عوارض دیابت بارداری روی جنین و راههای پیشگیری از آن

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری نوعی از دیابت است که بانوان در دوران بارداری به آن دچار می‌شوند. بطور طبیعی، میزان گلوکز یا قندخون بوسیله هورمونی به نام انسولین کنترل می‌شود. اما طی بارداری، بدن برخی از بانوان بیشتر از حد معمول گلوکز تولید می‌کند و در نتیجه بدن آنان نمی‌تواند انسولین کافی برای تنظیم آن تولید کند و به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند.

دیابت بارداری شایع ترین اختلال متابولیک دوران بارداری است که حدود 5 درصد بارداری ها را تحت تاثیر قرار می دهد.   

البته دو نوع دیابت وجود دارد: در نوع اول بدن بطور کل انسولین تولید نمی‌کند و در نوع دوم،  بدن به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند.

دیابت بارداری معمولا در سه ماهه دوم یا سوم بارداری اتفاق می‌افتد. خانم کتی مولتون مشاوره کلینیکی دیابت در انگلیس می‌گوید: با اینکه این مسئله کمی ترسناک به نظر می‌آید، ولی خطری رشد جنین را تهدید نمی‌کند، زیرا در این زمان تمامی اعضای بدن جنین شکل گرفته‌است.

ولی از آنجاییکه در طول شش هفته اول بارداری ارگان‌هاي اصلی جنين شکل مي‌گيرند. قندخون بالا در طول اين هفته‌‌ها بر رشد اندام‌هاي جنين اثر مي‌گذارد و مي‌تواند سبب ايجاد نقايص مادرزادي ‌شود. به دليل افزايش ميزان قندخون جنيني، لوزالمعده جنين انسولين بيشتري مي‌سازد ولي بعد از تولد براي نوزاد توقف ترشح انسولين مشکل است، بنابراين ممکن است سطح قندخون پايين بيفتد. بنابراين توصيه مي‌شود، خانم های مبتلا به ديابت در مرحله اول، تحت نظر پزشک زنان و زایمان و بعد از آن متخصصان داخلي، متخصصان غدد و تغذيه قرار گیرند و برنامه غذايي صحيحی را براي رسيدن به کنترل قندخون طراحي نمايند.

عوارض دیابت بارداری روی جنین و مادر

عوارض دیابت بارداری برای مادر باردار شامل؛ زایمان زودرس، پلی هیدرآمینوس یا افزایش مایع آمنیوتیک، پره اکلامپسی و اکلامپسی است و عوارض دیابت بارداری روی جنین نیز شامل؛ سقط جنین، ماکروزومی یا رشد بیش از حد جنین در رحم، ناهنجاری مادرزادی، وزن بالا هنگام تولد و ... می باشد.  

در اکثر موارد، علائم دیابت بارداری پس از زایمان ناپدید می‌گردد. البته باید شش هفته پس از زایمان، آزمایش خون ناشتا بدهید و سپس هرسال این آزمایش را تکرار کنید. اما بانوانی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، به احتمال زیاد در بارداری‌های بعدی نیز به این بیماری دچار می‌شوند و مادر و فرزند در زندگی آینده خود نیز با خطر بیشتری برای ابتلا به "دیابت نوع دو" که با وزن زیاد در ارتباط است روبرو خواهند بود.

مشکل اصلی این است که قند اضافی در خون شما از طریق جفت به فرزندتان منتقل می‌شود، یعنی این‌که وزن و اندازه او به نسبت سنش در رحم مادر بیشتر می‌شود. این مشکل می‌تواند خطر پیچیدگی‌های زایمان را افزایش دهد، بنابراین ممکن است پزشک شما زایمان سزارین را پیشنهاد کند. جنین هایی که تحت تاثیر افزایش قندخون مادرشان قرار گرفته‌اند، ممکن است به کمبود قندخون (hypoglycaemia) هنگام زایمان دچار شوند، چرا که بدن آنان هنوز عادت به ساختن انسولین بسیار زیاد دارد. البته این مشکل  با گذشت زمان به خودی‌خود برطرف می‌شود.

پیشگیری از دیابت بارداری

دیابت بارداری معمولا نشانه‌ای ندارد، اما ممکن است احساس خستگی، تشنگی شدید، نیاز به دفع ادرار بیش از حد یا تاری دید داشته باشید. اگر چاق هستید (داشتن ضریب توده بدنی BMI، 30 یا بیشتر)، داشتن والدین یا فرزندی مبتلا به دیابت، زایمان نوزادی سنگین وزن (چهار و نیم کیلوگرم یا بیشتر) احتمال ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می دهد. در چنین شرایطی معمولا پزشک آزمایش تحمل‌پذیری گلوکز OGTT در خواست می کند که مستلزم انجام دو آزمایش قندخون است که در اولین آزمایش باید ناشتا باشید و دو ساعت بعد در دومین مرحله باید قبل از آزمایش شربت قند بنوشید.

برای پیشگیری از دیابت بارداری می توان از رژیمی متناسب و سالم پیروی کرد، که این رژیم شامل مصرف کربوهیدرات های تصفیه نشده (آرد غلات کامل)، پروتئین بدون چربی و چربی سالم است. ورزش‌های ایمن برای بارداری مثل یوگای بارداری، پیلاتس، پیاده‌روی و شنا را اجرا کنید. در واقع کلید حل معما تحت کنترل نگه داشتن وزنتان است.

اغلب موارد می توان با اصلاح رژیم غذایی و ورزش دیابت بارداری را کنترل کرد. با متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیمی سالم به شما پیشنهاد کند. البته برخی از بانوان برای کنترل میزان قندخون به مصرف دارو یا تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کنند، البته این درمان‌ها معمولا برای جنین مشکلی بوجود نمی‌آورد.

 تجربه یک مادر در خصوص دیابت بارداری

 در 27 هفتگی با انجام آزمایش قندخون مشخص شد که به دیابت بارداری مبتلا هستم. البته این بارداری چهارمم بود و در بارداری‌های پیشین خود این مشکل را نداشتم. بعد از مشاوره با متخصص از برنامه ورزشی و رژیم غذایی مخصوصی پیروی کردم، اما میزان قندخون من همچنان افزایش می‌یافت، بنابراین دارویی برای کنترل آن به من داده شد. شش هفته پیش از موعد زایمان، مجبور به تزریق انسولین (سه بار در روز) شدم و دو هفته زودتر القای زایمان انجام دادم و زایمانی طبیعی داشتم. وزن فرزندم 4 کیلوگرم بود، اما او هنگام زایمان به کمبود قند دچار بود، بنابراین پنج روز را در مراقبت‌های ویژه گذراند.

البته در معاینه هفته ششم پس از زایمان، میزان قندخون من به حد عادی بازگشت. ولی ابتلا به این بیماری واقعا نگران کننده است، پس باید درباره آنچه طی بارداری می‌خورید و روش زندگی خود بسیار دقت کنید.