پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین
اگر شما هم شنیده‌اید که انجام کارهایی مثل آویختن رخت‌های شسته یا تمیز کردن دیوار و آویزان کردن پرده‌ها در دوران بارداری می‌تواند باعث پیچیده شدن بدناف دور گردن جنین گردد، لازم است تا ادامه این نوشته را بخوانید. زیرا این گفته‌ها ناشی از یک تفکر قدیمی است که معتقد است هنگام بارداری نباید دست‌تان را بالای سرتان بلند کنید، زیرا به این ترتیب بند ناف دور گردن بچه می‌پیچد!
بند ناف جنین چیست؟
بند ناف جنین در حالت طبیعی دو شریان (سرخرگ) و یک ورید (سیاهرگ) دارد. به طور متوسط قطر بند ناف 0/8-2 سانتی متر و طول آن 55 سانتی متر است. عروق بند ناف وظیفه‌ی تبادل خون حاوی اکسیژن و دی اکسید کربن را بین جنین و جفت به عهده دارند.
بند ناف بوسیله يک ماده ژلاتینی به‌نام ژل وارتون (Warthon) پوشانده شده است. اگر این ماده ژلاتینی بر روی بند ناف وجود نداشت، احتمال پیچیده شدن و گره خوردن بند ناف و اخلال در روند بارداری، زایمان و تولد نوزاد افزایش می‌یافت. این ژلِ شیری رنگ، رگ‌های خونی بند ناف را عایق‌بندی کرده و از آنان حمایت می‌کند و هنگام بارداری، زایمان و تولد نوزاد، آنرا انعطاف‌پذیر، لیز و قابل کشش می‌سازد. طی زایمان طبیعی جنینی که در وضعیت بریچ قرار دارد، ممکن است بند ناف به دور خود گره بخورد یا زمانی‌که کیسه آب پاره می‌شود، بند درازی از واژن بیرون آید. (وضعیت بریچ: وﻗﺘﯽ باسن ﺟﻨﯿﻦ ﻗﺒﻞ از ﺳﺮ وارد ﻟﮕﻦ ﺷﻮد)
سلول‌های تشکیل دهنده بند ناف از همان اولین هفته بارداری گسترش خود را آغاز می‌کنند. در شش هفتگی، یعنی زمانی‌که جنین هنوز به اندازه یک کپسول است، قلب خون را از میان بند ناف به جفت منتقل می‌کند.
ژل وارتونی که روی بند ناف را می پوشاند، برای مهندسی بافتی، سلول درمانی و آزمایش‌های دارویی استفاده می‌شود. پس از زایمان، زمانی‌که بند ناف در معرض هوا قرار می‌گیرد، ژل وارتون به سرعت فاسد شده و جمع می‌شود و به توقف جریان خون و پایان خونریزی کمک می‌کند.
آیا پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین خطرناک است؟
اگر پزشکتان بعد از مشاهده نتایج سونوگرافی به شما گفت که بند ناف دور گردن فرزندتان پیچیده است، بازهم ضرورتی برای زایمان سزارین نخواهید داشت. زیرا یک سوم از این نوزادان بدون مشکل با زایمان طبیعی به دنیا می‌آیند.
معمولاً پزشکان و ماما‌ها، هنگام خروج سر جنین وضعیت قرار گیری بند ناف را بررسی می‌کنند و اگر مشکلی در این رابطه وجود داشته باشد، مهارت لازم جهت اقدامات اورژانسی و کاهش خطرات احتمالی را آموزش دیده‌اند. اگر بند ناف دور گردن نوزاد قرار گرفته باشد، عبور دادن آن از روی سر نوزاد چندان کار دشواری نیست، زیرا بند ناف مرطوب و لیز است. ولی اگر بند ناف سفت شده یا بیش از دوبار دور گردن نوزاد پیچیده شده باشد، پس از گیره زدن، بریده می‌شود و نوزاد آزاد می‌گردد.
در واقع مشکل‌سازترین مسئله وجود «یک گره حقیقی» در بند ناف است، نه پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین. خوشبختانه این مشکل بسیار نادر است، اما درصورت سفت شدن گره و قطع جریان خون، وضعیت بسیار خطرناک خواهد بود. البته این مشکل طی بارداری قابل تشخیص است. زمانی‌که جنین برای دوره بارداری‌اش کوچک است یا رشدی ندارد یا زمانی‌که تپش قلب ضعیفی وجود دارد یا زمانی‌که گره بند ناف در سونوگرافی مشاهده گردد، حتی اگر جنین نارس باشد، احتمال دارد، چاره‌ای بجز زایمان زودتر نوزاد از طریق سزاین وجود نداشته باشد.
البته گاهی ممکن است گره‌ای که در سونوگرافی تشخیص داده می‌شود، کاذب یا دروغین باشد. گره‌های کاذب (false knots) از به هم پیچیدن عروق بند ناف برای تطابق طول بند ناف ناشی می‌شوند و معمولاً هیچ مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کنند.
علت پیچ خوردن بند ناف دور گردن جنین
زمانی‌که بند ناف طول متوسط یا بیشتر از معمول داشته باشد، امکان بروز مشکلاتِ بند ناف درور گردن جنین را به حداقل می‌رساند. اما زمانی‌که بند ناف بسیار کوتاه باشد، احتمال خطر نیز افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی ممکن است، بندِ نافِ کوتاهِ پیچیده شده در دور گردن جنین مانع سرازیر شدن جنین به داخل لگن شود. همچنین ممکن است گره ایجاد شده کشیده شود و جریان خون و اکسیژن را از جفت به جنین مسدود سازد. البته بند نافی که به سفتی دور گردن جنین پیچیده شده باشد به خودی‌خود بچه را حلق‌آویز نمی‌کند، زیرا جنین از طریق بینی تنفس نمی‌کند. ولی می‌تواند جریان حیاتی اکسیژن که از طریق بند ناف به جنین می‌رسد را با اختلال مواجه سازد، بنابراین باید به سرعت تصحیح شود. معمولاً زایمان سزارین چاره‌ساز خواهد بود.
بند ناف کوتاه می‌تواند دور دست یا پا بچرخد (خوشبختانه این مشکل نیز بسیار نادر است) و جریان مستقیم به این عضو را مسدود ساخته و در رشد و نمو طبیعی آن عضو مداخله کرده و بر آن تاثیر گذارد.
زمانی‌که بند ناف دور گردن پیچیده شده باشد، پیچیدگی‌های آن به عواملی مثل افزونی فشار خون یا دیابت‌ها نیز بستگی دارد.
طی زایمان و تولد نوزاد، تپش قلب جنین به دقت تحت نظارت قرار می‌گیرد. تپش قلب جنین معمولاً طی انقباضات آهسته می‌شود، یعنی از جفت اکسیژن کمتری به جنین می‌رسد، اما زمانی‌که انقباض پایان یافت، این روند به سرعت بازسازی می‌شود. اگر به علت فشرده شدن بند ناف، جریان اکسیژن به جنین قطع شود با گوش دادن و ضبط آهنگ تپش قلب جنین (پیش از، طی و پس از انقباضات) می‌توان مشکل را تشخیص داد. اگر زمان زیادی طول بکشید تا جنین پس از هر انقباضی احیا گردد، نوزاد بدون وقفه از طریق سزارین زایمان می‌شود.
مطالعه بیشتر:
1- وضعیت و حالت قرار گرفتن جنین در رحم مادر هنگام زایمان
2- خط زیر ناف در بارداری (خط عمودی بر روی شکم) چیست؟
3- چرا بند ناف دور گردن جنین می پیچد؟
