رحم دو شاخ چیست؟ آیا امکان بارداری و زایمان با رحم دو شاخ وجود دارد؟
امروزه به مدد پیشرفت علم پزشکی می توان بسیاری از مشکلات مربوط به بارداری را تشخیص داده و نسبت به رفع و درمان آنها اقدام کرد. ولی با این وجود یک چهارم بارداری ها با پیچیدگی های خاصی همراه بوده و در نتیجه دوران بارداری در شرایط ویژه ای سپری می شود. ناهنجاری های مادرزادی رحمی از این جمله مشکلات به شمار می روند. این اختلالات آناتومیک رحمی که از دوران جنینی شکل می گیرند رحم در اشکالی غیر طبیعی به صورت تک شاخ، دو شاخ، سپتوم دار و ... تکامل یافته است.
اما آیا بارداری با رحم دو شاخ امکان پذیر است؟ در اینصورت بارداری در چه شرایطی سپری خواهد شد؟ عوارض مربوط به این ناهنجاری مادرزادی چیست؟
علت ایجاد ناهنجاری رحم دو شاخ چیست؟
ناهنجاری های مادرزادی رحم در طی روند تکامل غیر طبیعی مجاری مولرین به وجود می آیند. تمایز جنسی در ابتدا در دوره جنینی شروع می شود. تا هفته 6 دوره جنینی دستگاه تناسلی مذکر و مؤنث یکسان است و بعد از آن در غیاب بیضه ها، هورمون تستوسترون و مهارکننده مولرین، مجاری ولف ( مجرایی است که در جنین وجود دارد و بعداً در مرد مجرای منی را ساخته و در خانم ها مسدود می‌شود) شروع به تحلیل رفتن می کنند و اجازه رشد مجاری مولرین را می دهند. در طی روند تکاملی، رحم از اتصال بخشی از لوله های دو طرفه (مجاری مولرین) تشکیل می شود. از بین رفتن دیواره های این مجاری در طول محل تقابل آن ها سبب تشکیل حفره داخل رحمی، گردن رحم و بخش فوقانی واژن می شود. ناهنجاری های مادرزادی رحم ممکن است به صورت اتصال ناکامل مجرای مولرین، جذب ناکامل دیواره و ناهنجاری سرویکس باشند.
رحم دو شاخ و بارداری
رحم دو شاخ از جمله شایع ترین ناهنجاری های رحمی به شمار رفته و در حدود نیمی از ناهنجاری های آناتومیک رحمی را در برمی گیرد. جوش خوردن ناقص دو مجرای مولری باعث ایجاد یک رحم منفرد همرا با درجات متغیری از تفکیک دو شاخ رحمی می گردد. در این اختلال که ناشی از عدم تکامل رحم در دوران جنینی است وجود دیواره ای در وسط رحم آن را به دو حفره مجزا تقسیم کرده است. در این نوع ناهنجاری به جای آنکه رحم همانند مثلث شکل گرفته باشد بیشتر به صورت دو حفره با نمای V شکل دیده می شود.
مشکلات بارداری با رحم دو شاخ
رحم دو شاخ فرایند بارداری را با مشکلاتی همراه می کند ولی مانع از تحقق بارداری نیست؛ بلکه اغلب این خود بارداری است که به علت وقوع سقط های مکرر موجب تردید پزشک به وجود این عارضه در شخص می شود و در نهایت انجام آزمایش سونوگرافی امکان تشخیص قطعی این عارضه را برای پزشک فراهم خواهد کرد.
علی رغم اینکه رحم دو شاخ مانعی در فرایند بارداری نیست، ولی می تواند در روند لانه گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم مشکلاتی ایجاد کند. در صورت وقوع این عارضه احتمال سقط جنین در حدود 30 درصد افزایش خواهد یافت.
سایر مشکلات مربوط به این ناهنجاری رحمی عبارتند از:
- زایمان زودرس
- تاخیر در رشد جنین
- قرار گیری نامناسب جنین در داخل رحم (وضعیت بریچ)
در بارداری هایی با رحم دو شاخ موفقیت، به محل لانه گزینی جنین بستگی دارد. در صورت جایگزین شدن تخمک در حفره کوچکتر رحم، به علت عدم وجود فضای کافی برای رشد و نمو جنین احتمال سقط و به ثمر نرسیدن بارداری افزایش خواهد یافت.
زایمان با رحم دو شاخ چگونه است؟
به طور کلی در هفته های پایانی بارداری جنین به طور طبیعی در داخل رحم چرخیده و سرش در قسمت پایین رحم قرار می گیرد. قرارگیری در وضعیت سفالیک سبب می شود که بدن و پاهای جنین از فضای بیشتری در رحم برخوردار شوند. در حالیکه در رحم دو شاخ باسن جنین در قسمت پایین رحم و نزدیک کانال زایمان قرار می گیرد. این امر ناشی از غیر طبیعی بودن ساختار رحم است. این نحوه قرارگیری موجب می شود که قسمت عریض تر بدن جنین از فضای بیشتر و آزادتری برخوردار باشد. به همین علت احتمال نمایش بریچ جنین در این نوع ناهنجاری های آناتومیک رحمی افزایش می یابد.
همچنین بارداری با رحم دو شاخ در برخی موارد با خطر کنده شدن زودرس جفت همراه است. زیرا در این عارضه جفت به علت عدم وجود فضای کافی نمی تواند به خوبی به دیواره رحم متصل شود. این وضعیت در نهایت موجب به خطر افتادن سلامت جنین خواهد شد. به همین علت برخی از متخصصان زنان و زایمان انجام عمل سزارین در هفته 37 بارداری را توصیه می کنند. ولی با این حال شمار بسیاری از این مادران نیز موفق به انجام زایمان طبیعی می شوند.
و در نهایت امکان بارداری موفق و مادر شدن با رحم دو شاخ میسر است، ولی این امر مستلزم صبر، پشتکار و پیگیری منظم معاینات پیش از بارداری است.
مطالعه بیشتر:
1- علائم و نشانه های رحم دو شاخ چیست و چگونه درمان می شود؟
2- رحم قلبی شکل یا رحم دو شاخ چه تاثیری بر بارداری دارد؟
3- چسبندگی رحم (سندرم آشرمن) چیست و چرا به وجود می آید؟
4- انواع حاملگی خارج رحمی و روش های درمان آن
