نشانه ها و علت بروز سندرم نفروتیک چیست و چگونه درمان می شود؟
سندرم نفروتیک یک اختلال کلیوی است که باعث دفع پروتئین زیاد از ادرار می‌شود. سندرم نفروتیک معمولا به خاطر آسیب به خوشه‌هایی از رگ‌های خونی کوچک در کلیه رخ می‌دهد که مواد زائد و آب اضافی را از خون شما فیلتر می‌کنند. سندرم نفروتیک باعث تورم، خصوصا در پاها و قوزک شما می‌شود.
درمان سندرم نفروتیک شامل درمان عارضه زیرین پدیدآورنده آن و استفاده از داروست. سندرم نفروتیک می‌تواند خطر عفونت و لخته خون را افزایش بدهد. پزشک شما ممکن است داروهایی تجویز کند و تغییراتی در رژیم غذایی شما بدهد تا از این عوارض و عوارض دیگر سندرم نفروتیک جلوگیری کند.
علائم و نشانه های سندرم نفروتیک
در حقیقت سندرم نفروتیک گروهی از سندرم هاست که همراه هم نشان می‌دهند کلیه های شما آن‌طور که باید کار نمی‌کنند. نشانه های سندرم نفروتیک شامل موارد زیر است:
- پروتئین زیاد در ادرار
- پروتئین کم در خون
- مقدار زیاد چربی و کلسترول در خون
- تورم شدید، خصوصا اطراف چشم‌ها و قوزک‌ها و پاها
- ادرار کف آلود که می‌تواند بخاطر وجود پروتئین در ادرار باشد.
- افزایش وزن به خاطر انباشتگی مایعات
- خستگی
- از دست دادن اشتها
ممکن است تا قبل از انجام آزمایش خون و ادرار متوجه ابتلا به سندرم نفروتیک نشوید. نتیجه آزمایش می‌تواند نشان بدهد که در ادرار شما مقدار زیادی پروتئین وجود دارد و در خون شما این میزان کم است، یا این‌که در خون‌تان مقدار زیادی چربی یا کلسترول وجود داشته باشد.
چه کسی در معرض خطر سندرم نفروتیک قرار دارد؟
هر کسی می‌تواند به سندرم نفروتیک مبتلا شود اما در میان مردان نسبت به زنان شایع‌تر است و در کودکان بین سنین ۲ و ۶ سالگی بیشتر رخ می‌دهد. عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
در شرایط زیر احتمال بیشتری دارد که به سندرم نفروتیک مبتلا شوید:
- بیماری‌هایی که بر کلیه تاثیر می‌گذارند مانند لوپوس و دیابت.
- مصرف داروهای خاص مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئید یا آنتی‌بیوتیک.
- ابتلا به بیماری‌هایی مانند HIV، هپاتیت B و C یا مالاریا.
علت سندرم نفروتیک چیست؟
سندرم نفروتیک معمولا به علت آسیب به دسته‌هایی از مویرگ های کلیوی (گلومرولی) رخ می‌دهد. این مویرگ ها خون شما را هنگام عبور از کلیه‌ها تصفیه و چیزهای مورد نیاز بدن را از مواد زائد جدا می‌کنند. گلومرولی سالم، پروتئین خون (اکثرا آلبومین) را که برای تنظیم مقدار مناسب مایعات بدن مورد نیاز است حفظ می‌کند و اجازه نمی‌دهد وارد ادرار شود. وقتی این مویرگ ها آسیب می‌بیند، دیواره های گلومرول اجازه می‌دهد پروتئین زیادی وارد ادرار و از بدن دفع شود که این امر منجر به سندرم نفروتیک خواهد شد.
بسیاری از بیماری‌ها و عوارض می‌تواند باعث آسیب گلومرولی و منجر به سندورم نفروتیک شود، از جمله:
- بیماری دیابتیک کلیه: دیابت می‌تواند منجر به آسیب به کلیه شود و بر نفوذپذیری دیواره های گلومرول تاثیر بگذارد.
- بیماری تغییر حداقلی: این شایع‌ترین دلیل سندرم نفروتیک در کودکان است. بیماری تغییر حداقلی موجب عملکرد غیرعادی کلیه می‌شود اما وقتی بافت کلیه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود طبیعی یا نزدیک به طبیعی به نظر می‌رسد. دلیل عملکرد غیرعادی معمولا تشخیص داده نمی‌شود.
- گلومرولوسکلروسیز سگمنتال فوکال: مشخصه آن آسیب پراکنده به بخشی از گلومرولی است که می‌تواند بر اثر یک بیماری دیگر یا اختلال ژنتیکی یا به دلیل ناشناخته ایجاد شده باشد.
- نفروپاتی شامه‌ای: این اختلال کلیوی نتیجه ضخیم شدن شامه‌های درون گلومرولی است. دلیل قطعی ضخیم‌شدن ناشناخته است، اما گاهی به عوارض پزشکی دیگری نظیر هپاتیت B، مالاریا، لوپوس و سرطان وابسته است.
- لوپوس منتشر: این بیماری التهابی مزمن می‌تواند به آسیب کلیوی جدی منجر شود.
- آمیلوئیدوز: این اختلال زمانی رخ می‌دهد که موادی به نام پروتئین‌های آمیلوئید در ارگان‌های شما انباشته می‌شود. انباشت آمیلوئید می‌تواند بر کلیه‌ها تاثیر بگذارد و به سیستم تصفیه آن آسیب برساند.
- لخته خون در عروق کلیوی: گرفتگی سیاهرگ کلیوی زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون رگ متصل به کلیه را مسدود کند و باعث سندرم نفروتیک شود.
در واقع وقتی در فیلترهای کلیه اشکالی وجود دارد سندرم نفروتیک رخ می‌دهد. وقتی فیلترهای کلیه‌ها درست کار نمی‌کنند این می‌تواند به نشانه های سندرم نفروتیک منجر شود. آسیب به فیلترهای کلیه توسط بیماری‌هایی ایجاد می‌شود که به کلیه آسیب می‌رسانند. برخی از این بیماری‌ها تنها بر کلیه اثر می‌گذارند و به آن‌ها دلایل اولیه سندرم نفروتیک می‌گویند. بیماری‌های دیگر بر کل بدن تاثیر می‌گذراند، از جمله کلیه‌ها، و به آن‌ها دلایل ثانویه سندرم نفروتیک گویند. بیشتر افرادی که به سندرم نفروتیک مبتلا هستند به علت دلایل ثانویه است.
شایع‌ترین دلیل اولیه سندرم نفروتیک در بزرگسالان یک بیماری به نام گلومرولواسکلروز فوکال سگمنتال (FSGS) است. مهمترین دلیل ثانویه سندرم نفروتیک در بزرگسالان دیابت است. در کودکان مهمترین دلیل اولیه سندرم نفروتیک بیماری تغییر حداقلی (MCD) است و شایع‌ترین دلیل ثانویه سندرم نفروتیک در کودکان دیابت است.
سندرم نفزوتیک با چه روش های قابل تشخیص است؟
سندرم نفروتیک نیز همانند بسیاری دیگر از بیماری ها به کمک برخی آزمایشات قابل تشخیص است.
- آزمایش ادرار: مقدار زیاد پروتئین در خون می‌تواند نشانه‌ای از این سندرم باشد. برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر نمونه‌ها را باید طی ۲۴ ساعت تهیه کرد.
- آزمایش خون: کاهش آلبومین خون و پروتئین‌های دیگر می‌تواند نشانه‌ای از این سندرم باشد. از دست دادن آلبومین اغلب با افزایش تری‌گلیسیرید و کلسترول خون همراه است. کراتینین سرم و خون نیز شاید برای بررسی عملکرد کلی کلیه ارزیابی گردد.
- بیوپسی بافت کلیه: بیوپسی شامل برداشتن نمونه‌ای از بافت برای بررسی‌های آزمایشگاهی می‌باشد. برای این کار سوزنی مخصوص از پوست وارد می‌شود تا بافت کلیوی را جمع‌آوری کند.
آیا سندرم نفروتیک درمان قطعی دارد؟
درمان این سندرم شامل پیدا کردن راهی برای برطرف کردن هرگونه عارضه‌ای است که آن را ایجاد کرده و همچنین ممکن است پزشک داروهایی تجویز کند تا علائم و نشانه ها را کنترل کرده و یا عوارض سندرم نفروتیک را درمان کند. تجویز داروها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
1- داروهای فشار خون
داروهایی به اسم مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، فشار خون و همچنین مقدار ترشح پروتئین به ادرار را کاهش می‌دهند. داروهایی با این ویژگی شامل بنازپریل (لوتنسین، کاپتوپریل (کاپوتن) و اِنالاپریل (وازوتک). گروه دیگری از داروها که با روشی مشابه کار می‌کنند، مهارکننده های گیرنده آنژیوتانسین II نام دارند و شامل لوزارتان (Cozaar) و والسارتان (Diovan) می‌شوند.
2- دارو های ادرار آور
داروهای ادرارآور با افزایش مایعات دفعی کلیه به کنترل متورم شدن بافت‌ها کمک می‌کنند. از این داروها می‌توان به فوروزماید (Lasix) و اسپیرونولاکتون (Aldactone).
3- داروهای کاهنده کلسترول
داروهایی با نام استاتین می‌تواند سطوح کلسترول را پایین بیاورند. با این حال هنوز به درستی معلوم نیست آیا با پایین آوردن کلسترول می‌توان نتایج سندرم نفروتیک، مثل حملات قلبی و احتمال مرگ زودرس را بهبود بخشید یا نه. استاتین‌ها شامل atorvastatin (Lipitor), fluvastatin (Lescol), lovastatin (Altoprev, Mevacor), pravastatin (Pravachol), rosuvastatin (Crestor) and simvastatin (Zocor) هستند.
4- داروهای ضدانعقاد
داروهایی که قدرت ایجاد لخته را در خون کاهش می‌دهند مثل هپارین و وارفارین.
5- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
برای سرکوب التهاباتی که به بیماری‌های کلیوی مثل بیماری با تغییرات ناچیز می‌انجامند می‌توان از داروهای کورتیکوستروئید استفاده کرد.
اگر هر یک از نشانه های سندرم نفروتیک را دارید که باعث نگرانی شما شده است از پزشک متخصص کلیه و مجاری ادرار وقت بگیرید.
مطالعه بیشتر:
1- وجود پروتئین در ادرار در دوران بارداری نشانه چیست؟
2- آزمایش آلفا فیتو پروتئین و تفسیر نتایج آزمایش AFP
3- راه های درمان و پیشگیری از مسمومیت بارداری
4- فشار خون بالا در بارداری و عوارض آن بر جنین
