علت سرطان دهانه رحم چیست و چگونه درمان می شود؟
سرطان دهانه رحم از طریق رابطه جنسی بدون کاندوم و انتقال نوعی ویروس مقاربتی بنام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و ایجاد عفونت زگیل تناسلی در بانوان ایجاد می شود و باعث تغییر بافت سلولی دهانه رحم می شود که از طریق تست پاپ اسمیر قابل تشخیص است. مصرف سیگار و رابطه جنسی با افراد مختلف می تواند خطر بروز سرطان دهانه رحم را افزایش دهد. شیمی درمانی، جراحی هیسترکتومی (Hysterectomy) یا تخلیه رحم، پرتو درمانی راه های درمان این سرطان است. نشانه سرطان دهانه رحم خونریزی غیر طبیعی واژینال، برای مثال خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، پس از رابطه جنسی یا بعد از یائسگی، درد زیر شکم یا لگن، درد هنگام مقاربت یا رابطه جنسی و ترشحات غیر طبیعی واژینال هستند.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های دهانه رحم به طور غیر عادی رشد پیدا کنند. دهانه رحم پایین‌ترین قسمت رحم است که به واژن ختم می‌شود. در صورتی که سرطان دهانه رحم به موقع تشخیص داده شود، می‌تواند با موفقیت درمان شود. این سرطان معمولا در مراحل اولیه، از طریق آزمایش پاپ اسمیر (pop smear) تشخیص داده می‌شود.
علت سرطان دهانه رحم چیست؟
اغلب این سرطان ناشی از نوعی ویروس به نام ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این ویروس می‌تواند از طریق تماس جنسی با شخص مبتلا، منتقل شود. ویروس HPV انواع گوناگونی دارد. همه انواع این ویروس، مسبب سرطان نیستند. برخی از آن‌ها باعث زگیل تناسلی می‌شوند، و بسیاری از آن‌ها نیز ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشند.
اغلب افراد بالغ، گاهی به این ویروس آلوده شده‌اند. عفونت ممکن است بدون اقدام خاصی از بین برود، اما ممکن است باعث زگیل های تناسلی شده یا منجر به سرطان دهانه رحم گردد. به همین دلیل انجام منظم آزمایشات پاپ اسمیر (pop smear) در بانوان اهمیت بسیاری دارد. آزمایش پاپ اسمیر (pop smear) می‌تواند تغییرات سلول های رحم را پیش از سرطانی شدن تشخیص دهد. در صورتی که این تغییرات سلولی درمان شوند، ممکن است از سرطان دهانه رحم پیشگیری به عمل آید.
علائم سرطان دهانه رحم چیست؟
تغییرات غیر طبیعی سلول‌های گردن رحم یا دهانه رحم، اغلب علائم مشخصی ندارد. اما اگر این تغییرات سلولی، منجر به سرطان شود، ممکن است علائمی حاصل شود.
علائم سرطان دهانه رحم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی غیر طبیعی واژینال، برای مثال خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، پس از رابطه جنسی یا بعد از یائسگی
- درد زیر شکم یا لگن
- درد هنگام مقاربت یا رابطه جنسی
- ترشحات غیر طبیعی واژینال
تشخیص سرطان دهانه رحم
بخشی از معاینات لگن، شامل آزمایش پاپ اسمیر است. در آزمایش پاپ اسمیر، پزشک جهت بررسی تغییرات سلولی، نمونه‌ی کوچکی از سلول‌های دهانه رحم را برمی‌دارد. در صورتی که نتیجه آزمایش، نشان‌دهنده‌ی تغییرات سلولی باشد، پزشک ممکن است آزمایشات دیگری نیز مانند سونوگرافی لگن انجام دهد تا سلول‌های پیش سرطانی یا سرطانی رحم را تشخیص دهد.
همچنین در صورتی که علائم سرطان وجود داشته باشد برای مثال خونریزی پس از رابطه جنسی، ممکن است پزشک حین آزمایش پاپ اسمیر، از بافت دهانه رحم نیز نمونه‌برداری و بیوپسی (Biopsy) انجام دهد.
سرطان دهانه رحم درمان دارد؟
درمان سرطان دهانه رحم، اغلب شامل مراحل زیر است:
- جراحی: مانند هیسترکتومی Hysterectomy (برداشتن رحم) و برداشتن گره‌های لنفی لگنی که گاهی همراه با برداشتن تخمدان و لوله‌های فالوپ نیز همراه می‌شود.
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
بسته به میزان رشد سرطان، ممکن است یک روش درمانی یا ترکیبی از چند روش مورد استفاده واقع شود. در صورت هیسترکتومی (Hysterectomy) یا برداشتن رحم، دیگر امکان باردار شدن وجود نخواهد داشت. اما بسیاری از اوقات به هیسترکتومی (Hysterectomy) احتیاجی نیست، به خصوص اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه باشد.
تشخیص سرطان ممکن است زندگی بیمار را دگرگون سازد. ممکن است بیمار احساس کند دنیا به انتها رسیده و دیگر کنترلی بر زندگی خود ندارد. صحبت کردن با خانواده، دوستان یا مشاور، می‌تواند کمک بسیار موثری باشد.
راه های درمان سرطان دهانه رحم
درمان سرطان دهانه رحم ممکن است با یک روش یا ترکیبی از چند روش صورت بگیرد. برای مثال:
- جراحی برای از بین بردن سرطان: نوع جراحی مورد نیاز، به محل سرطان و شدت آن و تصمیم بیمار به باردار شدن در آینده بستگی دارد.
- رادیوتراپی: در این روش از اشعه ایکس X Ray قوی یا ایمپلنت Implant در حفره‌ی واژن برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می‌شود. این روش در مراحل خاص سرطان دهانه رحم مورد استفاده واقع می‌شود و اغلب همراه با این روش، جراحی نیز صورت می‌گیرد.
- ترکیب شیمی درمانی و پرتو درمانی: ترکیب شیمی‌درمانی و پرتو درمانی، برای درمان سرطان هم در مراحل اولیه و هم در مراحل پیشرفته مورد استفاده واقع می‌شود.
- شیمی درمانی: این روش به معنای استفاده از داروها برای کشتن سلول های سرطانی است. این روش برای درمان سرطان‌های پیشرفته دهانه رحم مورد استفاده واقع می‌شود.
پیشگیری از سرطان دهانه رحم
آزمایش پاپ اسمیر (pop smear)، بهترین روش برای تشخیص تغییرات سلولی سرطان زای گردن رحم یا همان دهانه رحم است. آزمایشات پاپ اسمیر (pop smear) معمولی، اغلب این تغییرات سلولی را پیش از سرطانی شدن تشخیص می‌دهند. در صورت حاصل شدن هرگونه نتیجه‌ی غیر عادی، باید با کمک و پیگیری پزشک، این تغییرات غیر طبیعی سلولی را درمان نمود. این روش ممکن است به پیشگیری از سرطان دهانه رحم کمک کند.
واکسن جلوگیری از سرطان دهانه رحم
در صورتی که زیر 26 سال هستید، می‌توانید واکسن HPV را دریافت نمایید. این واکسن از ابتلا به انواع ویروس‌های HPV سرطان زا جلوگیری می‌نماید. ویروس human papillomavirus مسبب سرطان دهانه رحم، می‌تواند از طریق مقاربت منتقل شود. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به ویروس‌های مقاربتی، نداشتن رابطه جنسی است. در صورت برقراری رابطه جنسی، باید حتماً از کاندوم استفاده کرد و هرگز نباید با افراد مختلف رابطه جنسی برقرار کرد.
سرطان دهانه رحم، در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می‌تواند با موفقیت درمان شود. انتخاب روش درمان و طول مدت درمان، به نوع و مرحله سرطان بستگی دارد. سن، سلامت عمومی بدن، کیفیت زندگی و تمایل به بارداری نیز از دیگر عواملی هستند که باید هنگام درمان مورد توجه قرار بگیرند.
عوامل ایجاد سرطان دهانه رحم
منظور از عوامل خطرناک عواملی است که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهند. داشتن یک یا چند مورد از عوامل خطرناک، به معنای احتمال ابتلا به سرطان است. اما هیچ قطعیتی وجود ندارد زیرا بسیاری از افراد مبتلا به سرطان دهانه رحم، هرگز هیچ‌کدام از عوامل خطر را نداشته‌اند.
مواردی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهند، عبارتند از:
- آلودگی مداوم توسط یک نوع پر خطر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): ویروس پاپیلومای انسانی (human papillomavirus)، نوعی ویروس مقاربتی است. این عامل، شایع‌ترین علت سرطان دهانه رحم است.
- رفتارهای پر خطر جنسی: این رفتارها شامل داشتن رابطه جنسی با چند نفر، یا ارتباط با افرادی است که با بیش از یک نفر رابطه جنسی دارند. رابطه‌ی جنسی ایمن و استفاده از کاندوم، می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد.
- سیستم ایمنی ضعیف: شرایطی مانند ابتلا به ایدز HIV، ممکن است به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن، احتمال دریافت عفونت HPV و زگیل تناسلی را افزایش دهد.
- مصرف سیگار یا قرار داشتن مداوم در معرض دود سیگار
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟
در صورت داشتن شرایط زیر، به پزشک مراجعه نمایید:
- خونریزی غیر طبیعی بین دوره‌های قاعدگی
- قاعدگی نامنظم یا حدوداً دو برابر شدن روزهای قاعدگی برای سه ماه متوالی. برای مثال در صورتی که روزهای خونریزی قاعدگی معمولاً شش روز بوده، اما در سه ماه اخیر بین 9 تا 12 روز طول کشیده است.
- خونریزی شدید واژینال که باعث شود یک یا دو نوار بهداشتی یا تامپون در عرض یک تا دو ساعت آغشته شود.
- در صورت دفع لخته‌های خون از واژن.
- خونریزی غیر منتظره پس از دوش واژینال یا رابطه جنسی
- درد هنگام رابطه جنسی
- ترشحات غیر عادی واژن که با مخاط یا خون نیز همراه باشد.
پزشکانی که می‌توانند روش‌های درمانی سرطان را انجام دهند عبارتند از:
- متخصص بیماری‌های زنان
- انکولوژیست یا سرطان شناس بیماری‌های زنان
- انکولوژیست یا سرطان‌شناس رادیولوژی
- انکولوژیست یا سرطان‌شناس پزشکی
مطالب بیشتر:
1- نارسایی و ضعف دهانه رحم، عوامل و درمان
3- تاثیر روش های مختلف درمان سرطان دهانه رحم بر بارداری
4- التهاب دهانه رحم خطرناک است؟
5- نارسایی دهانه رحم یا نارسایی سرویکس چیست و چه علائمی دارد؟
