در جلسه مشاوره پیش از بارداری چه می گذرد؟
هدف از جلسه مشاوره پیش از بارداری حصول اطمینان از این موضوع است كه بدن مادر برای باردارشدن در بهترین شرایط قرار دارد یا خیر. كودكی كه قرار است متولد شود، مثل مسافر یک هواپیماست، آیا میشود مسافری بدون گرفتن بلیط وارد هواپیما شود. آیا هواپیما قبل از پرواز نیاز به بررسی و بازبینی ندارد.
در سراسر جهان 20 درصد بانوان، بارداری پاتولوژیک را تجربه می‌كنند. این به آن معناست كه در 20 درصد بانوان، بارداری برای مادر یا جنین یا هر دو خطرناك است. یك پنجم بانوان به همین دلیل دچار زایمان زودرس شده یا به دلیل ابتلا به دیابت، چاقی و فشارخون بالا، فرزندی با وزن پایین به دنیا می‌آورند یا فرزندشان دچار معلولیت‌های جسمی حركتی، ذهنی یا تنفسی یا مشكلات بینایی و شنوایی میشود. البته در بیشتر موارد كشیدن سیگار یا بارداری در سنین بالا عامل این مساله است. در 8 درصد موارد نیز اگر مادر قبل از بارداری تحت نظر قرار می‌گرفت می‌توانست از بروز چنین مشكلاتی پیشگیری كند.
بنابراین برای اینكه مطمئن شوید که بارداری خوبی را پشت سر می‌گذارید؛ لازم است قبل از اقدام برای لقاح جنین با متخصص زنان و زایمان مشورت كنید. فكر نكنید چون در سن باروری هستید بدن تان برای بچه دار شدن آماده است.
متخصص در جلسه مشاوره پیش از بارداری چه چیزی تجویز می کند؟
1- متخصص برای شما آزمایش خون تجویز می‌کند. برای اینكه رویان در بدن شما به درستی لانه گزینی و رشد كند باید به اندازه كافی ذخایر ویتامین ب 9، ب 12 و د، آهن، ید و... داشته باشید. آزمایش خون تمام کمبودها را نشان می‌دهد. از آنجاییکه ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌تواند در دوران بارداری صدمات غیرقابل جبرانی بر رشد جنین داشته باشد، برای پیشگیری و بررسی احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی، انجام آزمایشاتی برای تشخیص هپاتیت ب و ث و اچ آی وی ضرورست تا در صورت ابتلا، پزشك تدابیری را در نظر گیرد و بیماری به جنین منتقل نشود.
2- وزن و فشار خون و سابقه بیماری و جراحی، از جمله موارد دیگری است که در جلسه مشاوره پیش از بارداری مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر کم وزنی یا اضافه وزن دارید، متخصص زنان یا ماما به شما توصیه می‌کند؛ زیر نظر متخصص تغذیه به وزن متعادل برسید. زیرا وزن تاثیر قابل توجهی بر باروری و بارداری دارد. چاقی یا حتی اضافه وزن بالا می‌تواند باعث بروز مشكلات پزشكی از جمله فشارخون و دیابت شود و بر جنین یا حتی بر روند زایمان تاثیر منفی بگذارد. در این شرایط معمولاً توصیه میشود، رژیم پروتئین بگیرد كه برای جنین مضر نیست. خانم‌های لاغر نیز لازم است وزن اضافه كنند، زیرا در غیر این صورت احتمال سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزادانی با وزن پایین افزایش می‌یابد.
3- مصرف برخی مكمل‌ها از جمله اسید فولیک باید حداقل از یك ماه پیش از اقدام به بارداری آغاز شود. این مكمل نه تنها به سلامت مادر كمك می كند، بلكه برای رشد جنین نیز ضروری است و نقش قابل توجهی در بسته شدن كانال عصبی جنین در هفته‌های اول بارداری و رشد مغز جنین دارد. اكثر زوج‌هایی كه به جلسه مشاوره پیش از بارداری مراجعه می‌كنند معمولاً یك مرتبه سابقه سقط یا زایمان زودرس داشته‌اند. در این شرایط پزشك سابقه آنها را بررسی می‌كند و از نظر وجود سابقه عقب‌ماندگی ذهنی در خانواده، وجود دیابت نوع یک، فشارخون و... زوج‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد. با توجه به سابقه خانوادگی در برخی بیماری‌ها، گاهی لازم است مکمل‌هایی مثل اسید فولیک یا آهن از چند ماه پیش از اقدام به بارداری مصرف شوند.
4- همچنین لازم است در جلسه مشاوره پیش از بارداری خانم از نظر ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، فشارخون، تیروئید و... مورد بررسی قرار گیرد، زیرا این مسائل نه تنها سلامت مادر بلكه سلامت جنین را نیز به مخاطره می‌اندازد. درصورتی كه در سابقه خانوادگی در بیماری‌های ژنتیكی یا مغزی یا سقط جنین‌های مكرر دیده شود، لازم است زوج از نظر فاكتورهای ژنتیكی نیز مورد بررسی قرار گیرند. اگر خانم مبتلا به بیماری روانی حاد یا افسردگی باشد باید پیش از بارداری آن را درمان كرد.
5- پزشك در رابطه با شرایط و سبك زندگی از زوج سوال می‌كند. داشتن شرایط كاری سخت اجتماعی، در معرض خشونت بودن یا عدم رعایت بهداشت، داشتن تغذیه نامناسب و... می‌تواند بارداری را به خطر بیندازد.
6- مصرف برخی داروها در دوران بارداری ممنوع است. بنابراین در صورتی‌كه دارو مصرف می‌كنید باید آن را با پزشك درمیان بگذارید تا آنها را تغییر دهد یا دوز متفاوتی را تجویز یا مصرف آنها را به طور كل قطع كند.
7- در صورت لزوم باید قبل از بارداری برخی واكسن‌ها تزریق و برخی عادت نادرست مثل كشیدن سیگار یا مصرف الكل ترك شود.
فرزند دار شدن خواسته ای كاملا طبیعی است، اما برای آن باید برنامه ریزی كرد.
در جلسه مشاوره پیش از بارداری احتمال ابتلا به بیماری های سرخجه، هیپاتیت ب، آبله مرغان، سفلیس، بیماری های ارثی در دوران بارداری و همچنین فاکتورهای گروه خونی مورد بررسی قرار می گیرد.
سرخجه
سرخجه یک بیماری ویروسی تنفسی نسبتاً خفیف، اما مسری است که باعث ناراحتی گلو و پدیدار شدن دانه‌های پوستی در پشت گوش میشود و سپس به صورت و گردن و بقیه نقاط بدن گسترش می‌یابد و باعث التهاب غدد لنفاوی پشت گوش یا ناحیه پشت گردنی میشود. و برای بانوان باردار بسیار خطرناک است. ناهنجاری‌های سرخجه مادرزادی برای بچه درون رحم مادر بسیار مهیب است و می‌تواند باعث ناشنوایی، آب مروارید و اختلالات قلب، شش‌ها و آسیب مغزی شود. همچنین احتمال خطر سقط جنین را نیز افزایش می‌دهد. البته این خطر در سه ماهه اول در بیشترین حد خود قرار دارد.
بنابراین برای ایمنی بارداری توصیه میشود پیش از باردار شدن با متخصص زنان و زایمان ملاقات کرد و آزمایش خون انجام داد تا مشخص شود از پادتن‌های سرخجه برخوردارید یا نه. اگر پادتن سرخچه در بدن شما وجود نداشته باشد توصیه میشود پیش از لقاح جنین، واکسن سرخجه را دریافت کرده و برای 28 روز پس از دریافت واکسن برای لقاح جنین اقدام نکنید. گاهی ممکن است حتی اگر در کودکی این واکسن را دریافت کرده باشید، برای افزایش ایمنی به دریافت واکسن دیگری نیاز داشته باشید. اما اگر باردارید از دریافت واکسن خودداری کنید. اگر به‌طور تصادفی هنگام بارداری واکسن دریافت کردید، نگران نباشید، زیرا شواهدی محکمی وجود ندارد که این واکسن آسیب‌رسان باشد.
در نتیجه، اگر باردارید و در برابر سرخجه واکسن دریافت نکرده‌اید، باید برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری از رفت آمد به بیمارستان یا مهدکودک‌ها و افراد بیمار دوری کنید. اگر دچار نشانه‌هایی مثل آنفولانزا شدید، به پزشک یا درمانگاه مراجعه کنید و برای بررسی عفونت سرخجه آزمایش خون انجام دهید. اگر عفونت شدید است و در مراحل اولیه بارداری قرار دارید، متاسفانه پزشک پایان دادن به آن بارداری را پیشنهاد می‌کند.
هپاتیت ب
هپاتیت ب نوعی بیماری ویروسی است که به کبد بیشترین آسیب را می‌زند و معمولاً از طریق آمیزش جنسی یا ارتباط خونی سرایت می‌کند و می‌تواند به جنین نیز منتقل گردد. البته واکسن این بیماری معمولاً در برنامه واکسینه کردن عمومی قرار دارد، بنابراین اگر در بچگی واکسینه شده‌اید، باید در برابر آن ایمن باشید. آزمایش‌های خون زودهنگام و معمول بارداری در پی هپاتیت ب، سفلیس و اچ ای وی است. اگر نتیجه آزمایش شما برای هپاتیت ب مثبت است و باردارید، احتمالا فرزندتان پس از زایمان به سرعت وارد مراحل درمان خواهد شد و عملکرد کبدی او تحت نظارت قرار خواهد گرفت.
آبله مرغان
اگر تاریخچه ابتلاء به آبله مرغان اطمینان دارید، می‌توانید فرض کنید که نسبت به آن ایمن هستید. اما می‌توانید پیش از بارداری آزمایش خونی انجام دهید و اگر در برابر آن ایمن نیستید، واکسن آنرا دریافت کنید. خطرناک‌ترین زمان برای ابتلاء به آبله مرغان هفته‌های پایانی بارداری و نزدیک به موعد زایمان است. اگر در آن مرحله دچار آبله مرغان شُدید، باید حتماً شما و فرزندتان تحت درمان و نظارت متخصص قرار گیرید.
سفلیس
اگر می‌خواهید باردار شوید یا باردارید، عفونت سفلیس می‌تواند طی بارداری با پنی‌سیلین به طور موفق درمان شود. این عفونت برای جنین خطرناک است و به همین علت در معاینات بارداری به شکلی متداول غربالگری میشود.
بیماری‌های ارثی
پزشک به طور خودکار برای بیماری‌های ارثی مانند کم خونی داسی شکل یا تالاسمی که هر دو باعث کم خونی ژنتیکی میشود، شما را آزمایش نمی‌کند. مگر اینکه بدانید یک بیماری ژنتیکی در خانواده شما وجود دارد. اما تمامی بانوان باردار آزمایش متداول هموگلوبین را برای بررسی میزان آهن انجام می‌دهند.
فاکتورهای گروه خونی
برای تمامی بانوان باردار آزمایش خونی برای بررسی گروه خونی (منفی) صورت می‌گیرد. اگر گروه خون شما منفی بوده و همسرتان از گروه خون مثبت برخوردار است، در نتیجه فرزندتان می‌تواند یکی از دو گروه خونی را به ارث برد. اگر بچه دارای خون مثبت باشد، این احتمال وجود دارد که طی زایمان خون مادر با خون بچه در تماس قرار بگیرد و به داخل خون مادر جریان یابد و خون منفی ترکیب شود و منجر به حساسیت Rh گردد. البته در چنین شرایطی معمولاً پیش از زایمان یک تزریق ایمونوگلوبولین برای پیشگیری از حساسیت Rh به مادر داده می شود.
مطالعه بیشتر:
1- ناسازگاری Rh جنین و مادر (ناسازگاری خون جنین و مادر)
2- از واکسن های مجاز تا واکسن های ممنوع در دوران بارداری
3- اهمیت مشاوره ژنتیک قبل از بارداری
