راه های تشخیص، علائم و درمان کم خونی در زنان
کم خونی زمانی گسترش می یابد که به دلیل ناتوانی گلبول های قرمز سالم خون اکسیژن کافی به اندام ها نرسند و با کمبود انرژی مواجه شوید. گلبول های قرمز خون ممکن است فاقد هموگلوبین (پروتئینی که خون را قرمز رنگ می کند) کافی باشند. کمبود ماده معدنی آهن نیز یکی دیگر از گونه های کم خونی است که بیشتر در بانوان بروز می کند.
علائم و نشانه های کم خونی در زنان
اگر به کرات خسته می شوید، حتی اگر به خوبی خوابیده باشید، و برای انجام دادن فعالیت های روزمره انرژی کافی ندارید، به احتمال زیاد از کم خونی رنج می برید. در برخی از موارد، کم خونی ممکن است باعث تغییر شدید خلق و خو و کم حافظگی شود. علائم و نشانه های کم خونی عبارتند از: خستگی، بی حالی و رخوت، تنگی نفس، رنگ پریدگی پوست، سردرد، وزوز کردن یا زنگ زدن گوش.
اکسیژن خون مبتلایان به کم خونی اندک است. به معنای دیگر، قلب شان باید برای رساندن اکسیژن مورد نیاز اندام ها بیش از پیش تلاش کند. علائم و نشانه های مشکلات قلبی مرتبط با کم خونی عبارتند از: درد قفسه سینه، تنگی نفس و آریتمی قلبی.
بانوان و افرادی که از بیماری های مزمن رنج می برند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند. زنانی که در دوران قاعدگی خون زیادی از دست می دهند، ممکن است کم خون شوند. بارداری، تغییراتی در حجم خون زنان ایجاد می کند که نتیجه اش می تواند کم خونی باشد. بیماری کلیوی مزمن می توانند بر توانایی تولید گلبول های قرمز خون بدن تاثیر منفی بگذارند. پیروی کردن از رژیم غذایی فاقد ماده معدنی آهن، فولات یا ویتامین B12 خطر بروز کم خونی را افزایش می دهد. برخی از انواع کم خونی ارثی هستند.
مهمترین دلایل کم خونی در زنان
1- مصرف اندک آهن (رژیم غذایی فاقد آهن)
پیروی کردن از رژیم غذایی فاقد آهن می تواند عامل بروز کم خونی باشد. مشکلات گوارشی (بیماری کرون، بیماری سلیاک یا جراحی بای پس معده) در جذب آهن اخلال ایجاد می کنند. همچنین، برخی از مواد غذایی و داروهایی که می توانند از جذب آهن جلوگیری کنند عبارتند از:
- لبنیات و مواد غذایی سرشار از کلسیم
- مکمل های کلسیم
- داروهای ضد اسید معده
- قهوه
- چای
2- کمبود ویتامین
بدن برای تولید گلبول های قرمز خون به ویتامین B12 و فولات نیاز دارد. پیروی کردن از رژیم غذایی فاقد این ویتامین ها نیز می تواند باعث بروز کم خونی شود. اختلال خود ایمنی یا مشکل گوارشی می توانند مانع جذب شدن ویتامین B12 مورد نیاز بدن شوند. مواد غذایی که منشاء حیوانی دارند و غلات غنی شده صبحانه سرشار از ویتامین B12 هستند. سبزیجات برگ سبز، میوه ها، نخود و لوبیا نیز سرشار از فولات هستند. نان ها، پاستا ها و... نیز با اسید فولیک غنی می شوند.
3- بیماری
بیماری مزمن یا عفونت نیز می توانند عامل کاهش تولید گلبول های قرمز خون توسط بدن باشند که نتیجه اش کاهش شدید هموگلوبین است. اگر مقدار قابل توجه ای خون از دست داده اید، ممکن است به کم خونی فقر آهن مبتلا شوید. برخی از داروها و درمان ها نیز می توانند خطر ابتلا به کم خونی را افزایش دهند. با پزشک تان درباره مصرف مکمل آهن مشورت کنید.
4- کم خونی آپلاستیک
کم خونی آپلاستیک (نوعی کم خونی که در نتیجه تولید نکردن گلبول های قرمز خون کافی توسط مغز استخوان بروز می کند.) اختلالی نادر است که در نتیجه تولید نکردن گلبول های قرمز خون توسط مغز استخوان بروز می کند. عواملی که می توانند باعث تشدید این نوع از کم خونی شوند عبارتند از: عفونت های ویروسی، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، مصرف داروهای خاص و ...
5- از دست دادن خون
از دست دادن مقادیر بالای گلبول های قرمز خون از جمله عوامل بروز کم خونی است. قاعدگی شدید، آسیب دیدگی، عمل جراحی و زخم ها متداول ترین عوامل بروز کم خونی فقر آهن محسوب می شوند. مادری که عادت ماهانه سنگینی دارند باید میزان آهن خون شان را بسنجند.
6- کم خونی داسی شکل
کم خونی داسی شکل اختلالی ارثی است که باعث غیر طبیعی و داسی شکل شدن هموگلوبین و گلبول های قرمز خون می شود. از جمله علائم و نشانه های بروز این کم خونی، آسیب دیدن بافت ها و بروز درد است.
راه های تشخیص کم خونی در زنان
1- تشخیص کم خونی با شمارش کامل خون
پزشک با تجویز کردن این تست از کارشناس آزمایشگاه می خواهد گلبول های قرمز، سفید، پلاکت ها، هموگلوبین خون را بسنجد و شکل و اندازه شان را بررسی کند.
2- تشخیص کم خونی با سایر آزمایش های خون
اگر نتیجه آزمایش شمارش خون نشان دهد کم خون هستید، پزشک آزمایش های الکتروفورز و رتیکولوسیت را تجویز می کند. این آزمایش ها نوع هموگلوبین و عملکرد مغز استخوان در تولید گلبو های قرمز را مشخص می کنند.
3- تشخیص کم خونی با آزمایش مغز استخوان
اگر تعداد گلبول های قرمز خون تان کمتر یا بیشتر از حد مجاز باشد، پزشک تان آزمایش مغز استخوان را تجویز خواهد کرد. مغز استخوان حاوی سلول های بنیادی است که به گلبول های قرمز خون تبدیل می شوند. پزشک با استفاده از سوزنی نازک از مغز استخوان نمونه برداری کرده و به آزمایشگاه ارسال می کند.
روش های درمان کم خونی در زنان
با پیروی کردن از رژیم غذایی سرشار از آهن به راحتی می توان از بروز کم خونی جلوگیری کرد. مواد غذایی حاوی آهن عبارتند از: گوشت قرمز، جگر، ماهی، سویا، عدس، لوبیا، سبزیجات برگ سبز، میوه های خشک، تخم مرغ، لبنیات، اسفناج و موز. درمان کم خونی و پیروی کردن از رژیم غذایی سالم می تواند انرژی مورد نیاز بدن تان را تامین کند. اکثر افراد می توانند با پیروی کردن از رژیم غذایی سالم و مصرف مکمل آهن کم خونی شان را کنترل کنند.
قرص آهن اغلب برای تامین ماده معدنی آهن مورد نیاز بدن تجویز می شود. این دارو بهتر است همراه با آب پرتقال و مواد غذایی سرشار از ویتامین C مصرف شود. باید از مصرف این دارو همراه با قهوه یا چای به شدت پرهیز کرد. هرگز قرص و مکمل آهن را بدون اجازه پزشک مصرف نکنید.
داروهایی که برای درمان کم خونی تجویز می شوند، اختلال را به صورت دائمی درمان می کنند. در برخی از موارد که کم خونی به دلیل ابتلا به بیماری کلیوی مزمن بروز می کند، پزشک به احتمال زیاد هورمون اریتروپویتین (EPO) را به بیمار تزریق می کند. پزشک برای کنترل و از میان بردن اختلال خود ایمنی که به گلبول های قرمز خون حمله کرده و باعث کم خونی شده داروهای کورتیکواستروئید (corticosteroid) و پردنیزولون (prednisolone) تجویز می کند. پزشکان برای کنترل کم خونی داسی شکل، هیدروکسی اوره (hydroxycarbamide) تجویز می کنند تا از درد بیماران بکاهند.
برخی از زنان باردار از کم خونی فقر آهن رنج می برند. زنان باردار روزانه باید 14.8 میلی گرم ماده معدنی آهن از طریق رژیم غذایی شان دریافت کنند. ویتامین هایی که در دوران بارداری مصرف می شوند به احتمال زیاد حاوی این ماده معدنی هستند.
مصرف بیش از اندازه آهن مشکلات جدی ایجاد می کند. مصرف بیش از اندازه ماده معدنی آهن ممکن است باعث از میان رفتن کم خون شود اما خطرات بسیار زیادی به همراه دارد. علائم و نشانه های مصرف بیش از اندازه آهن عبارتند از: مشکلات کبدی، قلبی و لوزالمعده
پزشکان برای کاهش میزان آهن، خون دادن و مصرف دارو را تجویز می کنند.
مطالعه بیشتر :
1- کم خونی و فقر آهن در مادران باردار
2- علائم و نشانه های مسمومیت با آهن
