استرس در دوران بارداری چه عوارضی بر روی جنین دارد؟
اغلب مادران باردار نگران عوارض استرس در دوران بارداری بر جنین خود هستند. حاصل تحقیقات مختلف محققان نیز نشان داده است که سطوح بالای استرس مادر در این دوران می تواند باعث ایجاد عوارض عدیده ای از جمله کاهش وزن نوزاد در هنگام تولد، زایمان زودرس و افزایش خطر ابتلا کودک به اختلال کم توجهی- بیش فعالی شود. از این رو شناخت عوارض استرس در دوران بارداری و همچنین راههایی برای مدیریت آن در طول نه ماه بارداری از اهمیت فراوانی در مادران باردار برخوردار است.
استرس در بارداری چه تاثیری بر روی جنین دارد؟
استرس بخشی شایع و پذیرفته شده از بارداری است ولی با این حال ممکن است در مقاطعی از بارداری سطوح بسیار بالا و غیرمعمول استرس را تجربه کنید. حاصل مطالعات مختلف محققان نشان می دهد که سطوح بالای استرس مادران باردار در این دوران با افزایش خطر ابتلا کودکان به اختلال بیش فعالی- کم توجهی همراه است. البته این گفته به این معنا نیست که درصورت داشتن استرس در دوران بارداری الزاما فرزندتان به این اختلال مبتلا خواهد شد بلکه منظور آن است که قرار گرفتن مادر در معرض سطوح بالای استرس احتمال ابتلا کودک به اختلال بیش فعالی-کم توجهی را افزایش خواهد داد. لازم به ذکر است که درمورد استرس در بارداری و سقط جنین هنوز اطلاعات علمی قابل استناد در دسترس نیست.
عوارض استرس در دوران بارداری چیست؟
عدم درمان به موقع استرس مادر در دوران بارداری می تواند منجر به بروز مشکلات شدیدتری شود که از میان مهمترین آنها می توان اشاره کرد به:
- افسردگی پس از زایمان
- میل به خودکشی
- کاهش سطح سلامت عمومی
- دشواری پیوند با نوزاد
تاثیر استرس در دوران بارداری بر روی جنین
حاصل تحقیقات دیگر نیز حاکی از آن است که قرار گرفتن مادران باردار در معرض استرس شدید با عوارض عدیده ای از جمله تاخیر رشد، ضعف عملکرد تحصیلی و کاهش مهارت های اجتماعی و عاطفی در کودکان همراه است. همچنین وزن کم نوزاد در هنگام تولد، پره اکلامپسی و زایمان زودرس نیز از دیگر عوارض سوء استرس در بارداری به شمار می روند.
آیا بارداری می تواند موجب تشدید استرس در مادر شود؟
بارداری تغییرات جدید و گسترده ای را در بدن شما ایجاد کرده و نگرانی های تازه ای را با خود به همراه دارد. برخی خانم ها ممکن است به محض بارداری متوجه کاهش علائم استرس در خود شوند.
هورمون های بارداری بر وضعیت سلامت و احساسات شما در این دوران تاثیر می گذارند و شما کنترل کمی بر نحوه تاثیرگذاری آنها بر بدن خود دارید. از این رو ممکن است بارداری در عده ای از مادران باعث کاهش قابل توجه استرس و برعکس در عده ای دیگر باعث شدیدتر شدن آن شود.
در مجموع زندگی بخشیدن به یک موجود جدید کار ساده ای نیست. بنابراین چندان دور از تعجب نیست که پیمودن مسیر مادر شدن کمی استرس نیز برای شما به همراه داشته باشد.
حمله اضطراب در بارداری
در حدود ده درصد از مادران در دوران بارداری خود به حملات اضطراب مبتلا می شوند. حملات اضطراب در طول بارداری می تواند سلامت مادر و جنین را به مخاطره بیندازد. از این رو شناخت علائم حملات اضطراب می تواند در کنترل بهتر این عارضه به شما کمک کند:
کرختی و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها
تنگی نفس
سرگیجه
ضعف عضلانی یا لرزش به ویژه در پاها
احساس گرفتگی
تنفس تند و منقطع
حملات اضطراب معمولا باعث می شوند که علائم استرس در دوران بارداری شما به سرعت رو به وخامت رود. این حملات ممکن است در هر مکانی رخ داده و از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول بینجامند. چنانچه تصور می کنید که پیش از این حملات استرس در دوران بارداری را تجربه کرده اید بهتر است در اولین فرصت به پزشک معالج خود مراجعه کنید.
درمان استرس در دوران بارداری
اگرچه مصرف دارو جزء اولویت های درمان نیست ولی چنانچه سطح استرس شما به اندازه ای باشد که سلامت خود و جنینتان را در معرض خطر قرار دهد ممکن است پزشک مصرف دارو را برای شما تجویز کند.
اغلب داروهای ضد استرس در دسته داروهای ضد افسردگی طبقه بندی شده و به طور کلی مصرف آنها در بارداری ایمن نیست. پزشک با توجه به وضعیت شما و با در نظر گرفتن عوارض و فوائد هر یک از داروها جایگزین های مناسب و ایمن دارویی را برای شما تجویز خواهد کرد.
چنانچه پزشک تشخیص دهد که مزایای مصرف دارو برای رفع استرس در دوران بارداری نسبت به خطرات بالقوه ای که ممکن است برای سلامت جنین ایجاد کند بیشتر است ممکن است مصرف دارو را در این دوران به شما توصیه کند. ولی این وضعیت معمولا بسیار نادر است.
چنانچه در دوران پیش از بارداری داروهای ضد اضطراب مصرف می کردید از پزشک خود بپرسید که آیا می توان در این دوران نیز همچنان به مصرف آنها ادامه داد یا خیر. برخی پزشکان توصیه می کنند که در این دوران همچنان به مصرف داروهای خود ادامه دهید. بنابراین پیش از قطع داروهای تجویزی همواره با پزشک خود مشورت کنید.
جایگزین های ایمن
چنانچه مایل به مصرف داروهای ضد استرس نبوده و در عین حال به روشی برای کنترل اضطراب خود نیاز دارید گزینه های دیگری نیز برای کمک به شما وجود دارند.
اگرچه راهکارهای زیر درمان فوری و دائمی استرس در دوران بارداری محسوب نمی شوند ولی با این حال در کاهش سطح استرس بسیار موثرند:
برخورداری از خواب و استراحت کافی: مشکلات خواب یکی از شایع ترین شکایات مادران باردار در این دوران به شمار می رود. کمبود خواب می تواند علائم استرس در دوران بارداری افزایش دهد. به منظور کاهش سطح استرس سعی کنید هر شب در طول یک ساعت منظم به رختخواب رفته و حداقل 7 الی 9 ساعت در شب بخوابید. همچنین فراموش نکنید که حداقل یک ساعت پیش از خواب مودم، لپ تاپ و تلفن همراه خود را خاموش کنید.
پرداختن به ورزش: انجام فقط چند دقیقه ورزش در روز می تواند تنش و فشارهای روحی را کاهش داده و در تسکین علائم اضطراب به شما کمک کند.
برخورداری از حمایت اطرافیان: در هر شرایط و وضعیتی که باشید حتما عزیزانی از اعضای خانواده و یا دوستان را در اطراف خود داشته باشید تا بتوانید از حمایت روحی و عاطفی آنها برخوردار شوید. همچنین برای این منظور می توانید در یک گروه آنلاین عضو شوید تا از این طریق با سایر مادران بارداری که تجاربی مشابه شما دارند ارتباط برقرار کنید.
کسب آمادگی برای زایمان: چنانچه از آمادگی جسمی و روحی کافی برای زایمان برخوردار بوده و تا حد امکان خود را برای تولد نوزادتان آماده کنید می توانید تا حد بسیاری علائم اضطراب را در خود کاهش دهید. اگر به شدت استرس داشته و نگران زایمان هستید می توانید در کلاس های بیمارستان محل سکونت خود شرکت کنید تا به این ترتیب بتوانید از فکر و خیال های واهی رها شوید. همچنین صحبت با دوستان و اعضای خانواده و شنیدن تجربیات آنها در مورد بارداری نیز می تواند تا حد بسیار زیادی مفید واقع شود.
حفظ آرامش ذهن و روح: زمانی را به آرامش خود اختصاص دهید. برای این منظور می توانید در کلاس های یوگا و یا دوره های ماساژ قبل از زایمان شرکت کنید. سعی کنید به خصوص در این دوران زمان زیادی را صرف توجه و مراقبت از خود کنید.
برقراری ارتباط با دیگران: سعی کنید احساسات و نگرانی های خود را با کسی که به او اعتماد دارید در میان بگذارید. زیرا پنهان کردن احساسات و غرق شدن در غم و اندوه در نهایت ممکن است منجر به افسردگی شده و شرایط را سخت و غیرقابل کنترل کند.
اجتناب از محرکات تنش زا: به نظر می رسد اضطراب برخی اشخاص می تواند توسط افرادی خاص، برخی مکان ها، رویدادها و یا حتی مواد غذایی تحریک و برانگیخته شود. چنانچه شما نیز در زمره این افراد قرار دارید سعی کنید از قرار گرفتن در معرض این محرکات خودداری کنید.
کاهش مصرف کافئین: چنانچه رژیم غذایی شما حاوی کافئین است سعی کنید آن را حذف کرده و یا کاهش دهید. کافئین محرکی است که می تواند منجر به تشدید علائم استرس در شما شود.
برخورداری از تغذیه سالم و متعادل: پیروی از یک برنامه غذایی سالم نه تنها در کاهش علائم استرس موثر است بلکه در داشتن یک بارداری سالم نیز کمک شایانی به شما خواهد کرد.
مراقبه کردن: مراقبه و مدیتیشن نیز یک روش عالی برای آرام کردن ذهن و روح در دوران بارداری است. با نصب اپلیکیشن هایی مانند Headspace و Calm بر روی تلفن همراه خود می توانید به راحتی با تکنیک های مراقبه آشنا شوید. پرداختن به تنفس عمیق و تمرینات ذهن آگاهی می تواند به طور طبیعی حس آرامش را در شما ایجاد کند. مسلما انجام این کار به دقت، تمرین و ممارست بسیار نیاز دارد و برای رسیدن به نتایج مثبت باید تلاش کنید. در مجموع کمی زمان خواهد برد تا با استفاده از این راهکارها بتوانید به تدریج بر استرس خود غلبه کنید. در نهایت چنانچه هیچ یک از این راهکارها موثر واقع نشد می توانید در مورد گزینه های درمانی دیگر با پزشک خود مشورت کنید.
آیا استرس در دوران بارداری طبیعی است؟
استرس در دوران بارداری بخشی شایع و پذیرفته شده از این دوران است ولی با این حال ممکن است در مقاطعی از بارداری سطوح بسیار بالا و غیرمعمول استرس را تجربه کنید. چنانچه تصور می کنید که به درجات شدیدی از استرس مبتلا هستید بهتر است در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید. عدم درمان استرس می تواند با اثرات سوئی بر سلامت خود و جنینتان همراه باشد. همچنین به یاد داشته باشید که شما به عنوان یک مادر باید پیش از هر چیز به سلامت خود اهمیت دهید تا در مرحله بعد بتوانید از دیگران و به ویژه نوزادتان نیز مراقبت کنید.
بارداری سفری شیرین ولی چالش برانگیز است. شما در این مسیر تنها نیستید بنابراین به جای پنهان کردن مسائل و احساسات خود می توانید آنها را با دیگران در میان بگذارید.
چنانچه در میانه راه بارداری احساس ضعف و ناتوانی کردید یا دچار استرس در دوران بارداری شدید به هیچ وجه خود را سرزنش نکنید. زیرا حتی اگر خود را یک قهرمان نیز فرض کرده باشید باید بدانید که قهرمان ها نیز به دلگرمی و حمایت دیگران نیاز دارند.
مطالعه بیشتر:
1- کنترل استرس در بارداری با 10 راهکار ساده
2- تاثیر استرس در دوران بارداری بر روی جنین
3- آیا اضطراب و استرس در بارداری بر جنین تاثیر منفی دارد؟
4- استرس در بارداری نشانه چیست و عوارض استرس در بارداری چیست؟
