کولیک یا قولنج نوزاد چیست و چه ارتباطی با گریه های پیاپی دارد؟
به طور کلی گریه‌های پیاپی و پایان ناپذیر نوزاد که بدون هیچ علتی آغاز می‌شود و همراه با نشانه‌های تنش فیزیکی است، کولیک یا قولنج نوزاد نام دارد. این مشکل در سن 2 تا 3 هفتگی آغاز، در هفته ششم به اوج خود رسیده و حدود 3 تا 4 ماهگی ناپدید می‌گردد. کولیک بیشتر در صبح‌ها اتفاق می‌افتد و برای سه ساعت یا بیشتر ادامه دارد.
جالب‌ترین مسئله درباره کولیک این است که این مشکل فقط به نوزادان سالمی که تغذیه خوبی دارند، مربوط می‌شود. کولیک به این معناست که نوزاد بَد اخلاق شما بیمار نیست، مشکل کمبود تغذیه ندارد و کاملا سالم است. به همین دلیل تشخیص کولیک بسیار مشکل است، زیرا تمامی آزمایشات سالم هستند و سلامت نوزادتان را نشان می دهند، اما شما کم کم با مشاهده گریه بیش از حد متوجه آن می شوید.
مثل این است که سردرد داشته باشید، ولی بیمار نباشید، در این حالت تصویربرداری از مغزتان هیچ مشکلی را نشان نمی‌دهد و آزمایش خون شما نیز هیچ فعالیت ویروسی را بازگو نمی کند، اما هنوز احساس سردرد شدیدی دارید و اگر بتوانید احتمالا در گوشه‌ای نشسته و گریه می‌کنید. این حالت در نوزادان نیز شایع است. در واقع کولیک به معنی میگرن نوزاد نیست، اما تقریبا نوزاد را در همان وضعیت قرار می‌دهد. پس هنگامی که نمی‌توان دلیل سردرد را پیدا کرد، نمی‌توان گفت که سردردی وجود ندارد.
به‌عنوان شخصی بالغ می‌دانیم که سردرد خطرناک است، اما در صورت تشدید می توان به داروخانه یا پزشک مراجعه کرد. توجه داشته باشید، نوزادان از چنین توانایی برخوردار نیستند، به همین دلیل به روش ویژه خود یعنی فریاد زدن با آن کنار می‌آیند.
آیا گریه پیاپی فرزندتان به دلیل «کولیک» است؟
کولیک نوزادان تقریباً 15 تا 25 درصد خانواده‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حقیقت نوزادان کولیکی بر خانواده‌های خود تاثیر عمیقی می‌گذارند، زیرا هنگامی که کودکی بدون وقفه گریه می کند، تمامی افراد خانواده، مادر، پدر یا خواهر و برادر نیز از آن تاثیر می‌پذیرند. مشکل اینجاست که اغلب زمانی‌که باید بطور طبیعی گریه نوزاد پایان پذیرد، همچنان ادامه دارد. کولیک نوزادان یکی از دلایلی اصلی مراجعه والدین به متخصص اطفال در سال اول تولد است.
عوامل بروز کولیک یا قولنج در نوزاد
دلایل زیر می توانند موجب بروز کولیک یا قولنج در نوزادان شوند:
رفلاکس شیر
بالا آوردن شیر در نوزادان طبیعی است و تا زمانی که نوزاد از سایر جنبه ها مشکلی نداشته باشد، جای هیچ گونه نگرانی نیست. این عارضه در برخی نوزادان شدیدتر است یعنی وقتی کودک شیر خورده و معده اش پر است، اگر به پشت بخوابد، مقداری شیر از دهانش خارج می شود.
بالا آوردن مقدار کمی شیر نشان دهنده رفلاکس نوزاد است و اگر زودتر از موعد، غذای کمکی را به تغذیه نوزادتان اضافه کنید، باید حتماً مراقب رفلاکس او باشید، زیرا ممکن است این مشکل به یبوست و سرفه منجر شود.
عدم تحمل لاکتوز (قند شیر)
نوزادان آنزیم‌های ضروری برای شکستن این نوع قند موجود در لبنیات را ندارند، به همین دلیل گاز زیادی در معده آنها جمع می‌شود. این مسئله ممکن است باعث رفلاکس و باد معده شود که همراه با بوی بد است و به سرعت موجب دفع مدفوع نوزاد می شود. عدم تحمل لاکتوز می تواند موجب بروز کولیک در نوزاد شود.
حساسیت بیش از حد
نوزادان برای تحلیل کردن آنچه احساس می‌کنند، ناتوان هستند و در نتیجه فشار مغزی آنان بیش از حد زیاد می‌شود. به همین دلیل نسبت به اطراف خود حساس می شوند، برگرداندن نگاه، خستگی و کسالت می‌توانند نشانه‌های بروز این مسئله باشند. این مسئله می تواند موجب بروز کولیک شود.
سیستم گوارشی نابالغ
نوزادان نارس معمولاً با سیستم گوارش نابالغ متولد می شوند، به همین دلیل معده و روده های آنها آماده گوارش نیستند و یا باکتری‌های مورد نیاز برای گوارش را ندارند. به همین دلیل موجب دل درد و گریه فراوان آنها می شود.
رشته های عصبی
سیستم گوارشی از اعصابی که مسئول کنترل عملیات هضم هستند، پیام‌های صحیحی دریافت نمی‌کند، بنابراین باعث گرفتگی عضلات و در نتیجه گریه و بی قراری مدام نوزاد می‌شود.
عوامل دیگری نیز می توانند موجب کولیک نوزاد شوند اما نمی توان آنها را تشخیص داد.
اما علت اصلی کولیک یا قولنج نوزادان چیست؟ نظرات مختلفی درباره علت اصلی آن وجود دارد، اما تمامی آنها یک نقطه اشتراک دارند، «سیستم گوارش». همه این موارد موجب بروز تنش سیستم گوارشی نوزاد می‌شوند و از آنجایی که نوزاد توانایی کنار آمدن با این تنش‌ها را ندارد به حالتی تسلی‌ناپذیر گریه می‌کند.
علائم و نشانه های کولیک یا قولنج نوزاد چیست؟
گریه فرزندتان به فریادی تبدیل می‌شود که با گریه‌ای که معمولاً برای جلب توجه اتفاق می‌افتد تفاوت دارد. صدایی که قادر به آرام کردن آن نیستید و به شدتی است که باید بلافاصله خوتان را به او برسانید. اما نشانه‌های ظاهری کولیک در نوزاد به شرح زیر است:
- سرخی صورت
- زانو ها خم شده به سمت سینه
- دست‌های مشت شده و سفت
- چهره رنجور
- پشت خم شده و گردن کشیده
- سفت شدن بدن
- تعرق
- پاهای سرد
- نپذیرفتن شیشه و پستان
پیشگیری و درمان کولیک یا قلنج نوزاد
اولین گام برای حل مشکل کولیک، مراجعه به متخصص اطفال است تا هرگونه مشکل پنهانی که امکان شباهت با کولیک را داشته باشد بررسی شود، مثل عفونت‌های گوش میانی و مجاری ادراری که اغلب علائم مشابه کولیک را دارند. با این حال نوزادان کولیکی مشکلی از نظر سلامتی ندارد. اما پزشک با تشخیص کولیک می تواند راه حل های آرام کردن نوزاد را به شما آموزش دهد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که اگر رفتار کولیکی ریشه در کمبود فلوراهای یا باکتری‌های خوب روده داشته باشد، پروبیوتیک‌ها می‌توانند یاری رسان باشند. همچنین تصحیح فیزیکی وضعیت ستون فقرات نیز می‌تواند جریان سیستم گوارشی را تنظیم کند. شیردهی پستانی رژیم خوبی برای این نوزادان است، اما اگر نوزاد را با شیرخشک تغذیه می کنید، اطمینان از مصرف شیرخشک مناسب نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است، چراکه روش تغذیه نوزاد در ماه‌های اولیه، اهمیت بسیاری دارد.
زمانی‌که منبع مناسبی برای دسترسی به اطلاعات ندارید، انتظار نکشید تا رابطه بین شما و فرزندتان هر روز خراب‌تر شود. کلاس‌های مخصوص پس از زایمان و نگهداری از نوزاد، درمانگاه‌های تخصصی کودکان، هومیوپاتی، مشاور شیردهی و پزشکان عمومی همگی در خدمت شما هستند، به یاد داشته باشید که کولیک برای همیشه ادامه نخواهد داشت.
چه زمانی گریه نوزاد مربوط به کولیک نیست؟
سه نشانه وجود دارد که به کولیک مرتبط نمی‌شوند و آگاهی از آنها بسیار مهم است:
1- تب
اگر نوزاد به همراه تب گریه می کند، این مشکل با کولیک ارتباطی ندارد و هر دمای بدنی بین 38 تا 40 درجه سانتی‌گراد باید تحت مراقبت پزشک قرار بگیرد.
2- اسهال
گرچه این مسئله به سیستم گوارش مربوط است، ولی مستقیما با کولیک ارتباطی ندارد.
3- استفراغ شدید
اگر نوزاد در روزهای بی قراری و گریه و فریاد بیش از حد خود دچار استفراغ شدید است، این مشکل می‌تواند جدی باشد و با مشاهده آن باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
4- کاهش وزن
اگر نوزاد بیش از حد گریه می کند و متوجه کاهش وزن او شدید، باید بدانید که این مورد ارتباطی به کولیک ندارد، کاهش وزن نوزاد خطرناک است، به همین دلیل باید فوراً به پزشک اطفال مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر:
1- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد SIDs
2- 10 نکته مهم درباره نوزادان نارس
3- چهار نکته درباره نوزاد نارس
