القای زایمان در بیمارستان
برخی از مادران باردار 1 یا 2 هفته پس از موعد زایمان نیز هیچ علائمی از درد زایمان ندارند و یا با بیماری های خاصی مانند پره اکلامپسی، دیابت بارداری، فشار خون بالا و بیماری های کلیوی مواجه هستند و یا کیسه مایع آمنیوتیک آنها زودتر از موعد پاره شده است، این افراد باید هر چه سریع تر زایمان کنند، برای تحریک و شروع درد زایمان می توان از روش های خانگی و تغذیه استفاده کرد اما برخی باید از روش های القای زایمان در بیمارستان (IOL) استفاده کنند.
القای زایمان طبیعی
اگر بارداری فردی بیشتر از 40 هفته طول بکشد و زایمان او به تعویق بیفتد، پزشکان برای نجات جان جنین و مادر ، رحم مادر را تحریک می کنند تا زایمان طبیعی اتفاق بیفتد. به تحریک کردن رحم برای شروع درد زایمان، القای زایمان طبیعی گفته می شود که با نام پزشکی اینداکشن (induction) شناخته می شود.
گاهی برخی از بیماری های دوران بارداری مانند پره اکلامیسی، فشار خون بالا، استرس و زجر جنینی، دیابت ، بیماری های کلیوی و پارگی زودهنگام کیسه آب پزشک را مجبور می کنند تا برای تحریک و شروع زودتر زایمان طبیعی، از روش های القای زایمان طبیعی استفاده کنند. مداخله در شروع درد زایمان طبیعی یا همان القای زایمان طبیعی با روش های گوناگونی انجام می شود که به آن روش های القای زایمان می گویند.
راههایی برای شروع درد زایمان
مادر باردار باید بداند که استفاده از هر یک از روش های القاء زایمان طبیعی ممکن است منجر به نیاز به سزارین یا زایمان با دستگاه شود. مادر باردار باید این نکته را بپذیرد که زمانی که القاء آغاز می شود، مجبور است زایمان را با هر روشی که لازم و ضروری است انجام دهد.
روش های مختلفی برای القا و شروع درد زایمان وجود دارد که نمی توان از تمامی آنها برای همه افراد استفاده کرد، زیرا هر مادر و فرزندی روش خاص خود را نیاز دارند. بنابراین هیچ گاه دو روش القای زایمان مانند یکدیگر نیستند. راههایی برای شروع درد زایمان وجود دارد مه برخی در خانه و برخی دیگر باید حتماً در بیمارستان و توسط پزشک انجام شوند، در این مقاله به روش های پزشکی القای زایمان در بیمارستان ( به انگلیسی: IOL) اشاره می کنیم:
1- چاک دادن غشاء برای کمک به القای زایمان
اگر دهانه رحم کمی باز شده باشد یا در شرایط مناسبی قرار گرفته باشد، پزشک می تواند با کمک انگشت خود، غشاء کیسه آب را کمی جابجا کند تا یک چاک کوچک ایجاد شود و مایع آمنیوتیک خارج گردد و رحم تحریک شود تا زایمان اتفاق بیافتد. روش چاک دادن غشاء برای کمک به القای زایمان اولین روشی است که هر پزشکی انجام می دهد. این روش در منابع پزشکی با نام استریپ غشاء مخاطی (به انگلیسی: Membrane Stripping) شناخته می شود.
ممکن است بعد از انجام این کار، شما احساس فشار و گرفتگی کنید یا کمی خونریزی داشته باشید. اگر با این کار درد زایمان شروع نشد، پزشک باید برای بار دوم و حتی بار سوم این عممل را تکرار کند.
مشکلات احتمالی چاک دادن غشاء:
- در این روند شدت درد بستگی به مهارت کسی که اینکار را انجام می دهد و میزان سختی دسترسی به دهانه رحم دارد.
- احتمال ورود باکتری به دهانه رحم حتی اگر از دستکش استریل استفاده شود، وجود دارد.
- ممکن است انقباض موثری رخ ندهد و این کار باعث خستگی مادر شود.
2- پاره گردن کیسه آمنیوتیک برای القای زایمان
پاره کردن عمدی و مصنوعی غشاء یا کیسه آب که موجب سرازیر شدن مایع اطراف جنین می شود آمنیوتومی نام دارد و معمولاً همراه با روش های دیگر القاء مانند روش اکسی توسین مصنوعیصورت می گیرد. در این روش پزشک در بیمارستان قلابی را در کیسه آمینوتیک وارد می کند تا مایع آمینوتیک قطره قطره سرازیر شده و ترشح هورمون پروستاگلاندین افزایش یابد با انجام این کار، درد زایمان شروع می شود و سرعت انقباض های رحمی نیز افزایش می یابد.
خطرات احتمالی روش پارگی مصنوعی غشاء :
- با وارد کردن انگشت یا هر وسیله دیگر، خطر ابتلا به عفونت افزایش می یابد.
- اگر سر جنین به سمت بالا باشد و یا جای مناسبی قرار نگرفته باشد، این خطر وجود دارد که بند ناف دور سر و گردن جنین پیچیده شود و وضعیت اورژانسی و خطرناک بوجود آید.
- جنین در شرایط مطلوبی برای زایمان قرار نمی گیرد.
- اگر جفت در نزدیکی دهانه رحم باشد ممکن است دچار پارگی عروق خونی شود.
3- استفاده از ژل پروستاگلاندین برای القای زایمان
پروستاگلاندین هورمونی است که باعث تحریک انقباضات رحمی می شود. این هورمون دهانه رحم را باز و نرم می کند. دینوپروستون (به انگلیسی: Dinoprostone) یا پروستتاگلاندین ای2 (به انگلیسی: Prostaglandin E2) و میزوپروستول (به انگلیسی: Misoprostol) رایج ترین نوع این هورمون برای القای زایمان به شمار می آیند که در آمریکا نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
ماما یا پزشک ژل را از طریق قسمت بالایی واژن، نزدیک دهانه رحم وارد می کند. اگر این هورمون به صورت ژل مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است نسبت به سایر شکل های دارویی دوز بیشتری استفاده شود، اما اگر به صورت محلول رقیق شده و با استفاده از تیوپ مخصوص مورد استفاده قرار گیرد هورمون در مدت زمان 24 ساعت آزاد شده و فقط یک دوز مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض القای زایمان:
- هورمون های ترکیبی می توانند موجب افزایش انقباض های رحمی شود و شدت درد زایمان را افزایش دهد و سرانجام منجر به استفاده از مسکن یا انجام اقدام های پزشکی دیگر شود.
- تحریک بیش از حد رحم می تواند موجب استرس جنینی شود.
- تحریک بیش از حد رحم می تواند موجب ایجاد پارگی رحم شود. به ویژه برای مادرانی که پس از تجربه زایمان سزارین، قصد زایمان طبیعی دارند.
4- القای زایمان با اکسی توسین
رایج ترین داروی اکسی توسین های ترکیبی (به انگلیسی: Oxytocin) با نام های سنتوسینون (به انگلیسی: syntocinon) و پیتوسین که برای القاء مورد استفاده قرار می گیرند.
در زایمان های طبیعی که بدون دخالت های پزشکی انجام می گیرد، به صورت طبیعی از طریق مغز شما برای تحریک انقباضات هورمون اکسی توسین ترشح می شود. زمانیکه فرآیند زایمان طبیعی به خوبی انجام می گیرد و شدت انقباضات بیشتر می شود مغز مسکنی به نام اندروفین (به انگلیسی: Endorphins) ترشح می کند. هر قدر میزان اندروفین بیشتر می شود، دوز اکسی توسین نیز افزایش می یابد بنابراین انقباضات رحمی قوی تر و طولانی تر می شوند.
اگر برای شروع درد زایمان و تحریک رحم از اکسی توسین مصنوعی و دارویی استفاده شود، این ماده فقط روی فعالیت ماهیچه های رحم اثر می گذارد. اکسی توسین ترکیبی به جریان خونی که به مغز می رود، وارد نمی شود و این مساله به این معناست که مغز در واکنش به افزایش میزان اکسی توسین نمی تواند مسکن طبیعی بیشتری ترشح کند.
اکسی توسین ترکیبی و دارویی بوسیله دستگاهی قطره قطره وارد بدن مادر می شود. اغلب اوقات مقدار کمی اکسی توسین برای شروع فرایند زایمان مورد استفاده قرار می گیرد و تا زمانی که رحم در هر ساعت به صورت مداوم و مرتب منقبض شود، مقدار هورمون افزایش می یابد. در شرایطی که بدن مجبور است انقباضات قوی تر و سریع تری داشته باشد ولی قادر به ترشح اندروفین نیست ممکن است انقباضات بسیار شدید و دردناکی وجود داشته باشد.
به دلیل خطراتی که القای زایمان با اکسی توسین مصنوعی دارد، مادر باید تحت مراقبت ویژه قرار بگیرید زیرا اغلب اوقات، توانایی های حرکتی محدود می شود. استفاده از این روش می تواند منجر به استفاده از مسکن شده، همچنین می تواند باعث آسیب جنین و استرس جنینی شود.
خطرات احتمالی تزریق اکسی توسین:
- تحریک بیش از حد رحم می تواند موجب آسیب به جنین (استرس جنین) یا پارگی رحم شود.
- افت فشار خون
- خونریزی شدید پس از زایمان
- نیاز به برش میاندوراه یا پرینه (بین مقعد و واژن) با نام اپيزيوتومي (به انگلیسی: Episiotomy)
- نیاز به استفاده از انبر جراحی با نام فورسپس و دستگاه وکیوم با نام ونتوس
- استفاده زیاد و طولانی مدت از اکسی توسین باعث نگه داشتن آب بدن و افزایش غلظت سدیم در خون می شود که مسمومیت با آب نام دارد.
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال.
5- کاتتر فولی / سوند بالون دار برای القای زایمان
روش های مکانیکی برای تحریک زایمان و باز کردن دهانه رحم برای زایمان طبیعی یکی از قدیمی ترین روش های القای زایمان است. از زمان ابداع روش اکسی توسین ترکیبی، استفاده از روش های القاء مکانیکی کمتر شده است.
با روش کاتتر فولی یا همان سوند بالون دار که اغلب با نام سوند فولی شناخته می شود، دهانه رحم را کم کم باز می کند. بطوریکه روی دهانه رحم فشار وارد می کند و به همین شکل روی سر جنین نیز فشار وارد می شود. در این روش یک لوله پلاستیکی کوچک در دهانه رحم قرار می گیرد و بالون کوچکی که در لوله پلاستیکی قرار دارد توسط مایع نمکی باد می شود. این بالون فقط در لایه داخلی دهانه رحم قرار می گیرد.
با گذشت زمان، به دلیل فشاری که بالن متورم به لایه داخلی وارد می کند دهانه رحم برای انبساط بیشتر تقویت و تحریک می شود. زمانی که اندازه دهانه رحم به حدود 4 سانتی متر برسد بالون از دهانه رحم خارج می شود.
خطرات استفاده از سوند بالن دار در القای زایمان:
- استفاده از این روش خطراتی مثل عفونت یا پارگی زودرس کیسه مایع آمنیوتیک را دارد.
