فراموشی در بارداری و پس از زایمان نوزاد

آیا فراموشکاری بارداری واقعیت دارد؟

افزایش میزان هورمون استروژن (Estrogen) و پروژسترون (Progesterone) به میزان 15 برابر بیش از میزان معمولدر دوران بارداری، مقصر اصلی فراموشکاری مادران باردار  بشمار میرود. مقصران فرعی نیز سایر علائم و ناراحتی های بارداری از جمله خستگی زیاد است. افزون بر این، همان طور که شکم و رحم بزرگ می‌شود، تغییر مرکز ثقل بدن را نیز می‌توان مقصر اصلی افزایش دست‌ و‌ پا چلفتگی در دوران بارداری دانست. به علاوه محققان می‌گویند شما از نظر جسمی و روانی چنان با جنین درون بدن تان مشغولید که احتمالاً تمرکز بر دیگر بخش‌های زندگی‌تان کاهش می‌یابد.

مطالعات درباره‌ی «مغز فراموشکار بارداری» نتایج متناقضی را نشان می‌دهند. یکی از نشریه‌های انگلیسی مربوط به روانکاوی می‌نویسد، بانوان باردار «اختلال شناختی ندارند». این مطلب از مطالعه‌ای نقل شده که در استرالیا انجام شده است. پژوهشگر ارشد این مطالعه، هلن کریستین، می‌گوید: نبود تمرکز یا حواس‌پرتی در اثر بارداری «اختلال شناختی» نیست. به زبانی دیگر، مغز شما توانایی خود را از دست نمی‌دهد؛ فقط شاید حواستان پرت باشد. در سال 2008 دکتر رز کرولی، روان‌شناس شناختی از دانشگاه ساندرلند، در مطالعه‌ای مشابه با 15 آزمون خاطرات و توجه، مادران باردار را در برابر بانوان غیرباردار آزمایش و نتایج را جمع‌بندی کرد؛ بانوان باردار درباره‌ی خودشان «رفتار غالبی را درونی‌سازی» می‌کنند.

اما جولی هنری و پیتر ریندل دو محقق استرالیایی در مطالعه‌ی سال 2008 به جمع‌بندی متفاوتی رسیده‌اند. این محققان عملکرد ذهن صدها مادر باردار، مادران و نیز بانوانی را مطالعه کردند که نه باردار و نه مادر بودند. خانم هنری می‌گوید: بانوان باردار در برخی از خاطرات به شکل چشمگیری اختلال دارند، اما نه در همه‌ی آنها. آنها چنین جمع‌بندی کردند که بانوان باردار وظایف ذهنی «جدید» مثل شماره‌ تلفن‌های جدید را مشکل‌تر به یاد می‌آورند تا شماره‌ی دوستان و خانواده‌ خود را.

آیا فراموشکاری بارداری پس از زایمان نوزاد رفع می شود؟  

برخی از پژوهشگران معتقدند که مغز بانوان پس از زایمان بهبود می‌یابد. دکتر گریک کینزلی از دانشگاه ویرجینیا، درباره‌ی پژوهش خود می‌گوید: معتقدم که زایمان و شیردهی پستانی اندازه‌ی بخش‌هایی از مغز در نواحی مرتبط با انگیزش و رفتار را افزایش می‌دهد و این تغییر پس از تولد نوزاد همیشگی می‌شود. در بخش‌های متفاوت مغز میزان ماده‌ی خاکستری به اندازه‌ی اندک، اما چشمگیر افزایش می‌یابد. در افراد بالغ، ماده‌ی خاکستری عموماً در چند ماه بدون یادگیری چشمگیر، آسیب یا بیماری مغزی یا تغییر اساسی در محیط زیست تغییر نمی‌یابد. نواحی تاثیرپذیرفته از انگیزه‌ی مادرانه در دوران بارداری، روند پاداش و احساسات، یکپارچگی حواس و استدلال و قضاوت حمایت می‌کند.

این نتایج در پژوهش‌ها درباره‌ی حیواناتی مانند موش و پستانداران، بهبودی در حس مکان‌یابی و توانایی در یافتن غذا پس از مادرشدن را نشان می‌دهد. ظاهراً هنگام بارداری فرد عملکرد مغز خود را از دست می‌دهد، زیرا برای کنار آمدن با تقاضاهای پیچیده‌ی جنین بخش‌هایی از مغز او در حال تغییر مدل هستند.

بنابراین دفعه‌ی بعد که شوهرتان برای گذاشتن بستنی در مایکرو ویو شما را مسخره کرد، به او بگویید که با بخشی از تغییر مدل مغزتان مشغولید. این توضیحی برای مغز فراموشکار بارداری است که می تواند جواب دندان شکنی در بارداری باشد.

نمونه هایی از فراموشکاری مادران در دوران بارداری: 

•   زیر دوش موهای زیر بغلم را می‌زدم. دو روز بعد متوجه شدم که فقط یک سمت را تراشیده‌ام.
•    برای چراغ قرمز ایستادم و با سبز شدن آن دوباره ایستادم، وقتی چراغ دوباره قرمز شد، هنوز سر چهار راه ایستاده بودم.
• خواستم روی صندلی بنشینم، اما روی زمین افتادم.  
• یادم نمی‌آید که چه تعداد فنجان و لیوان‌ را در این دوران شکسته‌ام!
• به جای ریختن آب جوش در فنجان آن را در قوطی چای ریختم. 

مقابله با فراموشکاری بارداری:

1. این شرایط را درک کنید. همیشه عادت داشتید که برنامه‌های روزانه را در مغزتان نگه دارید، اما بپذیرید که در دوران بارداری نمی توانید مثل سابق باشید.

2. همه چیز را بنویسید. قرار ملاقات می‌گذارید؟ باید مکمل ویتامین‌های بارداری بخرید؟ همیشه همه کارهای تان را یادداشت کنید. دفترچه یادداشت یا تقویمی را در کیف دستی خود نگه دارید یا از برنامه‌ها و نرم افزارهای روی موبایل خود برای یادآوری موارد استفاده کنید.

3. مواد مغذی تقویت کننده حافظه میل کنید. ثابت شده است که ماده ای بنام کولین که در تخم‌مرغ‌ و اسیدهای چرب امگا3  که در ماهی‌ و گردو وجود دارد برای مغز  و تقویت حافظه مفید هستند.   

4. برخی از کارها را به دیگران محول کنید. از اطرافیانتان بخواهید که مسئولیت برخی از کارهایی را که شما فراموش‌ کرده‌اید، به عهده بگیرند، مثل شستن ظروف.

5. خودتان را ببخشید. با وجود اینکه دانشمندان توافق دارند که علت فراموشکاری دوران بارداری هورمون های بارداری است، اما برخی از مادران باردار خودشان را مقصر می دانند. شما باید بدانید که بارداری تمام جزییات زندگی یک مادر را تحت تاثیر قرار می دهد، پس بنابراین برای تولد یک نوزاد سالم بهتر است این ناراحتی ها را تحمل کنید و با دید مثبت به آنها بنگرید. نگران نباشید حافظه شما کمی پس از زایمان به حالت قبلی خود برمی گردد. 

6. زمان بیشتری به خود بدهید. نباید بلافاصله پس از تولد فرزندتان انتظار داشته باشید که فعالیت مغزتان به حالت قبلی بازگردد، زیرا کم خوابی های ماه های اول پس از زایمان بدلیل شیردهی و گریه نوزاد می تواند روی حافظه تاثیرگذار باشد. 

بهتر است از همسر، خانواده و دوستان خود بخواهید این شرایط را درک کنند و در اجرای امور و مقابله با فراموشکاری در دوران بارداری بیشتر به شما کمک کنند.