تاثیرات و فواید مراقبت کانگورویی (KMC) بر نوزاد
مراقبت کانگورویی (KMC) به تماس پوست بین مادر و نوزاد گفته میشود که اثرات مثبت چشمگیری بر نوزادان نارس و کامل دارد. پژوهش ها نشان می دهند مراقبت کانگورویی موجب سلامتی و توانمندی بیشتر نوزادان نارس می شود. در این نوشتار به تاثیرات و فواید مراقبت کانگورویی (KMC) بر نوزاد و به چگونگی انجام مراقبت کانگورویی می پردازیم.
تاثیرات شگفت انگیز مراقبت کانگورویی (KMC) بر نوزاد
براساس پژوهش های انجام شده اگر نوزادان نارس و کم وزن از شیر مادر تغذیه کنند و برای مراقبت آنها از روش تماس پوستی بین مادر و نوزاد استفاده شود، رشد و وزن گیری بهتری خواهند داشت.
نوزادان زودرسی که منحصراً از شیر مادر تغذیه کرده اند و همواره در آغوش گرم مادر جای گرفته و در تماس پوستی با مادر بوده اند، نسبت به نوزادان دیگر با شرایط مشابه که در دستگاه انکوباتور نگهداری شده اند، در دوران جوانی مغز بزرگتر، درآمد بیشتر و زندگی کم استرستری داشته اند.
پژوهشگران جوانان 18 تا 20 ساله را با یکدیگر مقایسه کرده اند، همه آنها به هنگام تولد زودرس و کم وزن بودند، اما برخی از آنها در انکوباتورهای سنتی نگهداری شدند و برخی دیگر به روش کانگورویی (kangaroo mother care) یا مراقبت آغوشی مادر و نوزاد تحت مراقبت قرار گرفتند. در این روش مادر شبیه به دستگاه انکوباتور عمل کرده و منبع اصلی غذا و انگیزش نوزاد است و این روال تا زمانی که نوزاد بتوانند دمای بدن خود را حفظ کند، ادامه دارد.
در روش کانگورو، نوزاد بلافاصله بعد از تولد، در شرایطی شبیه به "کانگورو" روی سینه مادر قرار گرفته و منحصراً از شیر مادر تغذیه می کند. مادر و فرزندش پس از فاصلۀ زمانی کوتاهی از تولد از بیمارستان مرخص می شوند اما تا یکسال بعد مادر و فرزندش باید تحت نظارت دقیق پزشک باشند، البته منظور از یکسال تاریخ تولد نوزاد نیست، بلکه تاریخی است که در دوران بارداری برای زایمان تعیین شده بود.
تاریخچه مراقبت کانگورویی (KMC)
تماس پوستی بین مادر و نوزاد برای اولین بار در سال 1979 در بوگوتا، کلمبیا، به دلیل کمبود انکوباتور برای نوزادان مبتلا به عفونتهای شدید بیمارستانی در بخش نوزادان انجام شد. پزشکان با الهام از کانگوروها که فرزندان خود را بلافاصله بعد از تولد در آغوش می گیرند، این روش را پیشنهاد کرده اند.
در این روش به مادران آموزش داده شد تا جایی که امکان دارد کودک را به صورت برهنه در حالیکه فقط پوشک به تن دارند در حالت عمودی روی قفسه سینه خود قرار داده و صرفاً آنها را با شیر مادر تغذیه کنند. در این روش که پزشکان آن را به اصطلاح "مراقبت کانگورو" نامیدند، مادران میتوانند خیلی زود از بیمارستان مرخص شوند که این خود از ازدحام بیمارستان ها می کاهد و در عین حال از وابستگی نوزادان به انکوباتورها نیز کاسته می شود. و از همه شگفت آورتر اینکه آمار مرگ و میر در بین نوزادان نارس از 70 درصد به 30 درصد کاهش یافته است.
فواید مراقبت کانگورویی (KMC) برای نوزادان نارس و کامل
امروزه پزشکان در اکثر کشورهای دنیا مراقبت کانگورو را به مادران نوزادان نارس و کامل توصیه میکنند. در این روش که به آن مراقبت آغوشی مادر و نوزاد نیز گفته می شود، تماس پوستی بین مادر و نوزاد از 60 دقیقه تا 24 ساعت در روز به طول می انجامد و همین تماس پوستی را می توان بین پدر و نوزاد نیز برقرار نمود. هر چقدر مدت زمان این تماس پوستی بیشتر باشد و هر چقدر زودتر و از بدو تولد آغاز شود، بهتر است اما این نوع مراقبت هر زمان و به هر مدت که باشد با اثرات مثبتی همراه خواهد بود.
در بررسی های فیزیولوژی، شواهد نشان دادهاند که مراقبت آغوشی مادر یا همان مراقبت کانگورویی علاوه بر اینکه روشی ایمن برای نگهداری نوزاد به شمار می آید بلکه بر سایر فناوریها از جمله انکوباتور برتری دارد. در نوزادانی که از تماس پوستی با مادر محروم می شوند، استرس در مغز و به طبع آن اختلال عدم تمرکز، کولیک، اختلالات خواب و غیره ایجاد می گردد. تاکنون هیچ موردی از مضرات روش کانگورویی مشاهده نشده است. به موارد زیر توجه کنید:
-
ضربان قلب و تنفس سالم تر: نوزادان مبتلا به زجر تنفسی بعد از آنکه به مدت 48 ساعت تحت مراقبت کانگورویی قرار گرفتند، قادر بودند بدون استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی نفس بکشند. پژوهشها نشان داده اند که ضربان قلب نوزادان تحت مراقبت کانگورو منظمتر از نوزادانی است که از این روش مراقبت نشدهاند.
- افزایش تغذیه با شیر مادر: بر اساس نتایج بدست آمده از پژوهش ها، نوزادانی که بیش از 50 دقیقه در آغوش مادر و در تماس پوستی با او قرار می گیرند، 8 برابر بیش از سایرین به طور خود به خود پستان مادر را می گیرند. تماس پوستی میزان شیر مادر را نیز افزایش می دهد.
- بهبود ایمنی: ظاهراً نوزادان نارس سیستم ایمنی ضعیفی دارند. آنها مستعد آلرژی، عفونت و مشکلات تغذیه ای هستند. تماس پوستی بین مادر و کودک اگر از همان بدو تولد آغاز شود می تواند به طور چشمگیری این مشکلات را کاهش دهد.
- بهبود وزنگیری: پژوهش ها نشان می دهند روند وزنگیری در نوزادانی که به روش تماس پوستی در آغوش مادر مراقبت می شوند، سریعتر است؛ وقتی وزنگیری به طور مطلوب اتفاق بیفتد، مدت زمان بستری در بیمارستان نیز کوتاهتر خواهد شد.
- تنظیم دمای بدن: دمای بدن نوزاد در آغوش مادران بهتر از انکوباتور تنظیم و کنترل خواهد شد. دمای بدن مادر می تواند در صورت نیاز نوزاد تا دو درجه افزایش و تا یک درجه سانتیگراد کاهش یابد.
مزایای بلند مدت مراقبت کانگورویی (KMC) بر کودکان
آیا استفاده از این روش در زندگی آینده کودکان نیز اثرگذار است؟
در مقایسه با گروه کنترل، نوزادانی که به روش مراقبت کانگورو تحت مراقبت قرار گرفتهاند، تا 20 سالگی مغز بزرگتری دارند و نمره هوش آنها به مراتب بیشتر است. آنها در بزرگسالی از انطباق اجتماعی بیشتری برخوردار هستند و مسائلی مانند پرخاشگری، تحریک پذیری، بیش فعالی و رفتار ضد اجتماعی در آنها کمتر است. این دسته از کودکان کمتر از مدرسه فرار میکنند و نسبت به سایر همسالان خود درآمد بالاتری بدست میآورند. بر اساس نظریات ارائه شده در پژوهشها، مراقبت کانگورویی به مادران کم سواد با سطح درآمد پایین امکان میدهد تا نسبت به نیازهای کودک خود حساستر شده و شرایط مساعد و مطلوبی برای آنان فراهم آورند.
پژوهش های اخیر اثبات کردهاند که روش مراقبت کانگورویی و تماس پوستی مادر و نوزاد مزایای طولانی مدتی برای کودک به همراه دارد. در آغوش گرفتن نوزاد و به سینه کشیدن او برای مادر آنقدر لذت بخش است که هیچ مادری حاضر نیست این فرصت را از دست بدهد.
استفاده از روش آغوش مادر به تنهایی نمیتواند دستاوردهای مثبت و طولانی مدت به همراه داشته باشد، بلکه عوامل متعددی از جمله تماس منظم پوستی بین مادر و نوزاد، تغذیه با شیر مادر، آموزش مادر و خانواده و نیز حمایت و پشتیبانی در یک دوره یکساله در حصول نتایج، نقش بسزایی دارند.
در پژوهشهای انجام شده ابتدا فرض بر این گذاشته شد که قرار گرفتن نوزاد بر سینۀ مادر یا پدر میتواند استرس را از مغز او دور کند. در روش مراقبت کانگورویی شرایط به گونهای مهیا میشود که والدین بیش از پیش از نیازهای کودک مطلع شده و بیشتر برای مراقبتهای توأم با حساسیت آماده شوند.
یک نوزاد نارس که در هفته 30 متولد شده است باید هفت هفته در انکوباتور، جایی جدای از مادرش و زیر جریان یکنواخت نور و صدا تحت مراقبت قرار بگیرد. بنابراین به سادگی میتوان دریافت که چرا مغز نابالغ او نمیتواند به درستی رشد کند.
مراقبت کانگورویی (KMC) چگونه انجام می شود؟
- والدین باید در حریم خصوصی خود در یک اتاق آرام با نور ملایم به راحتی بنشینند.
- نوزاد باید بدون لباس در حالیکه فقط پوشک و در مواردی کلاه به تن دارد به مدت 20 دقیقه روی سینه عریان مادر قرار بگیرد.
- تماس پوستی را میتوان بین مادر و نوزاد و نیز بین پدر و نوزاد برقرار نمود. اگر مراقبت کانگورویی در زمان تغذیه بین نوزاد و مادر انجام میشود، می توان بعد از شیردهی نوزاد را با همان شرایط در آغوش پدر قرار داد.
تمام مطالب مندرج در این مقاله و هر پژوهش علمی دیگر تنها در حد یک نظریه مطرح بوده و شما باید در خصوص مسائل مربوط به سلامتی خود و دیگران همواره نظر پزشک مربوطه به جویا شوید.