علائم و نشانه های مسمومیت با آهن

مسمومیت آهن چیست؟

وجود ماده معدنی آهن در اکثر سیستم های زیستی، به خصوص برای گردش خون، ضروری است. گوشت قرمز، برخی از سبزیجات و مکمل ها حاوی ماده معدنی آهن هستند. مسمومیت حاد با آهن در نتیجه مصرف بیش از اندازه مکمل، شربت یا قرص حاوی این ماده معدنی بروز می کند. اکثر موارد در کودکان کمتر از پنج سال که به صورت اتفاقی مکمل های آهن و مولتی ویتامین بزرگسالان را مصرف می کنند بروز می کند. عوامل مسمومیت با آهن عبارتند از:

• مصرف بیش از اندازه مکمل آهن
• خوراندن بیش از اندازه آهن (دوز ویژه بزرگسالان) به کودکان
• تزریق خون
• عوامل ژنتیکی

رسوب آهن در اندام ها

عوامل بروز رسوب آهن در اندام ها، عبارتند از:

• تزریق مکرر خون با هدف درمان کم خونی
• افراط کردن در درمان کم خونی فقر آهن ( مصرف بیش از اندازه مکمل آهن )
• بیماری های کبد ( هپاتیت C، الکلیسم و ... )
• عوامل ژنتیکی

رسوب ماده معدنی آهن عامل بروز بیماری های مختلف می شود. به عنوان مثال، هموكروماتوز ارثی (افزایش بیش از اندازه آهن در خون) بیماری ژنتیک است که باعث افزایش جذب آهن مواد غذایی در بدن می شود.

انواع علائم و نشانه های مسمومیت با آهن

مسمومیت، شش ساعت پس از مصرف بیش از اندازه ماده معدنی آهن بروز کرده و بر اندام های زیر تاثیر می گذارد:

• راه های هوایی و ریه ها
• معده و روده ها
• قلب و خون
• کبد
• پوست
• سیستم اعصاب مرکزی

علائم و نشانه های مسمومیت با آهن به طور کلی به 5 مرحله زیر تقسیم می شوند:

مرحله 1 ( صفر تا شش ساعت )

علائم و نشانه ها عبارتند از استفراغ، استفراغ خونی، درد غیر طبیعی، اسهال، تحریک پذیری و خواب آلودگی

در موارد جدی، تپش قلب و تنفس سریع، کما، کاهش فشار خون، تشنج و بیهوشی بروز می کند.

مرحله 2 ( شش تا 48 ساعت )

علائم و نشانه ها و شرایط عمومی که افراد را تحت تاثیر قرار می دهند به تدریج تشدید می شوند.

مرحله 3 ( 12 تا 48 ساعت )

علائم و نشانه هایی که در این مرحله بروز می کنند عبارتند از: کاهش شدید فشار خون (شوک)، تب، خون ریزی، نارسایی کبد، تشنج، یرقان و ...

مرحله 4 ( دو تا پنج روز )

علائم و نشانه هایی که در این مرحله بروز می کنند عبارتند از: نارسایی کبد، خون ریزی، مشکلات تنفسی، اختلالات انعقادی خون و مرگ. در برخی از موارد قند خون کاهش می یابد که نتیجه اش سردرگمی و کما است.

مرحله 5 ( دو تا پنج هفته )

معده و روده ها می توانند زخم شوند. روده ها می توانند عامل درد، اسهال، گرفتگی و انسداد شکمی شوند. سیروز نیز می تواند در دراز مدت بروز کند.

پیشگیری از مسمومیت با آهن

در سال 1997، سازمان غذا و داروی آمریکا تولید کنندگان دارو را ملزم کرد تا برچسب های هشدار دنده ای روی بسته بندی محصولات شان نصب کنند. برچسب ها درباره مسمومیت کودکان زیر شش سال با ماده معدنی آهن را هشدار می دهند. اکثر محصولات (قرص های آهن ویژه بانوان باردار) در هر دوز حاوی دست کم 30 میلی گرم آهن هستند. شرکت های تولید کننده دارو با استفاده از درب هایی که قفل کودک دارند آمار مسمومیت ناخواسته با قرص ها و مکمل های آهن را کاهش داده اند. هر یک از افراد پیش از مصرف کم خونیکه حاوی مقادیر معینی ماده معدنی آهن است باید با پزشک مشورت کنند.

تشخیص و درمان مسمومیت با آهن

تشخیص و درمان زودهنگام مسمومیت با آهن ضروری است. آزمایش های خون و ادرار و ... به علت کند بودن پروسه آزمایش ممکن است مسمومیت را نشان ندهند.

مسمومیت با ماده معدنی آهن معمولا بر اساس سوابق پزشکی، علائم و نشانه ها و سنجش میزان اسید و آهن خون تشخیص داده می شود. همچنین اطلاع رسانی بیمار درباره داروها و مکمل هایی که مصرف کرده اهمیت زیادی دارد.

نخستین مرحله از درمان مسمومیت با آهن، تثبیت بدن (مشکلات تنفسی و فشار خون) است. با توجه به میزان مسمومیت، درمان ها عبارتند از: شست و شوی معده و روده ها و تزریق داخل وریدی مواد شیمیایی خاص با هدف حذف کلسیم از شریان های سخت.

مطالعه بیشتر:

1- کم خونی و فقر آهن در مادران باردار

2- راه های درمان و پیشگیری از مسمومیت بارداری

3- به اندازه کافی آهن دریافت می کنید؟

4- توصیه تندرستی: نیاز زنان باردار به ماده معدنی آهن