بیماری توکسوپلاسموز در بارداری چیست و چه علائم و درمانی دارد؟
توکسوپلاسموز عفونتی ناشی از یک انگل به نام توکسوپلاسما گوندی است. این عفونت در بین مردمان سراسر دنیا، به خصوص در انگلستان، رواج بسیاری دارد، اما اغلب از آن سخن چندانی گفته نمی‌شود، زیرا در اکثر مواقع علامتی ندارد.
هر ساله حدود 350 گزارش ابتلا به این بیماری در انگلستان گزارش داده می‌شود، اما به نظر تعداد واقعی بیش 350.000 نفر است. برآوردها حاکی از آن است که بیش از یک سوم مردمان انگلستان، در مقطعی از زندگی به این عفونت مبتلا می‌شوند، اما بسیاری از آنها متوجه بیماری خود نمی‌شوند.
بیماری توکسوپلاسموز در بارداری چیست؟
اغلب عفونت ناشی از توکسوپلاسموز در افراد غیرباردار چندان نگران کننده نیست، زیرا سیستم ایمنی بدن به اندازه کافی قوی است که بتواند با آن مبارزه کرده و از تبدیل آن به یک بیماری جدی پیشگیری نماید. اکثر افراد پس از ابتلا به این عفونت، نسبت به آن مصون می‌شوند.
با این حال توکسوپلاسموز گاهی مشکلات جدی نیز ایجاد می‌کند:
مادران بارداری که به توکسوپلاسموز مبتلا می شوند، در معرض خطر سقط جنین یا مرده زایی قرار دارند. همچنین این احتمال وجود دارد که عفونت وارد بدن جنین شده و مشکلات جدی ایجاد کند.
افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، مانند افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند، بیماران اچ آی وی، و بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند، در صورت ابتلا به این عفونت در معرض خطر جدی قرار دارند، زیرا احتمال دارد عفونت به چشم ها، قلب، ریه و مغز منتشر شود.
توکسوپلاسموز مادرزادی نادر است، آمار نشان می‌دهد که در انگلستان تنها یک نوزاد در هر 10.000 تا 30.000 نوزاد، با این بیماری متولد می‌شوند.
علت ابتلا به بیماری توکسوپلاسموز در بارداری
انگلی که سبب ایجاد توکسوپلاسموز می‌شود، در مدفوع گربه های مبتلا به این عفونت و در گوشت آلوده یافت می‌شود.
با ورود این انگل به دهان، احتمال انتقال عفونت وجود دارد. برای مثال از طریق:
- خوردن یا تماس دست با گوشت آلوده خام، نیم پز یا گوشتی که در معرض گرما قرار داشته است. به خصوص گوشت گوسفند یا گوشت خوک
- خوردن مواد غذایی آلوده همچون میوه و سبزیجات نشسته، یا آب آشامیدنی آلوده به مدفوع گربه
- ورود غیر عمد خاک یا پسماند آلوده گربه به دهان
توکسوپلاسموز، واگیردار نیست، جز در موارد نادری همچون دریافت یک عضو پیوندی از فردی مبتلا به این عفونت، یا انتقال از مادر باردار مبتلا به جنین.
علائم بیماری توکسوپلاسموز در انسان
همانند بیشتر انگل ها انتقال انگل توکسوپلاسموز به انسان و ابتلای فرد مورد نظر گاهاً با نشانه هایی همراه خواهد بود. البته لازم به ذکر است که در برخی افراد خصوصا افرادی که کارکرد سیستم ایمنی بدنشان خوب و قابل قبول است، گاها ابتلا به این انگل هیچ علامتی را از خود بروز نخواهد داد. نشانه هایی که در برخی موارد بروز می کنند به این صورت توصیف می شوند:
در حدود 10 تا 20 درصد افراد مبتلا به توکسوپلاسموز، علائمی مشابه آنفولانزا یا تب غده ای ایجاد می‌شود. تعدادی از این علائم عبارتند از:
- تب 38 درجه‌ی سانتیگراد یا بالاتر
- درد ماهیچه ها
- خستگی
- احساس بیماری
- گلودرد
- تورم لوزه ها
این علائم معمولا خفیف بوده و در عرض چند هفته بر طرف می‌شوند.
این انگل از انسان به انسان منتقل نمی شود، مگر در موارد بسیار نادر. وقتی فردی به انگل توکسوپلاسموز مبتلا می شود، در نقاط مختلف بدن او کیست هایی ایجاد خواهد شد. درصورتی که این فرد از سلامت کافی برخوردار باشد سیستم ایمنی انگل را مهار کرده و کیست ها را نابود می کند، اما درصورت ضعف سیستم ایمنی علائم و نشانه ها شکل جدی تری به خود گرفته و می توانند مشکل ساز شوند.
اگر فرد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی دچار بوده و یا باردار باشد، به جز در خطر قرار گرفتن سلامت جنین، نشانه های شدید تری در او نمود پیدا خواهد کرد. در این افراد انگل توکسوپلاسموز ممکن است به چشم ها برسد که به آن توکسوپلاسموز چشمی می گویند. این انگل در شبکیه قرار گرفته و طیفی از مشکلات از قبیل التهاب شدید، زخم و ... چشم ها را درگیر می کند. این عارضه گاها به مواردی همچون انحراف چشمی، نابینایی و ... منجر می شود. در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی، عفونت می‌تواند به اندام هایی همچون چشم، قلب، ریه‌ها و مغز منتشر شده و مشکلاتی همچون سردرد، گیجی، عدم هماهنگی اعضای بدن، تشنج، اختلال تنفس و مشکلات بینایی ایجاد گردد.
روش های درمان توکسوپلاسموز در بارداری
با انجام یک آزمایش خون ساده می توانید از احتمال ابتلا به این عفونت آگاه شوید. آزمایش در صورتی مورد نیاز است که احتمال ابتلا وجود داشته، علائمی دیده شده یا مشکلات جدی عارض شده باشد. برای مثال در صورتی که فرد به HIV نیز مبتلا باشد.
انجام آزمایش توکسوپلاسموز در طول بارداری رایج نیست. در صورتی که مشکوک به داشتن این عفونت هستید، با پزشک خود مشورت کنید تا آزمایشات لازم برای شما انجام شود.
در افرادی که مشکل خاصی ندارند، اغلب نیازی به درمان نیست. تنها در موارد شدید، یا جهت جلوگیری از وخامت بیماری در افراد در معرض خطر، همچون افراد دارای ضعف سیستم ایمنی، نیاز به تجویز دارو وجود دارد. پیریمتامین، سولفادیازین یا آزیترومایسین تنها داروهایی هستند که برای این بیماری تجویز می شوند.
مادران بارداری که برای نخستین بار به این بیماری مبتلا شده‌اند نیز برای کاهش خطر انتقال عفونت به جنین، به دارو نیاز دارند، با این حال مشخص نیست که تا چه اندازه می‌توان از آلوده شدن جنین به این عفونت جلوگیری کرد.
رویکرد درمانی در بارداری به این ترتیب است که اگر نتیجه آزمایش خون مثبت باشد، ممکن است آنتی بیوتیکی به نام اسپیرامایسین برای شما تجویز شود، که خطر انتقال عفونت را از شما به جنین کاهش می دهد. اسپیرامایسین تنها خطر انتقال از مادر به نوزاد را کاهش می دهد و در برابر انگل فعال نیست. بنابراین، اگر جنین در حال حاضر آلوده شده باشد، نمی تواند آسیب را محدود کند. اگر جنین آلوده شده باشد، ترکیبی از پیریمتامین و سولفادیاازین می تواند مصرف شود. این ها آنتی بیوتیک های قوی هستند و کمک می کنند تا هر گونه آسیب به جنین محدود شود، هرچند نمی توانند آسیب را از بین ببرند. در هفته 20 بارداری به وسیله سونوگرافی نیز می تواند هر گونه مشکل فیزیکی در جنین را تشخیص داد. در صورتی که جنین به مشکلات شدید گرفتار شده باشد بارداری خاتمه می یابد.
همه نوزادان مبتلا به توکسوپلاسموز در دوران بارداری از نزدیک توسط متخصصان اطفال تحت نظارت قرار می گیرند و در سال اول آزمایش خون برای آن ها انجام می شود.
مطالعه بیشتر:
1- آیا نگهداری از گربه در بارداری خطرناک است؟
2- تماس با گربه چه خطراتی برای زنان باردار دارد؟
4- انگل توکسوپلاسموز در بارداری
5- نگهداری از حیوانات خانگی در دوران بارداری
