دل درد در نوزادان و نشانه های دل درد یا کولیک در نوزاد چیست؟
نوزاد خود را به خانه آورده‌اید و همه چیز در ابتدا خوب به نظر میرسد. نوزادتان شیر می‌خورد، گریه میکند، می‌خوابد و باید پوشکش را عوض کرد. اما یک روز شروع میکند به جیغ زدن و مشت‌هایش را گره میکند و صورتش قرمز میشود. این گریه‌ها گرچه برای والدین دلهره آور است اما نشانه کولیک یا همان دل درد در نوزادان است که باید با آن تا مدتی کنار آمد.
کولیک یا دل درد در نوزادان چیست؟
همه نوزادان گریه میکنند چون این بهترین و تنهاترین راه برای برقراری ارتباط با والدین و بیان نیازهایشان در این سن و سال است و ما به عنوان والدین، از نظر بیولوژیکی برای پاسخگویی برنامه ریزی شده‌ایم تا این نیازها را برآورده کنیم.
در نوزادان مبتلا به کولیک، گریه بدون هیچ دلیل مشخصی ناگهان شروع میشود و هیچ درمانی ندارد.
آیا دل درد در نوزادان یک بیماری است؟
خیر، دل درد در نوزادان بیماری نیست و کولیک صرفاً اصطلاحاتی است برای گریه بیش از حد در نوزادان سالم که هیچ راه حلی برای تسکین آن وجود ندارد. دل درد در نوزادان تقریبا شایع است و از هر 5 نوزاد یکی به آن دچار میشود.
ساکت کردن گریه در نوزادان مبتلا به کولیک ساده نیست و گاه تا ساعت‌ها ادامه مییابد. در صورتی که نوزاد شما حداقل سه ساعت در روز، حداقل سه روز در هفته و حداقل به مدت سه هفته پشت سر هم گریه میکند می‌توانید مطمئن باشید که به کولیک مبتلاست.
چه زمانی دل درد در نوزادان شروع و پایان مییابد؟
علائم دل درد در نوزادان از حدود 2 تا 3 هفتگی آغاز میشود، در حدود هفته ششم به اوج خود میرسد و به طور معمول در هفته 10 تا 12 کاهش مییابد. هرچند امکان بروز دل درد در نوزادان تازه متولد شده نیز وجود دارد. اکثر شیرخواران مبتلا به کولیک قبل از 3 ماهگی درمان میشوند. علایم و نشانههای کولیک گاه ناگهان متوقف میشود و گاه به تدریج بهتر خواهد شد. در این شرایط نوزاد بعضی روزها خوب است و برخی روزها بد.
دل درد در نوزاد شش ماهه
با شروع تغذیه کمکی و آشنا شدن دستگاه گوارش شیرخوار با مواد غذایی جدید ممکن است دل درد در نوزادان مجددا شروع شده و بعد از افزودن مواد غذایی همانند تخم مرغ و ... تا چند روز ادامه یابد که طبیعی است.
نشانه های دل درد در نوزادان به علت نفخ چیست؟
اگر گریه شیرخواری هر روز سر ساعت مشخصی آغاز میشود، گریه اش دلیل خاصی ندارد، پاهای خود را بالا میکشد، مشتهای خود رامی‌بندد و عموماً پاها و بازوها را بیشتر حرکت میدهد، غالباً چشمان خود را میبندد یا چشمانش از حدقه بیرون میزند، خط اخمش مشخص است و حتی نفس خود را مختصری نگه میدارد، فعالیت گوارشیاش زیاد شده و گاز روده دارد یا خوردن و خوابیدنش به دلیل گریه مختل شده است و همیشه به دنبال نوک سینه میگردد اما پس از شروع مکیدن، آن را رد میکند، یعنی به نفخ و گاز مبتلاست.
چه تفاوتی بین گریه ناشی از کولیک و گریه طبیعی است؟
این دو تفاوت واضحی با هم ندارند اما به گفته متخصصان گریه ناشی از کولیک بلندتر، شديدتر و پرتحرك تر از گريه‌هاي طبيعي است و تقريباً مثل جيغ زدن است. نوزادان مبتلا به کولیک غیرقابل تحمل به نظر می‌‌رسند و روزانه حداقل سه ساعت گریه میکنند. گریه‌های ناشی از کولیک بیشتر روزها اتفاق می‌افتد اما برخی شیرخواران دوره‌های کولیک شبانه هم دارند.
علت دل درد در نوزادان چیست؟
کولیک مشکلی ژنتیکی یا اختلالی ناشی از مشکلات دوران بارداری یا زایمان نیست. مهارت‌های فرزندپروری والدین نیز هیچ تاثیری در آن ندارد. اما چندین تئوری در رابطه با علت بروز آن قید شده است:
• تحریک بیش از حد حواس
نوزادان دارای مکانیزم داخلی برای تنظیم صداهای اطراف خود هستند که به آنها اجازه میدهد بدون مزاحمت از محیط خود بخوابند و بخورند. در پایان ماه اول زندگی، این مکانیسم از بین میرود و نوزادان را نسبت به محرک‌های اطراف خود حساس‌تر میکند. در این شرایط نوزاد برای رهایی از استرس گریه میکند تا زمانی که بیاموزد چگونه میتواند برخی محرک‌های محیطی را فیلتر کند و در نهایت با انجام این کار از اضافه بار حسی جلوگیری میکند.
• دستگاه گوارش نابالغ:
هضم غذا کاری دشوار برای دستگاه گوارش نوزاد است. ممکن است مواد غذایی کاملاً تجزیه نشوند و در نتیجه درد ناشی از گاز در روده‌ها ایجاد شود.
• رفلاکس اسید:
تحقیقات نشان داده است که بیماری ریفلاکس معده در شیرخوار میتواند باعث ایجاد کولیک شود. این موضوع اغلب نتیجه نابالغ بودن اسفنكستر مری تحتانی یا به عبارت ساده تر ماهیچه‌ای است كه مانع از برگشت اسید معده به داخل گلو و دهان میشود. بازگشت اسید میتواند مری را تحریک کند و علائمی نظیر تف کردن مکرر، بی میلی به غذا و تحریک پذیری در طی و بعد از غذا را به وجود آورد. رفلاکس در اکثر شیرخواران در یک سالگی از بین میرود و به همین دلیل کولیک هم برطرف میشود.
• حساسیت به مواد غذایی یا عدم تحمل آن:
برخی از متخصصان معتقدند که کولیک نتیجه آلرژی به پروتئین‌های شیر گاو (یا عدم تحمل لاکتوز) در نوزادانی است که شیرخشک مصرف میکنند. به ندرت کولیک میتواند واکنشی به غذاهای خاص در رژیم غذایی مادر در نوزادان شیرمادرخوار باشد. این حساسیت یا عدم تحمل میتواند باعث درد شکمی و علایم دل درد در نوزادان شود.
• قرار گرفتن در معرض دخانیات:
مطالعات متعددی نشان داده است نوزادان مادرانی که در دوران بارداری یا شیردهی سیگار می‌‌کشند بیشتر به کولیک مبتلا میشوند. اما هنوز مشخص نیست که چگونه ممکن است دود سیگار با کولیک ارتباط داشته باشد.
درمان‌های دل درد در نوزادان
گریه‌های بیهوده، بی دلیل و ادامه دار شیرخوار گاه سبب افسردگی و فرسودگی والدین میشود به همین دلیل لازم است به دنبال درمانی برای آرام کردن کولیک نوزادان باشید.
• اگر نوزاد حواس تحریک شده‌ای دارد:
به او پاسخ دهید: گریه تنها راه کودک برای رفع نیازها و آرام کردن خود برای یافتن پشتیبانی در محیط جدید و باز است او گریه میکند تا شما به سمت او بروید. مطالعات نشان داده است پاسخ سریع به گریه‌های نوزاد باعث کوتاه شدن گریه او خواهد شد.
- اطرافش را آرام کنید: بازدیدکنندگان را محدود کنید و کودک خود را در معرض تجربیات جدید در محیط‌های تحریک کننده، به ویژه در اواخر بعد از ظهر و اوایل عصر قرار ندهید.
- آرامش ایجاد کنید: تلاش برای آرام کردن سبب آرامش نوزاد میشود.چراغ ها را کم نور کنید، آرام صحبت کنید یا آواز بخوانید (یا اصلاً صحبت نکنید) و سایر سر و صداها را به حداقل برساند.
• اگر نوزاد دچار رفلاکس است:
روی شکم نوزاد فشار وارد کنید. برخی از نوزادان مبتلا به کولیک هنگام فشار روی شکم، دردشان تسکین مییابد. نوزاد را به صورت رو به پایین در حالی که شکمش روی بازوی شما قرار دارد بچرخانید. در این وضعیت کمر او را بمالید.
- به دفع گاز شیرخوار کمک کنید: در اکثر موارد خارج شدن باد از شکم به تسکین درد کمک میکند. از داروهای دفع کننده گاز کمک بگیرید. از پزشک متخصص اطفال در مورد داروی دایمتیکون بپرسید. این دارو با شکستن حباب های گاز به تسکین علائم کولیک کمک میکند. اگرچه تحقیقات هنوز تاثیرگذاری این دارو را به اثبات نرسانده اند اما می‌توانید آن را آزمایش کنید.
- مصرف قطره های پروبیوتیک میتواند با کاهش مشکلات شکمی، گریه را در برخی از نوزادان مبتلا به کولیک کاهش دهد: باکتری‌های پروبیوتیک به طور طبیعی در دستگاه گوارش رشد و به ارتقاء سلامت روده کمک میکنند اما در روده نوزاد هنوز موجود نیستند. تحقیقات در این زمینه بسیار محدود است، اما می‌توانید با پزشک متخصص اطفال در این رابطه مشورت کنید .
- اگر در حال شیردهی هستید: با مشورت پزشک به طور موقتی برخی مواد غذایی مانند سبزیجات صلیبی (کلم، گل کلم)، مرکبات اسیدی یا حساسیت زا، لبنیات، سویا، گندم، تخم مرغ، بادام زمینی، آجیل درختی و ماهی را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
- اگر به شیرخوار شیر خشک می‌دهید آن را عوض کنید: مطالعات نشان داده استفاده از شیرخشک هیدرولیز شده با آب پنیر هیپوالرژنیک باعث کاهش علائم کولیک در برخی نوزادان میشود. فقط حتماً با پزشک مشورت کنید.
به یاد داشته باشید هیچ وقت نباید بدون مشورت با پزشک متخصص اطفال، هیچ دارویی، گیاهی یا شیمیایی به کودک خود بدهید و همیشه قبل از ایجاد تغییرات اساسی در رژیم غذایی خود یا شیرخوار با پزشک خود صحبت کنید.
گرایپ واتر برای درمان دل درد در نوزادان
هیچ تحقیق موثقی در مورد اثربخشی این دارو در کاهش علائم کولیک وجود ندارد اما والدین زیادی معتقدند این دارو تکسین دهنده درد است. فراموش نکنید تنها طبیعی بودن یک دارو به معنی بی ضرر بودن آن نیست پس قبل از مصرف حتما با متخصص در مورد آن صحبت کنید.
سایر روشهای آرام کردن دل درد در نوزادان
نوازش کردن و به آغوش کشیدن نوزاد مبتلا به کولیک: به تسکین درد و ناراحتی او کمک میکند. نگران بغلی شدن نوزاد نباشید .این ترس‌ها را کنار بگذارید.
یک پتو را گرم کنید و آن را دور نوزاد خود بپیچید: ترکیب گرما و آغوش مادر به تسکین درد شیرخوار کمک میکند.
سر و صدا ایجاد کنید: صدای جارو برقی برای نوزادان آرامش بخش است.
موسیقی آرامش بخش پخش کنید: برخی نوزادان از صدای طبیعت یا فن هوا لذت می‌‌برند. برای پیدا کردن صدایی که شیرخوارتان دوست دارد آزمایش کنید.
نوسان یا تکان دادن را امتحان کنید: نوزادان حرکات ملایم را دوست دارند زیرا مانند حرکات رحمی است.
نوزادان مبتلا به کولیک همیشه دوست دارند سینه بمکند: مکیدن تسکین دهنده است و در این شرایط مکیدن پستانک میتواند کمک کننده باشد.
حرکت میتواند کمک کند: کودک خود را برای پیاده روی در کالسکه یا ماشین ببرید.
نکاتی برای مقابله با دل درد در نوزادان
ساعت‌ها گریه روزانه کودک آزار دهنده است. گوش دادن به فریادهای کودک میتواند دلهره آور، ناراحت کننده و اضطراب آور باشد و توان جسمی و عاطفی والدین را تحلیل برد. برای مقابله با این گریه از تکنیک‌های زیر کمک بگیرید:
- اگر دو والد در خانه حضور دارند وظیفه تسکین کولیک را به طور مساوی بین هر دو نفر تقسیم کنید.
- استراحت کنید. یک استراحت 10 تا 15 دقیقه‌ای در طول گریه 3 ساعته نوزاد ضرری نخواهد داشت و به هردوی مادر و نوزاد کمک میکند این مرحله دشوار را پشت سر بگذارند.
- با همسرتان، پزشک متخصص اطفال، یکی از اعضای خانواده یا یک دوست در این رابطه صحبت کنید. دانستن اینکه در دنیای نوزادان غیرقابل تحمل، تنها نیستید، میتواند آرامش بخش باشد.
- از شریک زندگی، مادر، دوست یا پرستار بچه کمک بگیرید. در این شرایط احساس بهتری خواهید داشت.
کی باید برای دل درد در نوزادان به متخصص اطفال مراجعه کرد؟
اگر شیرخوار بیش از حد گریه میکند حتما با متخصص اطفال مشورت کنید.
پزشک با معاینه شیرخوار علل احتمالی دیگر را رد میکند و در صورتی که تشخیص کولیک بدهد چند استراتژی تسکین دهنده اضافی به شما معرفی خواهد کرد توصیف مدل گریه (مدت زمان، شدت آن) به پزشک کمک میکند تا احتمال هر نوع مشکل دیگر مانند ریفلاکس، عفونت یا حساسیت به شیر که میتواند باعث تحریک گریه شود را رد کند.
مطالعه بیشتر:
1- آیا شیر مادر باعث دل درد و ناآرامی نوزاد است؟
2- علت نفخ شکم نوزاد و علائم نفخ شکم نوزاد چیست؟
3- کولیک نوزادان از چه زمانی آغاز و تا چند ماهگی ادامه دارد؟
4- شربت دل درد نوزادان ،اثرات جانبی و عوارض شربت دل درد نوزادان
