وضعیت و حالت قرار گرفتن جنین در رحم مادر هنگام زایمان
تشخيص وضعيت قرار گیری جنين در رحم اهميت ويژه‌ای دارد، زيرا نحوه زايمان تا حدود زيادی به آن بستگی دارد. در این مطلب وضعیت هایی که ممکن است جنین در زمان زایمان به خود بگیرد، توضیح داده شده است.
وضعیت و حالت قرار گرفتن جنین در رحم
منظور از وضعیت جنین، جهت قرار گرفتن جنین در داخل رحم شما است. جلو، پشت یا پهلو (anterior, back or side) و منظور از حالت قرار گرفتن جنین بخشی از بدن جنین است که روی دهانه رحم قرار می‌گیرد.
در 95/5 درصد مواقع، نوک سر جنین روی دهانه رحم قرار می‌گیرد که به آن vertex presentation می‌گویند و معمول‌ترین حالت قرارگیری است. وضعیت‌های دیگر قرار گرفتن شامل بریچ کامل (باسن و پاها روی دهانه رحم قرار می‌گیرند)، بریچ فرانک frank breech (باسن مقابل دهانه رحم قرار می‌گیرند)، بریچ فوت‌لینگ (پاها در مقابل دهانه رحم قرار دارد) است. قرار گرفتن صورت، شانه‌ها و پیشانی مقابل دهانه رحم نسبتاً نادر بوده و در این حالت زایمان واژنی غیر ممکن است.
انواع حالت های قرار گرفتن جنین در رحم مادر :
- ROA پشت سر فرزندتان روی سمت راست لگن شما به سمت جلو قرار دارد.
- LOA مانند مورد بالا است ولی روی سمت چپ قرار می‌گیرد.
- ROL پشت سر فرزندتان روی سمت راست لگن شما در جهت پهلو قرار گرفته است.
- LOL مانند مورد بالا است اما روی سمت چپ قرار گرفته است.
- ROP به این معناست که پشت سر فرزندتان، روی سمت راست لگن شما، اما با پشت برگشته بیشتر به سمت عقب (پشت بدن شما) قرار دارد.
- LOP مانند مورد بالا است اما روی سمت چپ لگن قرار دارد.
- OP فرزندتان با پشت خود مستقیما به سمت پشت شما قرار دارد.
سی درصد جنین‌ها در هفته 30 بارداری در وضعیت بریچ یا وارونه جنین قرار دارند و بیش از نیمی از این جنین‌ها در هفتۀ 32 سر خود را به سمت پایین بر می‌گردانند. چهارده درصد از جنین‌ها در هفتۀ 32 بارداری هنوز در حالت بریچ قرار دارند. با این حال 600 درصد احتمال دارد که پیش از شروع زایمان، جنین به خودی‌خود به موقعیت مناسب باز گردد.کمتر از پنج درصد از جنین‌ها در هفته 377 بارداری هنوز در حالت بریچ قرار دارند. یک چهارم از این جنین‌ها به خودی خود به موقعیت مناسب باز می‌گردند.
انواع وضعیت سر پایین جنین:
- قرار گرفتن روی شانه: این حالت زمانی رخ می دهد که شانه‌های جنین داخل لگن گیر کرده باشد. این حالت بسیار نادر است و امکان زایمان واژنی این جنین‌ها وجود ندارد.
- قرار گرفتن روی پیشانی: این حالت زمانی رخ می‌دهد که پیشانی جنین روی لبۀ لگن قرار بگیرد. البته کمتر از یک درصد امکان دارد که جنین در چنین حالتی قرار بگیرد. این اتفاق بیشتر در طی مراحل زایمان روی می‌دهد. معمولا متخصصان تنها در هنگام زایمان می توانند این حالت را تشخیص دهند و به احتمال زیاد، زایمان سزارین اجرا می‌شود.
- قرار گرفتن روی صورت: این حالت زمانی رخ می‌دهد که جنین با صورت وارد لگن شود. این حالت نیز کمتر از یک درصد امکان وقوع دارد و بیشتر در زایمان دوم رخ می‌دهد. این حالت معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که مادر در مرحله پیشرفته زایمان است. در این حالت باید نوزاد به روش سزارین زایمان شود.
زایمان زودرس
امروزه زایمان زودرس مهم ترین مشکلی است که نوزادان را تحت تاثیر قرار می دهد. ممکن است، نوزادانی که پیش از هفته 37 بارداری به دنیا آمده می آیند، به خاطر رشد و نمو ناکافی با مشکلات گوناگونی روبرو شوند. البته شدت این مشکل‌ها بستگی به این دارد که مادر در چندمین هفتۀ بارداری نوزاد را به دنیا آورده باشد.
- اگر نوزاد پیش از هفتۀ 20 بارداری به دنیا بیاید، سقط جنین یا انداختن بچه (خودبه‌خود یا درمانی) تلقی می‌شود.
- اگر بارداری پس از هفتۀ 20 پایان پذیرد، به آن زایمان می‌گویند.
- اگر زایمان بین هفته 20 تا 36 صورت گیرد، زایمان زودرس نامیده می‌شود.
- اگر زایمان پس از هفته 37 رخ دهد، زایمان دوره کامل تلقی می‌شود.
به این علت که ممکن است زایمان زودرس سلامت شما و فرزندتان را برای سال‌های آینده تحت تاثیر قرار دهد، شناسایی و تشخیص نشانه‌های زایمان زودرس بسیار اهمیت دارند.احتمال دارد تشخیص زودهنگام نشانه‌های زایمان زودرس از وقوع آن پیشگیری کند یا حداقل در حد ممکن به ادامه بارداری شما کمک کند.
نشانه‌های هشدار برای زایمان زودرس
اگر این نشانه‌ها پیش از هفتۀ 37 مشاهده شدند، احتمال زایمان زودرس وجود دارد. بنابراین پس از مشاهده این نشانه‌ها سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- گرفتگی‌هایی مثل عادت ماهیانه کمر (درد ملایم و خفیف احتمالاً شبیه درد عادت ماهیانه)
- احساس فشار در ناحیه شرمگاهی
- درد، سفت شدن یا هر گونه گرفتگی در ناحیه شکم
- مشاهده تغییر در ترشحات واژنی
- حس کردن بیشتر اوقات یا هر ده دقیقه یکبار انقباضات رحمی
تردید نکنید که با رسیدگی زودهنگام می‌توانید بهترین کارها را برای خود و فرزندتان انجام دهید.
چه کار باید بکنید؟ اگر مشغول انجام کاری هستید از آن دست بکشید. حدود یک ساعت روی پهلوی خود دراز بکشید. دو تا سه لیوان آب بنوشید. در صورتی‌که اوضاع واقعاً نگران‌کننده است و نشانه‌ها شدیدتر شده‌اند، مراقب پزشکی خود را مطلع کنید یا به بیمارستان بروید.
