دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد از علت تا علائم و روش پیشگیری

دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد چیست؟

مفصل بین استخوان ران و لگن انسان از نوع گوی و کاسه است. در دوران جنینی این مفصل معمولا به گونه ای رشد می کند که بعد از تولد سر استخوان لگن کاملا درون بخش کاسه مانند لگن جای می گیرد و به راحتی درون آن می چرخد، اما در برخی نوزادان، درهنگام تولد این تکامل به مرحله نهایی نرسیده و به علل گوناگون سر استخوان ران از مفصل خود خارج می شود که به ان دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد می گوییم.

علل بروز دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد

هنوز علل دقیق ابتلاء نوزاد به عارضه دررفتگی لگن مشخص نیست. با این وجود ممکن است نوزاد به صورت مادرزادی با دررفتگی مفصل لگن متولد شود یا در دوران نوزادی دچار این مشکل گردد. در این بخش به چند علت که احتمال بروز این مشکل را افزایش می دهد اشاره می کنیم.

1. ژنتیک

بین دررفتگی مفصل لگن و ژنتیک ارتباط مستقیم وجود دارد. به عنوان مثال اگر فرزندی در خانواده تجربه این مشکل را داشته باشد احتمال ابتلاء فرزند دیگر این خانواده به در رفتگی لگن 1 در 17 است. همچنین در صورت ابتلاء پدر یا مادر به این مشکل در گذشته احتمال ابتلاء نوزاد آنها به 1 در 8 افزایش می یابد. همچنین در صورت ابتلاء پدر یا مادر در گذشته و ابتلاء یکی از فرزندان آنها به این مشکل احتمال بروز این مشکل به 1 در 3 می رسد.

 2. نحوه قرار گرفتن در رحم

چگونگی نشستن و قرار گرفتن جنین در رحم تاثیر بسیاری بر احتمال دررفتگی مفصل لگن می گذارد. برخی از حالت ها فشار زیادی روی مفصل لگن جنین وارد می کنند یا باعث کشیدگی رباط ها و بروز مشکل برای او می شوند.

در حالت معمول و نشسته فشار بیشتری روی لگن سمت چپ نسبت به سمت راست جنین در رحم وارد می شود و این یکی از دلایلی است که بیشتر اوقات لگن سمت چپ دچار مشکل می شود. جنین بریچ (حالتی که پاها و باسن جنین به سمت پایین است) یا تورتیکولی نوزاد (نوزاد با گردن کج) یا نوزادانی که با تغییر شکل پا به دنیا می آیند بیشتر در معرض خطر دررفتگی مفصل لگن قرار دارند.

برخی نیز معتقدند تغییرات هورمونی که برای راحتی زایمان در پایان دوران بارداری رخ می دهد نیز می تواند باعث سست و شل شدن رباط های جنین شود.

 3. کریر نوزاد

اگر نوزاد به درستی در کریر خود قرار نگیرد احتمال بروز در رفتگی مفصل لگن نوزاد وجود دارد. به عنوان مثال برخی از کریرها در قسمت پایین باریک هستند و پاهای نوزاد آویزان می شوند که این مسئله فشار زیادی روی لگن او وارد می کند و ممکن است باعث در رفتگی لگن نوزاد شود. درست قرار نگرفتن نوزاد در آغوشی نیز می تواند احتمال ابتلاء به دررفتگی لگن را افزایش دهد.

 4. صندلی ماشین مخصوص نوزاد

مناسب نبودن و درست قرار نگرفتن نوزاد در صندلی ماشین احتمال بروز این مشکل را افزایش می دهد. صندلی ماشین باریک فضای کافی در اختیار کودک قرار نمی دهد تا بتواند پاهای خود را باز کند.

5. قنداق کردن

قنداق کردن می تواند به راحتی بیشتر و احساس آرامش نوزاد بسیار کمک کند. اما سفت قنداق کردن  فضای  کافی برای باز کردن و رشد پاهای او فراهم نمی کند و احتمال بروز در رفتگی لگن نوزاد را افزایش می دهد.

اگر تصمیم دارید که برای آرام کردن نوزادتان او را قنداق کنید، به یاد داشته باشید که بالاتنه او در قنداق قرار گیرد و پاها آزاد باشد.

 پیشگیری از دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد

در حالی که راه حل قطعی برای پیشگیری از دررفتگی لگن نوزاد وجود ندارد اما می توانید با به کاربردن روش های مناسب و درست، هنگام لباس پوشاندن، عوض کردن پوشک یا قنداق کردن نوزاد همچنین تهیه صندلی ماشین استاندارد که برای جلوگیری از بروز این مشکل طراحی شده اند احتمال در رفتن لگن نوزاد را کاهش دهید.

1. از کریرهای استاندارد استفاده کنید. کریر کودک باید به گونه ایی باشد که قسمت پایین آن به اندازه کافی پهن باشد تا لگن و زانوهای کودک هنگام نشستن به شکل M قرار گیرد. به شکلی که زاویه قرار گرفتن زانوهای کودک کمی بالاتر از مفاصل لگن باشد. قرار گرفتن نوزاد به این شکل در صندلی ماشین پاهای او را از مفصل لگن تا مفصل زانو را در وضعیت مناسب قرار می دهد.
2. در صورت استفاده از آغوشی کودک، نباید پاهای او هنگام خوابیدن در آن به هم بچسبند. بهتر است از آزاد بودن لگن نوزاد در آغوشی مطمئن شوید سپس او را ثابت نگه دارید. در این وضعیت فشار کمتری به مفاصل وارد می شود و احتمال بروز در رفتگی لگن نوزاد کاهش می یابد.
3. صندلی ماشینی انتخاب کنید که پهن باشد و فضای کافی برای نوزاد فراهم کند همچنین نوزاد بتواند پاهای خود را باز کند. صندلی ماشین تنگ و کوچک مانع باز شدن پاهای نوزاد می شود که نتیجه آن فشار اضافی و غیر ضروری روی مفاصل لگن است.
4. هنگام قنداق کردن نوزاد دقت کنید فشاری به پاهای او وارد نکنید و آنها را خیلی محکم به هم نچسبانید. نوزاد را طوری قنداق کنید که فضای کافی برای باز کردن پاهای خود داشته باشد و بتواند لگن خود را کمی خم کند.
5. دلیلی وجود ندارد از قندان کردن نوزاد بترسید و این کار را انجام ندهید. می توانید دستان نوزاد را به به گونه ایی که احساس راحتی کند ببندید در حالی که پاهای او فضای بیشتری داشته باشند. اجازه دهید لگن انعطاف کافی برای باز شدن داشته باشد با این کار فشار کمتری به مفاصل وارد می شود.
6. اگر نوزاد زمینه ابتلاء به این مشکل را به واسطه ژنتیک یا نحوه قرار گرفتن در رحم دارد، با پزشک مشورت کنید ممکن است استفاده از پوشک های مخصوص راهکار مناسبی باشد.

 علائم دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد

تشخیص زود و به موقع علائم در رفتگی لگن نوزاد اهمیت زیادی دارد و به شما این فرصت را می دهد تا درمان را زود و بلافاصله پس از تشخیص آغاز کنید همچنین نوزاد می تواند از مراقبت های لازم و ضروری بهره مند شود. در این بخش به پنج علامت اشاره می کنیم که باید دنبال این علائم باشید.

1. عدم تقارن

زمانی که نوزاد را روی شکم می خوابانید توجه کنید که آیا یک باسن او بالاتر از باسن دیگر است؟ ممکن است این یکی از علائمی باشد که به دنبال آن هستید. معمولا عکسبرداری با اشعه ایکس به تشخیص قطعی این مشکل کمک می کند. 

2. محدودیت حرکت

مفاصل لگن کودکانی که این مشکل را ندارند انعطاف پذیر هستند و پاهای آنها هنگام عوض کردن پوشک به راحتی به سمت بالا باز می شوند. اگر متوجه شدید، نوزاد حین تعویض پوشک نمی تواند  پاهای خود را باز کند یا احساس راحتی نمی کند به پزشک مراجعه کنید.

3. شنیدن صدای خاص (تیک) در قسمت لگن

از مهمترین علائم در رفتگی مادرزادی لگن نوزاد شنیدن صدای تیک در معاینه لگن است. ممکن است در قسمت لگن کودکی که این مشکل را ندارد نیز صدایی شنیده شود ولی اغلب اوقات شنیدن صدای خاص در این قسمت از علائم در رفتگی لگن نوزاد است که به کمک عکسبرداری با اشعه ایکس می توان وجود این مشکل را ثابت کرد.

4. احساس درد

شیرخوارانی که این مشکل را دارند به ندرت احساس درد می کنند. اما در کودکان بزرگتر یا در بزرگسالی این عارضه همراه با درد است.

5. لنگش

 لنگیدن زیاد یا بلند بودن یک پا نسبت به پای دیگر از علائم دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد هستند. لنگیدن می تواند از علائم وجود این مشکل در یک مفصل لگن  باشد. در حالی که لنگیدن همراه با چرخش کمر از علائم وجود مشکل در هر دو لگن است.

 مطالعه بیشتر:

درمان دررفتگی مادرزادی لگن نوزاد تازه متولد شده تا شش سالگی

نوزاد در چند ماهگی خانواده را میشناسد؟

چطور مغز نوزاد رشد و تکامل پیدا می کند؟ (ویدئو)