علت و نشانه های آپنه خواب چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟
وقفه تنفسی هنگام خواب یک اصطلاح عمومی و شامل اختلالاتی است که موجب وقفه در نفس کشیدن در هنگام خواب می‌شود. می‌تواند در هر سنی فرد را دچار خود کند، اما بروز این عارضه از میان‌سالی افزایش می‌یابد.
آپنه خواب و یا وقفه تنفسی در خواب
آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:
- وقفه تنفسی هنگام خواب انسدادی
- وقفه تنفسی هنگام خواب مرکزی
- وقفه تنفسی هنگام خواب مرکب
وقفه تنفسی هنگام خواب تنها مشکلی نیست که می‌تواند منجر به بروز مشکلات تنفسی در طول خواب شود. مشکلات دیگری نیز وجود دارد که باعث توقف کامل تنفس نمی‌شود اما ممکن است مشکل‌آفرین باشد، از جمله:
- خُرخُر کردن
- خواب ناله
- سندرم مقاومت مجاری هوای فوقانی
همچنین مهم است بدانیم اگر عملکرد ریه به خاطر بیماری ریوی با اشکال مواجه باشد احتمال دارد حین خواب میزان اکسیژن کاهش یابد و این موضوع نیازمند درمان ویژه است.
در دوران بارداری نیز به علت وجود احتقان بینی در مادر باردار احتمال بروز آپنه خواب افزایش می یابد. در واقع می توان این طور بیان کرد که این عامل در کنار سایر عواملی همچون تکرر ادرار، دردکمر و لگن، گرفتگی عضلات و ... می تواند مانع از یک خواب عمیق و راحت در برخی از مادران شود.
آپنه خواب چه نشانه های دارد؟
علاوه بر وقفه های تنفسی که از نشانه های معمول این اختلال است، نشانه های دیگری نیز با وقفه تنفسی هنگام خواب همراه می‌شود. این نشانه ها شامل موارد زیر است:
- خرخر مزمن و بلند
- خفگی یا نفس تنگی هنگام خواب
- وقفه های مشهود تنفسی هنگام خواب
- بیدار شدن مکرر برای دفع ادرار
- دندان قروچه
- خشکی حلق و دهان هنگام بیدار شدن
- تپش قلب شبانه
- تعریق شبانه
- سوزش معده شبانه
- از خواب پریدن های مکرر و بی‌خوابی
- خواب آلودگی زیاد هنگام روز
- سردرد صبحگاهی
- مشکلات حافظه کوتاه مدت یا یادگیری
- احساس زودرنجی و تندخویی
- ضعف در تمرکز یا توجه
- تغییرات حال و هوایی از جمله افسردگی
وجود تمامی عوارض برای بروز این مشکل ضروری نیست و کودکانی که دچار وقفه تنفسی هنگام خواب هستند ممکن است مشکلات دیگری نظیر محدودیت رشد، اختلال کم توجهی - بیش‌فعالی و خواب ناآرام را نیز از خود نشان بدهند.
علت آپنه خواب و یا خفگی در خواب چیست؟
وقفه تنفسی انسدادی هنگام خواب چند دلیل شایع دارد و بعضی شرایط می‌تواند آن را وخیم تر کند، از جمله:
- داشتن اضافه وزن یا چاقی (از جمله کلفتی گردن)
- آناتومی غیرعادی مجرای بالایی هوا (از جمله انحراف دیواره)
- استفاده از دارو، مواد مخدر یا الکل
- بالا رفتن سن
- خوابیدن به پشت
- حرکت سریع چشم (REM)
- سیگار کشیدن
بعلاوه، وقفه تنفسی مرکزی هنگام خواب ممکن است به خاطر سکته، نارسایی قلبی یا استفاده از مواد مخدر یا داروهای مسکن مشتقات تریاک رخ بدهد. وقفه تنفسی مرکب نیز با درمان‌های مختلف اتفاق می‌افتد.
وقفه تنفسی هنگام خواب تقریبا شایع است. اگر این عارضه را با بیش از ۵ بار رخداد در ساعت، که منجر به بروز یکی از نشانه های بیماری شود (نظیر خواب آلودگی زیاد در هنگام روز) تعریف کنیم، در این صورت ۲ تا ۹ درصد از مردم دچار این عارضه هستند. اگر آن‌را با ۵ بار رخداد در ساعت، اما بدون نشانه های ملموس بیماری تعریف کنیم، ۹ تا ۲۴ درصد از کل جمعیت به آن دچار هستند. به دلیل این‌که مشکلات قلبی عروقی وقفه تنفسی هنگام خواب، فارغ از وجود نشانه های روزانه نظیر خواب آلودگی بروز می‌کند، مورد آخر به عنوان یک عمومیت و شیوع واقعی قلمداد می‌شود.
این شیوع از سن ۱۸ تا ۴۵ سالگی افزایش می‌یابد و از ۵۵ تا ۶۵ سالگی به وضعیت ثابت می‌رسد. اگر کسی دچار وقفه تنفسی هنگام خواب شود، معمولا با بالا رفتن سن این اتفاق می‌افتد. این عارضه در میان مردان تقریبا دو برابر زنان شایع است.
آپنه خواب چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص وقفه تنفسی هنگام خواب اغلب وابسته به بررسی دقیق سابقه و فیزیک بدن توسط یک پزشک حاذق و مجرب است. آزمایش های بیشتر با استفاده از آزمایش های تشخیصی استاندارد انجام می‌شود که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش چندگانه خواب
- آزمایش خانگی وقفه تنفسی هنگام خواب
- آزمایش چندگانه مدت زمان فرو رفتن به خواب
- آزمایش حفظ بیداری
- اکسیمتری شبانه
- مقیاس خواب آلودگی اِپوورث
- خواب نگاری
به طور کلی، آزمایش وقفه تنفسی هنگام خواب خانگی یا آزمایش چندگانه خواب که در مراکز آزمایشگاهی انجام می‌شود، تنها آزمایش های لازم برای تشخیص این عارضه است.
مطالعه بیشتر:
1- انواع دمنوش های آرامبخش و خواب آور در بارداری
2- آیا خوابیدن به پشت در بارداری امن است؟
3- استفاده از داروهای خواب آور گیاهی در بارداری و شیردهی
4- شناخت دلایل بی خوابی در سه ماهه های اول تا سوم بارداری
