آنچه در مورد بیماری قلبی و بارداری باید بدانید

بارداری در بیماران قلبی چه شرایط و مشکلاتی خواهد داشت؟

در دوران بارداری، برای اینکه جنین اکسیژن و مواد غذایی کافی دریافت کند، تغییراتی که در قلب و رگ های خونی رخ می دهد و به موجب آن کار قلب سخت تر می شود، این تغییرات عبارتند از:

• افزایش حجم خون 30 تا 50 درصد
• افزایش خروجی قلب (مقدار خونی که هر دقیقه توسط قلب پمپ می شود)
• افزایش ضربان قلب
• کاهش فشار خون

به گفته متخصصان اگر فرد مبتلا به بیماری قلبی قصد بارداری دارد، ابتدا باید وضعیت قلبی او به طور کامل مورد ارزیابی قرار بگیرد تا مشخص شود آیا قادر است فشار بیشتری را تحمل کند یا خیر. در ابتدا، پزشک متخصص قلب و متخصص بارداری های پرخطر باید برای ارزیابی وضعیت وارد عمل شوند. نتیجه معاینات معمولا خارج از این سه حالت نخواهد بود:

1. پزشک بعد از بررسی وضعیت بیمار، شرایط را مثبت ارزیابی کرده و نسبت به بارداری او اعلام رضایت می کند.
2. بارداری را منوط به درمان می داند.
3. بارداری را منع کرده و به او توصیه می کند از روشهای دیگری مانند اجاره رحم استفاده کند و یا کودکی را به فرزندخواندگی بپذیرد.

یکی دیگر از دلایلی که مادر مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی باید قبل از بارداری به پزشک مراجعه نماید، داروهایی است که مصرف می کند، در واقع داروهایی مانند بازدارنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین یا بازدارنده ACE که با مهار تولید یا عملکرد آنژیوتانسین دو در درمان پر فشاری خون کاربرد دارند و داروهای کنترل ضرباهنگ قلب، نباید در دوران بارداری مصرف شوند. در عوض باید از داروهای ایمن برای جنین استفاده کرد.

نکته دیگر اینکه اگر مادر از رقیق کننده های خون و داروهای ضد انعقاد خون استفاده می کند، باید اصلاحات دارویی لازم در دوران بارداری صورت گیرد. بعلاوه برای جلوگیری از بروز عوارض مادر و جنین، باید پارامترهای انعقاد خون مادر به دقت مورد بررسی قرار بگیرد.

هنگام بارداری و بیماری قلبی چگونه از بروز خطرات پیشگیری کنیم؟

 اگر علی رغم ابتلا به هرگونه بیماری قلبی قصد باردار شدن دارید، قبل از بارداری باید همان کارهایی را انجام دهید که از همه مادران انتظار می رود. یعنی از استعمال دخانیات بپرهیزید، درست غذا بخورید، به طور مرتب ورزش کنید، استرس را مدیریت نمایید و از مواد سمی نظیر داروهای مخدر غیرقانونی، انواع آفت کش ها و سرب اجتناب کنید. 

قبل از اقدام به بارداری، به عنوان یک فرد مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی، از عملکرد قلب خود آگاهی حاصل کنید. توصیه های درمانی پزشک متخصص قلب، حتی در صورت لزوم جراحی را جدی بگیرید.

هنگام بارداری، باید سبک زندگی سالم در پیش بگیرید و از مواد مضر اجتناب کنید. لازم است برنامه مناسبی برای زایمان، بعد از زایمان و حتی پیشگیری از بارداری بعدی داشته باشید. به طور منظم به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. به این ترتیب همواره تحت مراقبت هستید و شاهد رشد و بالندگی فرزند دلبندتان خواهید بود.

اگر علی رغم داشتن بیماری قلبی باردار شده اید، مراقبت از خود بهترین راه مراقبت از سلامت جنین است. به این منظور:

• وقت مراجعه خود را فراموش نکنید: در تمام طول بارداری، باید به طور منظم و بر اساس برنامه زمان بندی معین به پزشک مراجعه نمائید.
• دارو را مطابق نسخه مصرف کنید: ایمن ترین داروها با مقدار مناسب توسط پزشک تجویز خواهد شد، داروها را به موقع و مطابق نسخه مصرف کنید.
• به اندازه کافی استراحت کنید: از فعالیت های جسمی سنگین خودداری کرده و در صورت امکان هر چند وقت یکبار استراحت کنید.
• مراقبت افزایش وزن خود باشید: افزایش وزن مناسب به رشد و نمو جنین کمک می کند. اما افزایش وزن بیش از حد فشار بیشتری به قلب وارد خواهد کرد.
• اضطراب خود را کنترل کنید: در مورد پیشرفت خود از پزشک بپرسید و اطلاعات کافی در مورد فرایند زایمان کسب کنید، اطلاعت بیشتر باعث می شود کمتر تحت فشار قرار بگیرید و آرامش بیشتری داشته باشید.
• خط قرمز ها را رعایت کنید: یعنی از مصرف دخانیات، الکل، کافئین و مواد مخدر اکیداً خودداری نمائید.

علائم بیماری قلبی در دوران بارداری

علائمی مانند خستگی، کاهش تحمل در مقابل تمرینات ورزشی، تپش قلب، سرگیجه، تورم پاها یا تنگی نفس در دوران بارداری حتی برای مادران سالم نیز بروز می کند که شبیه به علائم بیماری قلبی هستند. اگر این علائم را دارید و احساس می کنید در حال بدتر شدن است و یا بر توانایی زندگی روزمره تان تاثیر گذاشته است، به پزشک مراجعه کنید.

بیماری مادرزادی قلب در نوزادان به چه عواملی بستگی دارد؟

خطر ابتلا به بیماری قلبی مادرزادی در نوزادان متولد شده از یک مادر سالم 8/0% است. عموماً علت ابتلا به این بیماری مشخص نیست، اما در کل اعتیاد به الکل و مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض مواد سمی، چاقی، دیابت، عادات بد غذایی، تب در دوران بارداری یا اوایل بارداری و یا ابتلا به عفونت های ویروسی خاص، خطر بروز بیماری قلبی مادرزادی را در جنین افزایش می دهد. اختلالات ژنتیکی و داروهای خاصی که در دوران بارداری مصرف می شوند نیز بی تاثیر نیستند، بهتر است برای کسب اطلاعات دقیق با پزشک صحبت کنید. 

چنانچه یکی از والدین مبتلا به بیماری قلبی مادرزادی باشد، خطر ابتلای کودک به میزان 3 الی 6 درصد افزایش خواهد یافت. اگر والد مبتلا به بیماری، مادر باشد، خطر بیشتر است. در صورت ابتلای فرزندان دیگر به بیماری قلبی مادرزادی، احتمال بروز بیماری در نوزاد بیشتر خواهد بود. اگر والدین دارای نقص در یک ژن باشند، مانند مبتلایان به سندرم مارفان یا حذف 11q22 که به آن سندرم دی جرج نیز گفته می شود، شانس انتقال ژن به فرزند، 50% است. سندرم مارفان یک اختلال ژنتیکی است که در اثر جهش در کروموزوم شماره ۱۵ انسان رخ داده و اعضایی همچون دستگاه اسکلتی بدن، قلب، چشمها و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم دی جرج نیز نوعی ناهنجاری کروموزومی به شمار می آید که در اثر حذف کوچکی در کروموزوم 22 اتفاق می افتد و نشانه‌ها و علائم معمول شامل ناهنجاری های قلبی، شکاف کام (شکافی در سقف دهان) و یک سری نشانه های ظاهری مشخص است که از بدو تولد ظاهر می گردد. در این صورت، پزشک متخصص بیماری های قلبی مادرزادی، والدین را به یک متخصص ژنتیک ارجاع داده و سونوگرافی های مربوط به جنین نیز در دوران بارداری تجویز خواهد شد.

مطالعه بیشتر:

1- آیا بارداری با وجود بیماری قلبی خطرناک است؟

2- بارداری با دریچه مصنوعی قلب چه عوارض و خطراتی دارد؟

3- با داشتن نارسایی قلبی چگونه برای بارداری آماده شویم؟