انواع حاملگی خارج رحمی و روش های درمان آن
پس از لقاح و عبور از لوله فالوپ، بلاستوسیت به طور طبیعی در پوشش اندومتری رحم (داخلی ترین لایه ی رحم) لانه گزینی می کند. لانه گزینی در هر محل دیگری یک بارداری نابجا محسوب می شود که مرتبط با مرگ و میر 6% از مادردان باردار است. بعلاوه پس از یک مورد بارداری نابجا، شانس موفق بودن بارداری بعدی کمی کاهش می یابد.
انواع حاملگی خارج رحمی یا بارداری نابجا
- بارداری لوله ای: حدود 95% از بارداری ها در قسمت های مختلف لوله های رحمی (لوله های فالوپ) روی می دهد که شایع ترین محل آن، بارداری در قسمت آمپول لوله (گشاد ترین بخش لوله) است.
- بارداری تخمدانی: در این مورد تخمک لقاح یافته چسبیده به تخمدان به رشد خود ادامه می دهد.
- بارداری درون دهانه رحم
- بارداری شکمی: در این نوع از بارداری نابجا، تخمک لقاح یافته درون حفره شکمی و خارج از حفره رحم لانه گزینی و رشد می کند.
- بارداری در محل برش سزارین قبلی
- حاملگی هتروتوپیک: نوع نادری از حاملگی دوقلویی که در آن یکی از قل ها درون رحم و و دیگری خارج از رحم و در یکی از مکان های ذکر شده لانه گزینی می کند. اخیرا به دلیل افزایش استفاده از روش های کمک باروری این نوع از بارداری افزایش یافته است.
عوامل بروز حاملگی خارج رحمی
- علت اصلی بسیاری از حاملگی های خارج رحمی، آناتومی غیر طبیعی لوله های رحمی می باشد.از سایر علل مربوطه می توان به سابقه جراحی، درمان ناباروری، سابقه بارداری لوله ای و عقیم سازی (بستن لوله ها) اشاره نمود.
- سابقه ابتلا به بیماری های مقاربتی و یا سایر عفونت های لوله ای به دلیل ایجاد چسبندگی و یا ایجاد تنگی، خطر بارداری لوله ای را افزایش می دهد.
- عفونت های لگنی
- سیگار کشیدن نیز یکی از دلایل ایجاد بارداری های نابجا است. هرچند که هنوز علت آن مشخص نیست.
- شکست برخی از روش های جلوگیری از بارداری مانند استفاده از آی یو دی و بستن لوله ها
پس از پشت سر گذاشتن یک بارداری لوله ای احتمال تکرار مجدد آن در بارداری های بعدی 10 درصد است. در انواع بارداری لوله ای، با ادامه رشد تخمک لقاح یافته لوله رحمی پاره شده و خون ریزی ایجاد می شود.
علائم بروز و روش های تشخیص حاملگی خارج رحمی (Ectopic Pregnancy):
- تاخیر در قاعدگی
- مثبت بودن آزمایش خون بارداری ( در 99% موارد)
- لکه بینی
- درد
- عدم مشاهده کیسه حاملگی درون حفره رحم در تصاویر سونوگرافی
با کمک سونوگرافی ترانس واژینال و نیز آزمایش خون و سنجش سطح hCGβ (آزمایش بتا) می توان این نوع از بارداری را تشخیص داد و در نتیجه حیات مادر و باروری او را حفظ نمود.
روش درمان حاملگی خارج رحمی (Ectopic Pregnancy)
گزینه های درمانی حاملگی خارج رحمی شامل درمان طبی و جراحی است که طی آن با کمک آنتی بیوتیک ها از ایجاد عفونت جلوگیری کرده و نیز بافت های آسیب دیده باید از طریق جراحی برداشته و ترمیم شوند.
روش درمان به زمان تشخیص و اینكه تشخیص چقدر قطعی باشد و همچنین به اندازه جنین و تكنیكهای در دسترس بستگی دارد و هدف پزشك خارج كردن جنین و حفظ توانایی باروری است.
اگر بارداری به وضوح در خارج از رحم بوده و اندازه جنین هنوز كوچك باشد شاید بتوان از درمان دارویی استفاده كرد. درمان غیر جراحی یك حاملگی خارج رحمی بدون پارگی، استفاده از نوعی داروی ضد سرطان به نام متوتركسات است كه به صورت تزریق داخل وریدی در بیمارستان یا درمانگاه بیماران سرپایی، تجویز می شود. متوتركسات تركیبی است كه باعث مسموم شدن سلول ها و خاتمه بارداری می شود. در صورتی كه سطح هورمون HCG پس از این روش درمانی كاهش یابد، نشانه به پایان رسیدن بارداری است و پس از آن علایم نیز بهبود می یابند با این حال ممكن است بعد از استفاده از دارو نیز نهایتا نیاز به جراحی وجود داشته باشد. اگر وضعیت مادر خوب بوده و جنین نیز هنوز خیلی بزرگ نشده باشد كه آسیب به لوله های رحمی وارد كرده باشد می توان از جراحی لاپاروسكوپی نیز برای خارج كردن آن استفاده كرد. به این ترتیب که با استفاده از یك دوربین بسیار كوچك داخل لگن مشاهده شده و جراحی نیز با لوازم بسیار ریز و دقیق انجام می شود. این عمل با بی حسی موضعی انجام می شود و دوره ی نقاهت آن كمتر از یك هفته خواهد بود. البته نیاز به تجهیزات و پزشك متخصص كاملا ورزیده در استفاده از این روش دارد. در صورتی كه افزایش سن بارداری و سایز جنین منجر به آسیب جدی در ناحیه شده و یا خونریزی شروع شده باشد بهترین روش جراحی با بیهوشی و باز كردن شكم است تا جنین و كلیه نسوج آسیب دیده خارج شود. ممكن است در شرایطی بتوان لوله رحم را ترمیم كرد اما گاهی لازم است كل یك لوله خارج شود و این مساله روی توانایی باروری در آینده تاثیرگذار خواهد بود. دوره نقاهت در جراحی شكمی حدود 6 هفته خواهد بود.
بنابراین بهتر است سعی شود كه پیش از پارگی و تخریب لوله، بارداری لوله ای تشخیص داده شود. با تشخیص زود هنگام می توان مانع از بروز خونریزی داخلی بدلیل پارگی و خونریزی لوله و احتمالا از دست دادن لوله رحمی شد. اغلب بارداری های خارج رحمی حدود هفته های ششم تا هشتم بارداری شناسایی می شوند. كلید تشخیص زود هنگام، توجه به علائم و رابطه مناسب بین شما و پزشك و بحث در مورد وجود هر نوع علامت و شدت آن می باشد.
مطالعه بیشتر:
1- لوله فالوپ یا لوله رحمی چیست؟
2- حاملگی خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد
3- تشخیص بارداری یا حاملگی خارج از رحم
4- درمان ناباروری از طریق باز کردن لوله فالوپ (لوله های رحمی)
