جبرانی به دنبال دارد. عوامل بسیاری در بروز بارداری هاي خارج از رحمی دخيل است كه میتوان از آنها پيشگيری كرد. در مورد نحوه پيشگيری، علائم، درمان و هر آنچه بايد در مورد بارداری خارج از رحم بدانيد را در ادامه بخوانید.
علت بارداری خارج از رحم چیست؟
بارداری خارج از رحم اتفاق نادری است و تنها در 2 درصد بارداری ها رخ می‌دهد. برای اینكه متوجه دلیل و روند این اتفاق شوید باید كمی به عقب برگردیم. هنگام لقاح، تخمك آزاد شده از تخمدان در یكی از لوله های فالوپ منتظر اسپرم می ماند. اسپرم های داخل واژن بالا می‌روند تا خود را به تخمك برسانند و بعد از لقاح، تخمك بارور شده آرام آرام به سمت رحم شروع به حركت می‌كند تا در آنجا لانه گزینی كرده و طی 9 ماه پرورش پیدا كند. گاهی و به ندرت در این روند اختلالاتی پیش می‌آید و تخمك به رحم نمی‌رسد تا لانه گزینی كند و در لوله های فالوپ یا در موارد بسیار نادرتر در تخمدان یا حفره شكمی لانه گزینی می‌كند. در این شرایط نیز به طور طبیعی تخمك شروع به رشد می‌كند، اما متاسفانه لوله های فالوپ تنها 12 سانتی‌متر طول و چند میلی‌متر عرض دارند و فضا برای رشد جنین بسیار كم است.
در صورتی كه خانمی دچار حاملگی خارج از رحم شود، طی چند هفته لوله های فالوپ ورم کرده و در نهایت پاره می‌شوند و خانم دچار خونریزی داخلی شده و حتی ممكن است جانش به خطر بیافتد. به همین دلیل بسیار مهم است كه با مشاهده اولین علائم این مشکل فوراً این موضوع تشخیص داده شده و برای ختم بارداری اقدام شود.دلیل بروز بارداری خارج از رحم برای سال‌های سال ناشناخته بود، اما امروزه عوامل دخیل در آن شناخته شده هستند.
علت های بارداری خارج از رحم به ترتیب الویت در ادامه تشریح شده است:
1- علت اصلی بارداری خارج از رحم "كلامیدیا تراکوماتیس" (باكتری جنسی قابل انتقال) است. در 75 درصد موارد، "كلامیدیا تراکوماتیس" (باكتری جنسی قابل انتقال) باعث آسیب لوله های فالوپ شده و امكان انتقال و حركت نرمال تخمك را سلب می‌كند. عفونت به وجود آمده معمولاً تشخیص داده نمی‌شود، اما عارضه ناشی از آن بارداری خارج از رحم است. خوشبختانه میتوان به كمك استفاده از كاندوم از بروز این عفونت پیشگیری كرد و در صورت ابتلا به كمك آنتی بیوتیك آن را درمان كرد. توصیه می‌كنیم قبل از اقدام به بارداری حتماً به متخصص زنان مراجعه كنید تا این موضوع تشخیص داده شود.
2- علت دوم سیگار است. احتمال بارداری خارج از رحم در بانوانی که روزانه 10 سیگار می‌كشند 20 درصد افزایش می یابد و در صورتی كه خانمی روزانه بین 10 تا 20 سیگار مصرف كند این احتمال 2 برابر میشود. تحقیقات نشان داده سیگار عامل 35 درصد بارداری های خارج رحمی است. نیكوتین باعث كاهش حركت مژك های داخل لوله ها شده و عامل كُند شدن حركت تخمك به سمت رحم است.
3- علت دیگر بارداری خارج از رحم، بارداری در سن بالاست. در 20 سالگی احتمال بروز بارداری خارج از رحم 4 درصد است. بارداری در سنین بالا در 30 تا 40 سال این میزان به 2 برابر می‌رسد. انجام درمان‌های ناباروری و جراحی‌های شكمی نیز از دیگر دلایل است.
برخلاف تصور عموم مردم آی یو دی (IUD) احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش نمی‌دهد مگر اینكه همزمان با داشتن IUD بارداری رخ دهد كه این احتمال بسیار پایین است. در این شرایط ممكن است رویان خارج از رحم لانه‌گزینی كند.
علائم و درمان حاملگی خارج از رحم
دردهای زیر شكمی یك طرفه و گاهی دو طرفه و خونریزی به رنگ قهوه ای تیره از جمله علائم بارداری خارج از رحم است كه با علائم عادی بارداری مثل تهوع، حساس‌شدن سینه‌ها و ... همراه میشود. با مشاهده این علائم باید فوراً به متخصص زنان یا اورژانس مراجعه كرد.
با مشاهده علائم، پزشك معمولاً آزمایش هایی تجویز می‌كند. به عنوان مثال میزان هورمون بارداری یا B-hCG اندازه‌گیری میشود. در بارداری نرمال میزان هورمون بارداری در هر 48 ساعت یك بار 2 برابر میشود. اگر اینگونه نباشد، یعنی رویان به خوبی رشد نمی كند و ممكن است خارج از رحم لانه گزینی کرده باشد. برای مطمئن شدن از این موضوع، انجام سونوگرافی ضروری است. اگر پس از سونوگرافی این موضوع به اثبات رسید، نباید زمان را از دست داد و فوراً باید به بارداری خاتمه داد. البته حتی در این شرایط نیز باید چند مساله بررسی شود و در نهایت تصمیم گرفت.
روش اول درمان حاملگی خارج از رحم زمانی است که رویان «كم فعال» است به عبارتی رشد جنین متوقف شده و پزشك می تواند انتخاب كند كه سقط به كمك دارو انجام شود یا با عمل جراحی، برای دارو درمانی ابتدا به داخل ماهیچه داروی methotrexate تزریق میشود كه می‌تواند رشد جنین را به‌طور كل متوقف كند. بعد از 2 ساعت خانم می‌تواند به خانه بازگردد و از دور تحت‌نظر باشد. به مدت 6 تا 8 هفته میزان هورمون‌های بارداری اندازه‌گیری میشود، وقتی میزان هورمون‌ها به صفر رسید، یعنی بارداری كاملاً متوقف شده و جنین به صورت طبیعی سقط خواهد شد. روش دیگر، جراحی است كه تحت بی‌هوشی عمومی انجام میشود در این روش در عین اینكه جراح تلاش می‌كند به لوله ها آسیبی وارد نشود تا خانم بتواند مجددا باردار شود، سعی می‌كند رویان را خارج كند. برای این منظور 3 سوراخ نازك در ناف و زیر شكم ایجاد می‌كنند تا بتوانند ابزار لاپاراسکوپی را وارد ناحیه كنند. خانم بعد از جراحی باید 48 ساعت بستری باشد.
روش اول درمان بارداری خارج از رحم زمانی است رویان همچنان به رشد خود (هر چند كُند) ادامه می‌دهد یعنی بارداری خارج رحمی «فعال» است و علائم آن وجود دارد. در این شرایط معمولاً كار سخت‌تر است. در صورتی كه لوله‌های فالوپ صدمه ندیده باشند جراح هر كاری انجام می‌دهد تا جلوی آسیب را بگیرد. اما گاهی صدمه‌های وارده شدید است و جراح مجبور میشود همراه رویان، لوله‌ها را خارج كند. البته این موضوع به معنی ناتوانایی در بارداری مجدد نیست.
براساس تحقیقات انجام‌شده در موسسه انسرم، 2 سال بعد از درمان حاملگی خارج از رحمی، 70 درصد آنها می‌توانند به طور نرمال باردار شوند. به محض اینكه سیكل قاعدگی مرتب شد خانم می‌تواند برای بارداری مجدد اقدام كند و برای حصول اطمینان از این موضوع كه رویان در جای درست لانه‌گزینی كرده یا خیر انجام سونوگرافی زودهنگام توصیه میشود.
مطالعه بیشتر:
1- بارداری خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟
