پروژسترون چیست؟ افزایش یا کاهش پروژسترون چه علائمی دارد؟
هورمون پروژسترون هورمون جنسی زنانه است که جزء هورمون های استروئید محسوب می شود. پروژسترون به صورت ماهانه بعد از تخمک گذاری در بدن زنان تولید می شود و نقش بسیار ویژه و مهمی در چرخه قاعدگی و روند بارداری دارد. همچنین به تنظیم چرخه قاعدگی کمک و رحم را برای بارداری آماده می کند.
هورمون پروژسترون چیست؟
پروژسترون توسط بخشی از تخمدان به نام کورپوس لوتئوم یا جسم زرد تولید می‌شود. پس از تخمک‌گذاری، جسم زرد تولید پروژسترون را افزایش می‌دهد.
تشکیل جسم زرد به واسطه تحریکی که در هورمون جسم زرد یا LH توسط هورمون هیپوفیز قدامی ایجاد می شود آغاز می شود. این فرآیند معمولا در روز چهاردهم چرخه قاعدگی اتفاق می افتد و منجر به آزادسازی تخمک از تخمدان و تشکیل جسم زرد می گردد.
جسم زرد ترشح پروژسترون را آغاز می کند تا بدن را برای بارداری آماده سازد، اگر تخمک بارور نشود و رویانی به وجود نیاید جسم زرد از بین رفته و ترشح پروژسترون کاهش می یابد. این هورمون دیواره رحم را ضخیم می کند و تخمک برای باروری آماده می شود. درصورتی که تخمک بارور شود پروژسترون پوشش مناسبی را در رحم به وجود می آورد و محیط داخلی رحم را برای لانه گزینی تخمک بارور شده آماده می کند.
اگر تخمک بارور شده و به رویان تبدیل شود سلول هایی که مختص تشکیل جفت هستند هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی یا HCG را ترشح می کنند. این هورمون ساختار شیمیایی مشابهی با هورمون جسم زرد دارد.در مرحله نیز جسم زرد از بین نمی رود و تا زمانی که جفت کاملا تشکیل و مستقر شود به ترشح پروژسترون ادامه می دهد. این عمل باعث می شود میزان پروژسترون در طول بارداری بالا بماند تا بدن تخمک های بیشتری تولید نکند.
این هورمون به باروری کمک می کند، در نتیجه اگر میزان این هورمون در بدن کاهش پیدا کند باروری با مشکلات زیادی رو به رو می شود.
جفت پروژسترون برای حفظ و حمایت از یک بارداری سالم در حدود هفته دهم بارداری تولید پروژسترون را تا پایان بارداری به عهده می‌گیرد. پروژسترون دارای خاصیت ضد التهابی است و بر سیستم ایمنی بدن نیز تأثیر دارد. این هورمون برای رشد سینه ها و شیردهی ضروری است و در کنار استروژن برای سلامتی بدن زنان حیاتی است.
کاهش این هورومون در بدن زنان باعث خونریزی غیر طبیعی رحم می شود و منجر به پریودهای نامنظم و یا پریود نشدن می شود.
علائم کمبود پروژسترون
اختلالات قاعدگی اختلالات قاعدگی از شایع ترین علامت های کمبود پروژسترون در خانم ها است که منجر به قاعدگی های طولانی مدت، چرخه قاعدی نامنظم، کوتاه شدن فاز لوتئال، سندرم تخمدان پلی کیستیک و لکه بینی در بین دو قاعدگی می شود.
ناباروری پروژسترون یکی از مهم ترین هورمون های لازم برای داشتن بارداری سالم است. در حقیقت این پروژسترون است که دیواره های رحم را برای لانه گزینی تخمک آماده می کند. بنابراین توصیه می شود افرادی که مبتلا به مشکل باروری هستند یا تجربه سقط جنین دارند، میزان پروژسترون خون خود را ندازه گیر کنند، زیرا در بسیاری از موارد پایین بودن سطح پروژسترون مقصر مشکلات باروری است.
آکنه و جوش های پوستی شکنندگی ناخن ها و خشکی پوست ، جوش ها و آکنه دوران بزرگسالی و یا ترک خوردن پوست پاشنه پا و دست ها می تواند به کمبود پروژسترون مرتبط باشد.
افسردگی، استرس و تغییرات خلق و خو پروژسترون نقش مهمی در تعیین خلق و خو و رفتارهای افراد دارد. با افزایش سن و تغییرات میزان استروژن در خون، تغییرات قابل توجهی در خلق و خوی خانم ها مشاهده می شود. در صورت مشاهده تغییرات جدی در خلق و خوی خود با مراجعه به پزشک، وضعیت پروژسترون خود را نیز مورد بررسی قرار دهید.
کاهش پروژسترون و مقاومت به انسولین افزایش سن و کاهش سطح پروژسترون می تواند خطر ابتلا به مقاومت به انسولین و توانایی بدن در سوخت و ساز چربی ها را دچار اختلال کند. پس نتیجه چیزی نخواهد بود جز افزایش تمایل به مصرف هر چه بیشتر قندها و افزایش وزن.
از نشانه های دیگر کمبود هورمون پروژسترون می توان به؛ حاملگی خارج رحمی، سقط جنین، زایمان زودرس، خونریزی زیاد در طول قاعدگی و اختلالات فشار خون بالا در بارداری اشاره کرد.
علائم ترشح بالای پروژسترون
سطوح بالای پروژسترون اثرات منفی بر سلامت ندارد. داشتن میزان بالای پروژسترون هیچ تاثیر منفی بر سلامتی شما نخواهد داشت. سطح پروژسترون به طور طبیعی در دوران بارداری افزایش می یابد تا از بارداری حمایت کند.
پروژسترون نقش محافظتی در برابر سرطان تخمدان دارد.
نشانه های ترشح بالای پروژسترون در افرادی که باردار نیستند شامل:
- بروز کیست های تخمدان به طور متناوب
- علائم ابتلا به سرطان تخمدان
- هایپرپلازی مادرزادی آدرنال
مواد غذایی حاوی پروژسترون
افزایش و تنظیم پروژسترون از طریق تغذیه صحیح ایده مناسبی است. برای این منظور کافیست با مصرف برخی از مواد غذایی مانند سبزیجات و میوه ها و... سطح پروژسترون خود را کنترل کنید. برخی مواد غذایی که می توانند سطح پروژسترون بدن را متعادل کنند شامل:
آجیل، مرغ و بوقلمون، مرکبات، سبزیجات برگ سبز، فلفل دلمه، کلم، لوبیا، کلم بروکلی ، جوانه گندم، کدو تنبل، شکلات تلخ، ماهی قزل آلا، میگو، جو دوسر.
همچنین، ویتامین ث، روی، ویتامین ای، ال آرژنین در تنظیم سطح پروژسترون موثر هستند.
