آیا خوردن جگر در بارداری بی ضرر است؟

خوردن جگر در سه ماهه اول بارداری

 وجود مقدار زیاد ویتامین A در رژیم غذایی ممکن است باعث ایجاد نقایص مادرزادی در جنین شود، خصوصا در ماه های اول بارداری.

نوع دیگر ویتامین A کاروتنوئید نام دارد که در میوه ها و سبزیجات یافت می شود. خوردن جگر در هر روز ایمن نیست، اما یک یا دو بار در ماه ضرری ندارد. هیچ محدودیتی برای مقدار کاروتنوئیدها وجود ندارد و مادر باردار می تواند آن را با خیال راحت مصرف کند، بنابراین لازم نیست نگران مصرف بیش از حد ویتامین A موجود در میوه ها و سبزیجات باشید.

سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند بیش از 10،000 IU ویتامین A از مکمل ها، منابع حیوانی و غذاهای غنی شده (ترکیب شده) در روز دریافت نشود. (برای جوانتر از 19 سالگی، این عدد کمتر است.) مصرف یک جگر گاو می تواند حدود 30،000 IU رتینول داشته باشد بنابراین اگر آنرا مصرف کنید، می توانید از دوز توصیه شده روزانه تجاوز کنید پس اگر شما هر روز جگر می خورید، می توانید با مصرف مقدار معینی، میزان ویتامین A مورد نظر را دریافت کنید. اما اگر هر روز میزان بیشتری را دریافت کنید، مقدار آن در بدن شما سمی خواهد شد.

برخی از نگرانی ها در مورد مصرف جگر در دوران بارداری خصوصا در سه ماهه اول که اندام ها و ارگان های بدن جنین در حال شکل گیری بوده و بیشتر از هر زمان دیگری نسبت به عوامل نامناسب محیطی حساس است وجود دارد. برخی مطالعات نشان می دهد که دوزهای بالای ویتامین A باعث ایجاد نقایص مادرزادی می شود، بر اساس مؤسسه پزشکی (IOM)، توصیه می شود مقدار ویتامین A برای زنان باردار 2565 IUS (واحد های بین المللی) در روز باشد.

در مطالعه سال 1995، مادرانی که بیش از 10،000 واحد ویتامین A روزانه، تقریبا 4 برابر میزان توصیه شده توسط IOM، مصرف می کردند، در دو ماه اول بارداری بیش از دو در معرض ابتلا به برخی نواقص نوزادی بودند.

بدن انسان ویتامین A را در صورت نیاز تولید می کند، از موادی مانند بتاکاروتن، که در سبزیجات زرد و سبز یافت می شود ؛ این مواد خام برای ویتامین ها در طول بارداری کاملا سالم هستند با این حال، ویتامین A پیش ساخته شده رتینول است که، در مقدار بیش از حد، ممکن است نقص های مادرزادی ایجاد کند.

ویتامین A پیش ساخته در بسیاری از مکمل های ویتامین و برخی از غذاها، از جمله گوشت، تخم مرغ، محصولات لبنی و غلات صبحانه غنی شده وجود دارد و کبد از این نظر بسیار مورد توجه قرار گرفته که تنها ماده غذایی است که مقدار بسیار بالایی از ویتامین A را وارد بدن می کند.

خوردن جگر در سه ماهه دوم و سوم بارداری

در سه ماهه دوم و سوم بسیاری از ارگان های بدن جنین تشکیل شده اند اما هنوز به تکامل کامل نرسیده اند. در این زمان گرچه نسبت به سه ماه اول بارداری عوامل محیطی تاثیر کمتری بر سلامت جنین دارد، اما هنوز هم احتمال تحت تاثیر قرار گرفتن روند رشدی جنین، تحت دوز سمی از ویتامین A وجود دارد.

یک مادر باردار که به طور مرتب در سه ماهه دوم و سوم بارداری جگر مصرف می کند، در معرض خطر ابتلا به برخی نواقص جنینی قرار خواهد گرفت.

همچنین توجه داشته باشید که مادران باردار باید نسبت به مصرف مکمل مولتی ویتامین هایی که حاوی میزانی بیش از 5000 ویتامین A پیش ساخته است هشیار باشند. برخی از مولتی ویتامین های بارداری حاوی هیچ ویتامین A پیش ساخته ای نیستند و بتاکاروتن را جایگزین می کنند و یا ویتامین A  را کاملا حذف می کنند.

درمورد مقدار مجاز مصرف جگر در دوران بارداری گفته شده است که حدود 2500 واحد ویتامین A را می توان هر روز در دوران بارداری مصرف کرد، افرادی که مقدار بیشتری از آن را دریافت می کنند، در معرض خطر نقص و عوارض زایمان قرار دارند.

هنگامی که در طول بارداری جگر مصرف نمی کنید، باید از مواد غذایی زیر نیز اجتناب کنید:

• موادی که حاوی جگر هستند
• مکمل روغن جگر ماهی یا جگر کوسه
• داروها یا مکمل هایی که غلظت بالایی از ویتامین A به شکل رتینول دارند
• محصولات مراقبت از پوست که حاوی رتینول هستند

یکی دیگر از خطرات تهدید کننده مصرف جگر در بارداری، احتمال آلوده بودن آن است. عده ای از متخصصان دریافتند که علاوه بر میزان زیاد ویتامین جگر که خطر ساز است، باکتری به نام «لستريا» نیز در جگر های آلوده، بویژه جگر گوسفند وجود دارد. به همین دلیل خوردن جگر آلوده در دوران بارداری می تواند عواقب بدی را به دنبال داشته باشد.

به این ترتیب به بانوان باردار توصیه می شود که از مصرف جگرهایی که در مغازه ها طبخ می شود بپرهیزند، زیرا ممکن است دام مورد نظر ناقل بیماری بوده و یا در محیط غیر استاندارد پرورش یافته باشد. و یا در مراحل طبخ ممکن است اصول بهداشتی را رعایت نکرده و جگر خوب پخته نشده باشد. بنابراین توصیه می شود که تمام افراد از جگرهایی با بسته بندی مناسب که دارای تاریخ تولید و انقضا هستند و نیز به مقدار بسیار کم استفاده کنند تا از خطرات احتمالی و مضرات آن در امان باشند.

مطالعه بیشتر:

1- فواید و مضرات خوردن جگر در بارداری

2- مهمترین ویتامین ها و مکمل های مورد نیاز دوران بارداری

3- علائم و نشانه های مسمومیت با آهن

4- مصرف مکمل های غذایی و ویتامین های دوران بارداری