حاملگی نابجا چیست و چه علائم و درمانی دارد؟
بارداری خارج از رحم و یا حاملگی نابجا زمانی رخ می‌دهد که رویان به جایی خارج از جایگاه رحمی متصل شود. بیش از 90% از بارداری های خارج از رحم در یکی از لوله های فالوپ جایگزین می‌شوند. مکان‌های دیگر نادر است و شامل گردنه رحم، تخمدان و جایگاه شکمی می‌شود.
وقوع بارداری خارج از رحم در حال افزایش است. این امر احتمالاً تحت تاثیر بهبود در تشخیص، افزایش آسیب‌دیدگی در اثر بیماری‌های مقاربتی مثل کلامیدیا، برنامه‌های فناوری تولید مثلی یاری شده (ART)، و جراحی‌های میکروسکوپی مجراهاست.
علائم حاملگی نابجا چیست؟
نشانه های بارداری خارج از رحم، فقدان عادت ماهانه، درد زیر شکم و خونریزی واژنی است که طی هفته ششم تا هشتم بارداری رخ می‌دهد. نشانه ها متفاوت است و امکان دارد فرد مبتلا نشانه هایی نداشته باشد و تشخیص بوسیله تصویربرداری سونوگرافی واژینال صورت گیرد. خوشبختانه امروزه به علت تشخیص زودهنگام، شوک شدن مادر به علت خونریزی شکمی شدید در اثر پاره شدن بارداری خارج از رحم کمتر اتفاق می‌افتد.
برای بانوانیکه به بارداری خارج از رحم مشکوک هستند، آزمایش خون بارداری به همراه تصویربرداری سونوگرافی واژینال با بزرگ‌نمایی زیاد از جمله تحقیقات اولیه است. بهتر است بدانید که میزان هورمون hCG بیش از 2000 واحد بین‌المللی در لیتر و رحمی خالی در تصویربرداری سونوگرافی واژینال، شک زیادی را درباره بارداری خارج از رحمی برمی‌انگیزد. اگر سونوگرافی واژینال یاری‌دهنده نبود، تشخیص لاپاراسکوپی برای شناسایی مشکل ضرورت می‌یابد.
درمان حاملگی نابجا چیست؟
روش درمان می‌تواند به صورت دارویی یا جراحی باشد. درمان دارویی بارداری خارج از رحم پاره نشده مستلزم استفاده از دارویی به نام Methotrexate است که سلول‌های به سرعت تقسیم‌شونده در آغاز بارداری را از بین می‌برد. این دارو مستقیماً به داخل کیسه بارداری خارج از رحم با کمک اولتراساند تزریق می‌شود.
درمان سنتی جراحی مستلزم وجود لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی است. گرایش به تشخیص زودتر روندی محافظه‌کارانه‌تر می‌طلبد تا با برداشتن بارداری خارج از رحم از درون لوله با بُرش کوچکی روی شکم باردار، مشکل درمان شود. در صورتی که بارداری خارج از رحم پاره شده باشد امکان دارد برداشتن لوله حاوی بارداری خارج از رحمی، ضرورت یابد.
درمان دارویی یا جراحی مستلزم آزمایش خون است تا اطمینان حاصل شود که بافت زنده‌ای از بارداری باقی نمانده باشد.
بانوانیکه بارداری خارج از رحم داشته‌اند، اما از درمان های ناباروری استفاده نکرده اند، با ناباروری‌های بیشتری روبه‌رو هستند و در خطر فزاینده‌ای برای بارداری خارج از رحم بعدی قرار دارند و باید در بارداری بعدی برای یافتن جایگاه دقیق وضعیت کیسه بارداری در هفته ششم تا هفتم سونوگرافی واژینال شوند.
روش های تشخیص حاملگی نابجا
اولین قدم برای تشخیص حاملگی نابجا، معاینه و بررسی پزشک است. قدم بعدی انجام تست بارداری است، ممکن است در برخی موارد پزشک در حین معاینه متوجه توده سفتی در لگن فرد شود و به بارداری خارج از رحم مشکوک شود، در این صورت آزمایش خون هورمونی و سونوگرافی از شکم را تجویز می کند. اما بهترین راه برای تشخیص بارداری خارج از رحم انجام سونوگرافی واژینال است. در این روش پزشک پروب سونوگرافی را درون واژن فرو می برد تا تصاویر درون لگن را روی مانیتور مشاهده کند. این نوع سونوگرافی می تواند تمام کیسه بارداری را چه در خارج از رحم چه درون رحم بخوبی نشان دهد، اما اغلب این تشخیص قطعی نیست.
علاوه بر کیسه بارداری محتوی جنین، می توان تمام توده بارداری را در هرجایی که باشد، اطراف لوله های فالوپ یا جاهای دیگر براحتی مشاهد کرد، اما نمی توان بطور قطع گفت که این توده مربوط به بارداری خارج از رحم است. با استفاده از سونوگرافی می توان خالی بودن فضای رحم را نیز بطور کامل مشاهده کرد، که این نشانه ای از بارداری خارج از رحم است.
معمولاً برای تشخیص بارداری خارج از رحم در آزمایش خون میزان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (beta HCG) اندازه گیری می شود. زیرا میزان این زیرواحد در طی بارداری افرایش پیدا می کند و میزان غیرطبیعی آن می تواند نشانه بارداری خارج از رحم باشد، در موارد نادر برای تشخیص قطعی بارداری خارج از رحم به عنوان آخرین روش نیاز به انجام لاپاراسکوپی نیز وجود دارد. در این روش برش کوچکی روی شکم ایجاد می کنند و لوله باریک و دارای دوربین را وارد شکم می کنند تا بتوانند تمام جزییات شکم و لگن را مشاهده کنند و مکان اصلی بارداری خارج از رحم را بیابند.
میزان بتا در حاملگی خارج رحمی
اگر مقدار بتا حدود 2000 باشد و ساک حاملگی در داخل رحم دیده نشود، حاملگی خارج از رحم وجود دارد. در کسانی که عدد بتای زیر 2000 دارند، اگر همراه با درد شکم یا لکه بینی باشد شک به حاملگی خارج رحم وجود دارد و باید تا رسیدن به عدد 2000 و دیدن ساک حاملگی صبر کرد. اگر بتا به 2000 برسد و باز هم ساک حاملگی دیده نشود یعنی بیمار مبتلا به حاملگی خارج از رحمی است. اگر شخصی عدد بتای زید 2000 داشته باشد، ساک بارداری دیده نشود و سپس تیتر بتا رو به کاهش بگذارد، ممکن است که بارداری در همان مراحل اولیه به سقط منجر شده باشد.
توجه کنید که در یک بارداری طبیعی مقدار گنادوتروپین جفتی انسانی hCG به سرعت افزایش می یابد (طی 48 ساعت دو برابر می شود، یعنی اگر در بار اول عدد hCG 200 باشد بعد از 48 ساعت باید به بیشتر از 400 برسد) و اگر سطح hCG آن طور که انتظار می رود افزایش نیابد (کمتر از 66% طی 48 ساعت) و همینطور مدت زمان دو برابر شدن هورمون hCG به 10 روز می رسد، به وجود نوعی بارداری غیر طبیعی مشکوک می شویم. در صورت وجود حاملگی نابجا، ممکن است سطح hCG افزایش یابد ولی در سونوگرافی، هیچ نشانه ای مبنی بر بارداری درون رحم دیده نمی شود. معاینه داخلی از طریق واژن، احتمالا دهانه رحم بسیار دردناک بوده و ممکن است در معاینه توده ای در ناحیه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.
مطالعه بیشتر:
1- علائم بارداری خارج از رحم چیست و چگونه درمان می شود؟
2- انواع حاملگی خارج رحمی و روش های درمان آن
3- تشخیص بارداری یا حاملگی خارج از رحم
4- دردهایی شبیه قاعدگی در اوایل بارداری، آیا بارداری خارج از رحم است؟
