نارسایی احتقانی قلب در نوزاد

نارسایی احتقانی قلب چیست و چگونه رخ می دهد؟

نارسایی احتقانی قلب به دلیل پمپاژ ناکافی قلبی و ضعف عضله قلب رخ می دهد. در حالت اول، قلب پمپاژ می کند اما به دلیل مشکلات ساختاری این پمپاژ کافی نیست، در حالت دوم به دلیل ضعیف بودن ماهیچه قلب مقدار خون طبیعی به همه قسمت های بدن پمپ نمی شود. در هر دو وضعیت فوق، اگر سمت چپ قلب مشکل داشته باشد، خون و مایع به داخل ریه ها برگشت می کنند و چنانچه مشکل در سمت راست قلب ایجاد شود، بازگشت خون و مایعات به کبد و رگ های ورودی به قلب خواهد بود. گاهی هر دو طرف قلب همزمان از کار می افتند و خون همزمان به هر دو سیستم بازگشت می کند.

در دایره المعارف قلب مرکز پزشکی بیمارستان کودکان [سینسیناتی]، بیشتر بر روی بازگشت خود یا جریان خون بیش از حد در ریه ها تاکید می شود که رایج ترین کاربرد این اصطلاح در کودکان است.

دلایل نارسایی احتقانی قلب چیست؟

دو دلیل اصلی دلایل نارسایی احتقانی قلب وجود دارد.

دسته اول بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال دیده می شود. در این شرایط، عضله قلب به خوبی پمپ می کند، اما مسیری که خون طی می کند بسیار ناکارآمد است. وقتی خون زیادی به ریه ها می رود، ریه ها و در نهایت قلب به سختی قادر به کنترل هستند و لذا نارسایی رخ می دهد. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که کودک با سوراخ ها یا اتصالات غیرطبیعی قلبی متولد می شود. با این اتصالات که به آنها شنت نیز گفته می شود، خونی که قبلاً از ریه های پر از اکسیژن به قلب رفته بود، دوباره به ریه ها و از آنجا به قلب باز می گردد. نمونه هایی از این نوع ضایعات عبارتند از:

• مجرای شریانی باز یک رگ خونی بین آئورت و شریان اصلی ریوی است که همه نوزادان در زندگی جنینی به آن احتیاج دارند اما معمولاً در طی دو روز اول زندگی بسته می شود. اگر بزرگ باشد و بسته نشود، مقدار زیادی جریان خون در وارد ریه ها خواهد شد. این مشکل در نوزادان نارس بسیار رایج است.

• مشکل دیگری که منجر به جریان خون بیش از حد به ریه ها می شود، نقص بزرگ دیواره بطن یا حفره ای بین دو دهلیز پمپاژ پایین قلب است که باعث نارسایی احتقانی قلب خواهد شد و اگر سوراخ به اندازه ای بزرگ باشد که جریان خون اضافی وارد ریه ها شود، قلب برای پمپاژ خون به خارج از بدن ناگزیر به کار بیشتر است.

• برخی از نوزادان با دریچه آئورت ریوی یا تنه مشترک شریانی متولد می شوند که در آن اتصال دیگری بین دو شریان اصلی که قلب را ترک می کنند، وجود دارد. این نوزادان در معرض خطر جریان خون بیش از حد به ریه ها نیز هستند.

• سوراخ های بین دو دهلیز فوقانی قلب به نام نقص دیواره بین دهلیزی، هرچقدر هم بزرگ باشد، به ندرت باعث نارسایی احتقانی قلب می شود.دلیل دوم نارسایی احتقانی قلب زمانی است که عضله قلب آنقدر قوی نباشد که بتواند مقدار طبیعی خون را پمپ کند. این معمولاً در کودکان بزرگتر دیده می شود اما در نوزادان نیز قابل مشاهده است.

علت اصلی نارسایی احتقانی قلب در نوزادان چیست؟

علت اصلی نارسایی احتقانی قلب در نوزادان این است ساختارهای سمت چپ قلب به قدری کوچک یا باریک شده اند که خون به سختی از قلب خارج و منجر به بازگشت به ریه ها می شود. این مشکل در تنگی آئورت بحرانی، کوارکتاسیون بحرانی آئورت یا سندرم هیپوپلازی قلب چپ مشاهده می گردد.در کودکان بزرگتر که ساختار قلب طبیعی است، معمولاً به دلیل ضعیف شدن عضله قلب، کاردیومیوپاتی، عفونت عضله قلب یا میوکاردیت یا بیماری کاوازاکی، نارسایی احتقانی قلب ایجاد می گردد.

کاردیومیوپاتی در نوزادان نیز دیده می شود و عامل بروز آن مشکلاتی مانند اختلالات ریتم یا عفونت است.

علائم و نشانه های نارسایی احتقانی قلب در نوزادان چیست؟

علائم و نشانه های نارسایی احتقانی قلب در نوزادان و کودکان سنین مختلف با هم فرق دارد. موارد بالقوه زیر برای نوزادان و همچنین کودکان بزرگتر ذکر شده است:

علائم و نشانه های نارسایی احتقانی قلب در نوزادان شامل:

• رشد ضعیف زیرا به دلیل کار بیشتر قلب، مقدار قابل توجهی انرژی توسط قلب مصرف می شود.

• دشواری تنفس، زیرا ریه ها از مایع پر شده و برای جبران از عضلات قفسه سینه و شکم خود بیشتر استفاده می شود. در صورت نارسایی احتقانی قلب شدید، قلب چنان پمپاژ می کند که ضربان قلب در سطح قفسه سینه به راحتی قابل احساس یا مشاهده است.

• تنفس سریعتر و ضربان قلب بیشتر

• دشواری در خوردن غذا یا ممکن است سرعت تغذیه آنها مانند سایر نوزادان نباشد. به دلیل کار اضافی که برای غذا خوردن لازم است هنگام تغذیه عرق می کنند.

•خواب بیشتر: بیشتر از سایر نوزادان می خوابند یا انرژی کمتری دارند زیرا قلب آنها به ناچار بیشتر کار می کند.

• ظاهر کوچک و جثه ریز

• ممکن است به دلیل احتقان در سمت راست قلب، کبد بزرگ شده و به راحتی قابل لمس باشد.

• نارسایی سمت راست قلب، در چشم و پا پف ایجاد می کند.

• تأخیر در رسیدن به معیارهای رشدی

زمان بندی علائم و نشانه های نارسایی احتقانی قلب در نوزادان

این علائم معمولاً به محض تولد کودک بروز نمی کند. زیرا هنگام تولد، فشارهای موجود در ریه های همه نوزادان با فشار سایر اعضای بدن برابر است.ممکن است از دو روز تا هشت هفته طول بکشد تا فشارها در ریه ها به حالت طبیعی برسد. نوزادانی که دارای نقص دیواره بطنی یا به هر نوعی جریان اضافی به ریه ها هستند، در یک تا دو هفته اول زندگی همانند سایر نوزادان، تغذیه و رشد می کنند زیرا فشار زیاد در ریه ها از جریان خون بیش از حد به ریه ها جلوگیری به عمل می آورد.

علائم رشد ضعیف، مشکل در تغذیه و تنفس سریع، به تدریج در هفته اول یا دوم زندگی با شروع فشارها بر روی ریه ها و جریان خون از سوراخ به داخل ریه ها ، پدیدار می گردد.

نوزادانی که انسداد جریان خون از سمت چپ قلب یا عضله ضعیف قلب دارند ممکن است خیلی زودتر، گاهی اوقات در چند روز اول زندگی، این علائم را بروز دهند، زمان بروز علائم به درجه انسداد یا ضعف بستگی دارد. فشار خون و نبض در نوزادانی که انسداد سمت چپ دارند، می تواند طبیعی یا کمتر از طبیعی باشد. در معاینه قلب، نوع خاصی از سوفل یا صدای غیر طبیعی قلبی به نام صدای دیاستولیک وجود دارد که ناشی از جریان خون اضافی به ریه ها است.

علائم و نشانه های نارسایی احتقانی قلب در کودکان بزرگتر

• ناتوانی در تحمل ورزش. آنها در مقایسه با همسالان خود سریعتر دچار تنگی نفس می شوند و باید بیشتر استراحت کنند. تنگی نفس در این دسته از کودکان حتی با حداقل تحرک، مانند بالا رفتن از پله ها یا پیاده روی رخ می دهد.

• کمبود انرژی در مقایسه با دوستانشان، البته ارزیابی این مسئله دشوار است زیرا کودکان دارای سطح انرژی متفاوتی هستند.

• غش کردن هنگام ورزش

• کم اشتهایی

• کاهش وزن یا عدم افزایش وزن حتی در کودکان بزرگتر

• احتباس مایعات و افزایش وزن و در نتیجه ظاهری پف کرده

• صدای اضافی هنگام گوش دادن به قلب که به صدای گالوپ معروف است.

• بزرگ شدن کبد به دلیل احتقان در سمت راست قلب به طوریکه گاهی کبد به راحتی احساس می شود.

• از آنجا که قلب راست از کار می افتد چشم ها یا پاها ممکن است پف کنند.

• درد قفسه سینه

• تپش قلب به معنی ضربان نامنظم قلب

• سرگیجه

• سنکوپ یا غش کردن

از آنجا که تعیین پارامترهای نارسایی قلبی در کودکان بزرگتر دشوارتر است، تغییر در توانایی های ورزشی یا پیشرفت علائم با گذشت زمان اهمیت بسیار دارد.

تشخیص نارسایی احتقانی قلب

نارسایی احتقانی قلب یک تشخیص بالینی به شمار می آید و علائم توصیف شده در بالا سرنخ های مهمی برای آن هستند. معاینه بدنی خوب از اهمیت بالایی برخوردار است.

• الکتروکاردیوگرام بزرگ شدن محفظه های قلب و بیماری های مادرزادی خاص قلب یا اختلالات ریتم که باعث نارسایی قلب می شوند را نشان می دهد.

• عکسبرداری از قفسه سینه برای تعیین بزرگ شدن قلب و وجود جریان خون اضافی یا مایع در ریه ها انجام می شود. در تعیین پیشرفت نارسایی احتقانی قلب نیز می توان از این روش تشخیصی استفاده کرد.

• برای پیگیری پیشرفت نارسایی قلبی در برخی موارد برای کودکان بزرگتر، می توان از یک تست ورزش درجه بندی شده استفاده کرد.

• اکوکاردیوگرام تشخیص مشکلات ساختاری قلب را تأیید می کند و می تواند در ارزیابی عملکرد عضله قلب مورد استفاده قرار گیرد.

• گاهی اوقات برای بررسی بیشتر عملکرد قلب باید کاتتریزاسیون قلب انجام شود.

• سرانجام، برای برخی از کودکان بزرگتر و بزرگسالان، ام آر آی قلبی وسیله مفیدی برای ارزیابی عملکرد قلب است.

درمان نارسایی احتقانی قلب در نوزادان و کودکان چیست؟

درمان با توجه به سن و نوع بیماری متفاوت است. یک علت قابل درمان مانند مشکل ریتم ممکن است به داروها یا روش های خاصی نیاز داشته باشد. در نوزادانی که نقص دیواره بطنی دارند، می توان از درمان پزشکی به عنوان یک راه حل موقت استفاده کرد تا سوراخ کوچک یا به خودی خود بسته شود، به این ترتیب کودک قبل از جراحی قلب کمی زمان برای رشد دارد.

در مشکلات پیچیده تر مانند پنجره آئورت ریوی، تارنکوس شریانی پایدار یا سندرم هیپوپلازی قلب چپ ، وقتی مشخص شود که به عمل جراحی نیاز است، در حال حاضر در بیشتر مراکز عمل جراحی در هفته های اول زندگی انجام می شود.

برخی از بیماری های مادرزادی قلب با عمل جراحی حل نمی شود و پیوند قلب تنها گزینه درمانی است. در كودكان بزرگتر كه عضلات قلب ضعیف دارند، دارو به كاهش بار کاری قلب کمک می کند تا زمان بیشتری برای التیام داشته باشد، بعضی از اين كودكان در نهايت نياز به پيوند خواهند داشت.

وسایلی مانند دستگاه های کمکی بطن قلب (وی ای دی) یا قلب مصنوعی نیز نوعی از روشهای درمانی هستند. این دستگاه ها به تثبیت وضعیت و حمایت از بیمارانی که منتظر اهدای قلب هستند و باید برای پیوند آماده باشند کمک می کنند یا از بیمارانی که واجد شرایط پیوند نیستند، حمایت به عمل می آورند. در وضعیت اول، درمان پل به پیوند و وضعیت دوم درمان مقصد است. درمان مقصد می تواند برای برخی از بیماران جایگزین پیوند قلب باشد.

انواع مختلف داروها برای درمان نارسایی احتقانی قلب عبارتند از:

• فوروزماید شبه ادرار آور که به کلیه ها کمک می کند مایعات اضافی در ریه ها را دفع کنند. این دارو اغلب اولین دارویی است که هم در نوزادان و هم در کودکان بزرگتر تجویز می شود.

• گاهی داروهای مخصوص کاهش فشار خون مانند مهارکننده آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین موسوم به مهار کننده ای سی ای یا اخیراً مسدود کننده های بتا مانند پروپرانولول استفاده می شوند. از لحاظ تئوری، کاهش فشار خون با کاهش مقدار فشار در مقابل آنچه باید پمپ شود، از گرانباری قلب می کاهد.

• گاهی اوقات دارویی به نام دیگوکسین برای کمک به فشار بهتر قلب و کمک به پمپاژ موثرتر خون استفاده می شود. از آنجا که افزایش وزن برای نوزادان مبتلا به نارسایی احتقانی قلب یک چالش اساسی است، دادن شیرخشک با کالری بالا یا شیر مادر غنی شده می تواند به شما تامین تغذیه اضافی مورد نیاز بدن کمک کند.

در برخی مواقع، نوزادان نیاز به تغذیه بینی-معده دارند که در آن تغذیه اضافی از طریق لوله ای که مستقیماً از بینی به معده می رود، انجام می شود. این روش برای نوزادانی خوب است که سخت کار می کنند یا از تغذیه بسیار خسته شده اند تا از مصرف کالری اضافی مورد نیاز برای رشد جلوگیری به عمل آید.کودکان بزرگتر با نارسایی قلبی قابل توجه نیز می توانند از تغذیه بینی-معده بهره مند شوند تا کالری و انرژی بیشتری که برای انجام فعالیت های معمول خود نیاز دارند، تامین گردد.

اکسیژن جریان خون در ریه ها را در نوزادانی که نقص بزرگ دیواره بطنی دارند، بدتر کند اما ممکن است به عنوان یک بافر برای کودکان با قلب ضعیف مفید باشد.

برخی از کودکان مبتلا به کاردیومیوپاتی باید برخی از تمرینات ورزشی و ورزش های رقابتی را به طور محدود انجام دهند اما فعالیت های سبک مانند شنا مانعی ندارد و مفید است.

آیا نوزادان و کودکان مبتلا به نارسایی احتقانی قلب می تواند زندگی عادی داشته باشند؟

همه نتایج نارسایی احتقانی قلب در نوزادان به علت ایجاد کننده این عارضه بستگی دارد. اگر نارسایی احتقانی قلب به دلیل مشكل ساختاری قلب باشد كه قابل رفع است، نتیجه بسیار عالی خواهد بود.

نوزادان دارای نقص بزرگ دیواره بطنی که سوراخ های آنها کوچکتر شده یا از نظر جراحی بسته می شوند می توانند زندگی طبیعی داشته باشند. نوزادانی که بیماری مادرزادی قلبی پیچیده تری دارند با نتایج متغیرتری مواجه خواهد بود.

کودکان بزرگتر مبتلا به کاردیومیوپاتی پیشرفت خوبی می کنند، مگر اینکه علت کاردیومیوپاتی برگشت پذیر باشد. نکته کلیدی در مدیریت نارسایی قلبی، تشخیص صحیح، پیگیری دقیق با کمک متخصص قلب و مصرف روزانه داروهای تجویز شده است.

مطالعه بیشتر:

علت ایجاد نارسایی جفت چیست و چه علائمی دارد؟

نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس چیست و چه علائمی دارد؟

علائم بیماری قلبی در کودکان و نوزادان چیست؟

با داشتن نارسایی قلبی چگونه برای بارداری آماده شویم؟