والدین چگونه فرزند شاد تربیت کنند؟
تمامی والدین دوست دارند که فرزندشان در محیطی سالم بزرگ شوند و آنها را همیشه شاد و خوشحال ببینند. ولی چگونه میتوانیم فرزندانی شاد تربیت کنیم؟ چگونگی دستیابی به این هدف، پیچیده و دشوار به نظر می‌رسد. ولی در حقیقت، ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید.
به گفته دکتر جوان باون، برقراری ارتباط یکی از نیازهای بنیانی ماست - که نوزادان نیز استثنا نیستند. وقتی فرزندتان احساس ناامنی می‌کند، مضطرب و هراسان می‌شود که از نظر احساسی، رفتاری و روانی ویرانگر است. بر خلاف افراد بالغ که وقتی احساس ناراحتی می‌کنند، به ملاقات دوستی می‌روند یا پیامی برای او می‌فرستند، نوزادان چنین توانایی را ندارند.
کوچولوی شما در رحم به مکان رویایی و اتصال دائمی به شما عادت کرده بود. او هرگز احساس تنهایی یا گرسنگی نداشت و صدای تپش قلب شما موسیقی متن زندگی او بود. سپس ناگهان او را وارد دنیایی بزرگ کردید و او در پی پیوند عمیقی است که نه ماه گذشته با شما داشته است.
پس از تولد نه تنها آن رابطه داخل رحمی مختل شده است، بلکه مغز او نمی‌تواند کاملا درک کند که چگونه می‌تواند به آن شرایط بازگردد. این رخداد به این علت است که با تولد بچه، سیستم لیمبیک (سامانه‌ی عصبی احساسی) مغز یعنی مجموعه سازه‌های عصبی که برقراری پیوند را کنترل می‌کند و وابستگی را شکل می‌بخشد، هنوز فعال نشده است.
در آغوش گرفتن، خندیدن و تماس چشمی - آنچه دانشمندان آن را نشانه‌های برقراری پیوند می‌خوانند - مثل کد فعال‌سازی عمل می‌کند، و سیستم لیمبیک را به کار می‌اندازد تا نوزاد بتواند تنش را برطرف سازد. پژوهشگران در مطالعه‌ای منتشر شده در نشریه‌ی علم روانشناسی، دریافته‌اند که توانایی بچه برای اعتماد و عشق در دوران نونهالی آغاز می‌شود. به سخن دیگر، برای داشتن بچه‌ای شاد و سرخوش، باید به او عشق بورزید.
اما ابتدا باید واقع‌بین باشیم: حتی بچه‌های شاد نیز گریه می‌کنند. گاهی شاید نوزاد فقط خسته یا گرسنه است، شکمش باد دارد یا فقط بدخلق است (شما هم این طور بوده‌اید) و با در آغوش گرفتن فوراً آرام نمی‌شود. اما ایجاد پیوندی عمیق گسترش سالم مغز را فعال خواهد کرد، اغلب او را راضی نگه می‌دارد و به او کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری آرامش یابد. به گفته‌ی دکتر تری لوی، وقتی مادر در خدمت به فرزندش باشد، حمایت، ایمنی و عشق فراهم می‌آورد، و به این ترتیب، بچه رشد می‌کند.
خوشبختانه در طول روز فرصت‌های بسیاری برای برقراری پیوند بین شما و فرزندتان به شکل طبیعی پیش می‌آید. در ادامه بخوانید که چگونه از این فرصت‌ها برای گریه‌های کمتر و خنده‌های بیشتر استفاده کنید.
لمس کن مادری می‌گوید وقتی پس از زایمان با نوزادش در بیمارستان بستری بود، پرستار برای انجام کارها بچه را به گهواره منتقل کرد. بچه فوراً از خواب بیدار شد و تا زمانی که روی شکمم بازگشت فریاد می‌زد. او فقط می‌خواست، نزد من باشد.
به گفته دکتر لوی، مغز نوزادان به اندازه‌ی کافی رشد نکرده است تا بفهمد که وقتی از مادرش جدا می‌شود، در واقع، رها نشده است. باید از قدرت تماس بهره گیرید تا کوچولوی شما ارتباط با شما را احساس کند. به گفته‌ی دکتر آن زاکاری، تماس پوست با پوست مغز بچه را با هورمون‌های احساسی مثبت سرشار می‌کند.
ترکیب گرما، رایحه‌ی شما و رها شدن هورمون‌های ضد استرس احساس ایمنی را افزایش می‌دهد - این مطلوب‌ترین وضعیت برای برقراری پیوند است. به گفته‌ی دکتر تانیا رمر، متخصص کودکان، در حد امکان فرزندتان را در تماس پوست با پوست نزد خود نگه دارید و در سه تا چهار ماه آغازین هدف خود را در آغوش گرفتن روزانه هر دو تا سه ساعت قرار دهید.
همان طور که فرزندتان رشد می‌کند با بوسه‌ها و نوازش‌های فراوان به تماس جسمانی با فرزندتان ادامه دهید. می‌توانید پس از حمام و هنگام خشک کردن به او را ماساژ دهید و یا با فشار ملایمی، پشت و دست و پای او را بمالید.
از برنامه‌ای پیروی کنید عادات آشنا، اضطراب کوچولوی شما را التیام می‌بخشد، و در نتیجه سیستم لیمبیک او می‌تواند احساس رضایت کامل را ثبت کند. به گفته‌ی دکتر باون، داشتن برنامه به نوزادان اطمینانی دوباره می‌بخشد. پخش موزیکی مشخص و انجام کارهایی برای زمانی که بدخلق است، به او اطمینان می‌بخشد که وقتی گرسنه است، تغذیه می‌شود، و وقتی خسته است، برای خواب آماده خواهد شد.
افزون بر این، می‌توانید برای تاثیردهی بیشتر، چند گزینه را با هم ترکیب کنید: صدای ش‌ش‌ش و تماسی ملایم. پیش از اینکه او برای طولانی‌ترین خواب شبانه‌ی خود آماده شود، سعی کنید برنامه‌ای برای رفتن به بستر داشته باشید: تعویض پوشک، تغذیه و خواندن لالایی برای او. چراغ را کم نور نگه دارید و با صدای آرام حرف بزنید. اگر گاهی برنامه‌ی رفتن به بستر را از دست دادید، مشکلی نیست. در حقیقت، مراقبت همراه با محبت مداوم پیوندی نیرومند و نونهالی خندان را به شما هدیه می‌دهد.
زمانی را صرف بازی کنید به گفته‌ی دکتر لوی، بازی یکی از ابتدایی‌ترین روش‌هایی است که بین نونهالان و مراقبان آنها پیوند برقرار می‌کند و باعث فعال شدن سیستم لیمبیک می‌شود. وقتی با فرزندتان به تفریح مشغولید، در واقع در حال یادگیری نیازها و توانایی‌های فرزندتان هستید.
در همین حین، با چشم، صدا و تماس جسمی عشق و حمایت خود را ابراز می کنید. زمانی که فرزندتان از روی شکم ماندن یا بازی با مکعب‌ها لذت می‌برد، شما هم روی زمین قرار گیرید تا تماس مستقیم چهره به چهره داشته باشید.
نگاه دو جانبه و ارتباط چشمی هورمون ایندورفین را افزایش می‌دهد، این هورمون مرتبط با آرامش و عشق است. افزون بر این، با شکلک یا صدا درآوردن به او نزدیک‌تر شوید. مادری می‌گوید: وقتی بازی می‌کنیم، می‌توانم ببینم که او حسابی خوشش آمده است. این روش بسیار پاسخگوست. دکتر لوی، بازی تقلید را توصیه می‌کند. اگر بچه صدا یا شکلکی درمی‌آورد، مادر آن را تقلید کند. این رفتار دو جانبه با ایجاد آرامش برای بچه، برقراری پیوند را سهل می‌سازد. حرف بزنید کوچولوی شما از پیش از تولد با صدای شما آشنا شده است و شنیدن صحبت‌های شما به او اطمینان دوباره می‌دهد که نزدیک به او هستید. به گفته دکتر لوی، وقتی با فرزندتان حرف می‌زنید، تعاملی می‌آفرینید که برای او آرامش‌بخش و مسکن است و زمینه را برای احساس وابستگی برپا می‌سازد، زیرا او خطری را حس نمی‌کند.
به علاوه، تمایل شما به حرف زدن به زبان نونهالال موجب می‌شود که او به این صدای زیر پاسخ گوید. این که شما آنجا هستید، هورمون ایندورفین را افزایش و هورمون‌های استرس را کاهش می‌دهد. بنابراین، دائم در حال بازگو کردن باشید. با دلبندتان درباره‌ی حمام و احساس خوب پاکیزگی صحبت کنید.
به فرزندتان پاسخ گویید به گفته دکتر زاکاری، نجات دادن فرزند ناراحت، فقط رابطه‌ی شما را تقویت می‌کند. فرزندتان یاد می‌گیرد که شما با او هماهنگ و آنجا هستید تا هر زمان که نیازمند است به او پاسخ گویید. شیردهی او حتی اگر یک ساعت پیش تغذیه شده است، به او می‌آموزد که دنیا مکان خوبی برای زندگی است.
وقتی کوچولوی شما تسلی‌ناپذیر است (و ظاهراً فریادها از نیازی بنیادی مثل گرسنگی یا خواب‌آلودگی سرچشمه نمی‌گیرد)، از آن نشانه‌های ارتباطی مثل تماس چشمی یا استفاده از تماس ملایم بهره گیرید.
به گفته دکتر باون، تمام اینها به مغز فرزندتان کمک می‌کند تا به یاد آورد که وقتی ناراحت است، برای آرام کردن او در تلاش هستید.
او احساس می‌کند نیازهای اولیه‌ی او درک شده است و احساس می‌کند که روی او متمرکزید. این موضوع برای نونهال رضایت‌بخش است. اگر نمی‌توانید گریه فرزندتان را آرام کنید (مثلاً دستتان بند است)، هراسان نشوید. پیوندی را که برقرار کرده‌اید به سادگی از بین نخواهد رفت.
حضور داشته باشید زمانی پیش از تولد فرزندتان را به یاد آورید، وقتی که برای اولین بار با همسر فعلی‌تان ملاقات کردید و او در میان حرف زدن با شما، مشغول پیام فرستادن با تلفن خود بود. بله، آن نوع از حواس پرتی، دلبندتان را نیز ناراحت می‌کند. اگر می‌خواهید پیوندی برقرار کنید (که به اینترنت پرسرعت نیاز ندارد)، باید از نظر احساسی برای دلبندتان حاضر باشید. می‌دانیم - ایمیل‌هایتان به خودی‌خود پاسخ گفته نمی‌شوند. پس بر کیفیت رابطه‌ی خود متمرکز شوید. وقتی از محل کار به خانه بازمی‌گردید، حداقل برای بیست دقیقه ابزارهای الکترونیک خود را رها کنید. اکنون وارد فضای شاد خود می‌شوید. پدر را رها کنید این مطلب را با شوهرتان به مشارکت بگذارید و به او نیز زمانی برای بودن با فرزندش بدهید. طبق پژوهش‌ها از دانشگاه ییل امریکا، وابستگی به پدر از نظر شناختی و اجتماعی برای دلبندتان مفید است. نسبت به مادران، پدران به شکل متفاوتی با فرزندانشان تعامل می‌کنند. بازی‌های آنها فیزیکی تر و فعالانه است. بچه‌هایی که رابطه‌ای نزدیک‌تری با پدرانشان داشتند، در طولانی مدت اعتمادبه نفس بیشتری دارند.
