نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس چیست و چه علائمی دارد؟
بعد از سال ها بالاخره باردار شدم، اما 4 ماهه بودم که پزشک معالجم وقت عمل "سرکلاژ" داد و تاکید کرد باید استراحت مطلق داشته باشم. پرسیدم عمل سرکلاژ چیست و چرا باید انجام شود! ترس وجودم را گرفته بود و نگران فرزندی بودم که بعد از سال ها می خواست روشنی بخش خانه ام شود...
در حالت عادی، دهانه رحم کمی باز است تا اسپرم بتواند وارد رحم شده یا خون ناشی از قاعدگی به بیرون از رحم سرازیر شود. با آغاز بارداری، ترشحاتی کانال را پُر کرده و سد حفاظتی به نام "مخاط موکوسی" ایجاد می‌کنند تا از ورود ميكروب‌ها به رحم پيشگيري كرده و احتمال عفونت و زايمان زودرس را كاهش دهد.
طی 9 ماه بارداری دهانه رحم بسته باقی می‌ماند و تنها در اواخر بارداری است که به آرامی شروع به باز شدن می‌کند. در برخی خانم‌ها دهانه رحم توانایی لازم را ندارد و در طول بارداری بسته نمی‌ماند. همين امر مي‌تواند باعث بروز مشكلات بسياري در طول بارداری شود. به اين ناراحتي اصطلاحاً نارسایی دهانه رحم یا ضعف سرویکس گفته مي‌شود.
علت نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس چیست؟
نارسایی دهانه رحم علل متعددي دارد. تعداد بسيار كمي از بانوان به‌طور مادرزادي دچار اين مشكل هستند و در معاينه توسط متخصص زنان قبل يا در طول بارداری متوجه این مشکل مي‌شوند. يكي از دلايل نسبتا شايع در بروز نارسایی دهانه رحم زایمان های سخت است. وقتي نوزاد درشت است احتمال آنكه به دهانه رحم آسيب برسد و فيبرهاي ماهيچه‌اي آن از هم جدا شوند وجود دارد. از ديگر دلايل مي‌توان به سقط جنین بعد از 2 ماهگي يا زايمان جنين مرده اشاره كرد. در اين موارد پزشك معمولاً از وسايل جراحي كمك مي‌گيرد تا دهانه رحم را باز كند. در برخي موارد اين دستكاري باعث ايجاد اختلال در قدرت انبساط و انقباض دهانه رحم شده و در نهايت، دهانه رحم در اثر انقباضات مكرر رحم يا خستگي شديد مادر باز مي‌شود و در روند بارداری با اختلال مواجه مي‌شود.
علائم نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس چیست؟
نارسایی سرویکس یا دهانه رحم، معمولاً در سه ماهه دوم یا در اوایل سه ماهه سوم بارداری بروز می‌کند و علائم خاصی ندارد. در اثر باز شدن دهانه رحم کیسه آب به سمت خارج از دهانه رحم متمایل شده و هنگامیکه دهانه رحم حدود 4 سانتی متر باز شد، کیسه آب پاره شده، انقباضات رحمی آغاز و در نهایت به پایان حاملگی و سقط منتهی می‌شود.
در موارد مشکوک که مادر باردار سابقه چندین سقط داشته است، معمولاً طول دهانه رحم در سونوگرافی واژینال اندازه گیری می‌شود و اگر علائمی از کوتاهی و بازشدگی دهانه دیده شود برای پیشگیری از زايمان زودرس ( که اصلي‌ترين عارضه نارسایی دهانه رحم است) عمل سرکلاژ انجام می‌شود.
درمان نارسایی رحم با عمل سرکلاژ
در صورتي‌كه نارسایی سرویکس یا به عبارتی نارسایی دهانه رحم از طریق سونوگرافی رحمی و قبل از 4 ماهگي تشخیص داده شود، پزشک جراحی سرکلاژ را تجویز می‌کند. اين عمل تحت بی هوشی عمومی یا بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی انجام می‌شود و هيچ خطر و عارضه‌اي براي جنین ندارد. عمل سرکلاژ به سه روش "مکدونالد"، "شیرودکار" و "سرکلاژ شکمی" انجام می‌شود. البته روش‌های مختلف سرکلاژ اختلاف چندانی با یکدیگر نداشته و انتخاب آنها به شرایط مادر و نظر پزشک معالج ارتباط دارد. به طور کلی در عمل سرکلاژ با استفاده از نخ بخیه مخصوص، دهانه رحم به روش خاصی بسته می‌شود. مادر باردار همان روز یا روز بعد مرخص می‌شود، اما باید در خانه برای چند روز استراحت کند، زیرا ممکن است چند روزی خونریزی سبک یا کرامپ (گرفتگی) شکمی داشته باشید. در ضمن مادران بارداری که تحت این عمل قرار می‌گیرند باید در دوران حاملگی از داشتن رابطه جنسی پرهیز کنند. دوختن دهانه رحم بعد از ماه چهارم عملي پر خطر است، زيرا این کار عامل بروز انقباضات رحمی است و مي‌تواند زمينه‌ساز زايمان زودرس باشد. در اين شرايط معمولاً پزشك به جاي دوختن دهانه رحم از مادر باردار مي‌خواهد استراحت مطلق داشته باشد و ساعت‌هاي زيادي را در طول روز دراز بكشد.
جراحی سرکلاژ واقعاً موثر است، اما استفاده از این روش می‌تواند منجر به عفونت رحم، پارگی زودرس پرده‌ها و غشاء‌ها، و «تحریک» رحم و در نتیجه زایمان زودرس شود. برای جلوگیری از این مسائل، معمولاً پزشک دارو تجویز می‌کند یا تا پایان بارداری و هنگامیکه بخیه‌ها کشیده شوند، پزشک، شما را تحت بررسی قرار می‌دهد.
