بیش فعالی کودکان چیست ؟ عوامل ابتلا، پیشگیری و درمان

بیش فعالی کودکان یعنی چه ؟ Attention-deficit hyperactivity disorder

یکی دیگر از علایم و نشانه های اختلال نقص توجه - بیش فعالی کودکان این است که کودک نمی تواند آرام باشد و یک جا بنشیند. او همیشه در حال دویدن، حرف زدن، داد زدن و بالا رفتن از در و دیوار باشد و وقتی یک جا می نشیند دائم در حال پیچ و تاب خوردن، پرحرفی و بی قراری کردن است.

 ناتوانی در توجه کردن

ناتوانی در توجه کردن یکی از علایم و نشانه های اصلی ابتلاء به اختلال نقص توجه - بیش فعالی است. فرزندتان ممکن است به سختی بتواند به حرف های اطرافیان اش گوش کند، کاری را تمام کند و کارهای شخصی اش را پیگیری کند. ممکن است بارها افکار پوچ و بیهوده به ذهن اش خطور کرده و به علت بی دقتی به کرات اشتباه کند یا از مشارکت کردن در فعالیت هایی که به تمرکز حواس نیاز دارند و به زعم او خسته کننده هستند بپرهیزد.

 رفتارهای تکانشی

شما متوجه خواهید شد که انتظار کشیدن برای فرزندتان دشوار است. او نوبتش را رعایت نمی کند و به حق دیگران تجاوز می کند. به عنوان مثال، سوالی که از دیگران شده را او پاسخ می دهد.

 عوامل بروز بیش فعالی کودکان چیست؟

بخش کنترل توجه مغز کودکانی که از اختلال نقص توجه - بیش فعالی رنج می برند فعالیت اندکی دارد. همچنین، تعادل ترشح مواد شیمیایی مغزشان که انتقال دهنده های عصبی نام دارند نیز به هم خورده است. البته علت اصلی بروز این اختلال هنوز ناشناخته است، اما برخی از کارشناسان عوامل ژنتیکی و وراثتی را در ابتلاء به این اختلال موثر می دانند.

روش های تشخیص بیش فعالی کودکان

آزمایشی ویژه برای تشخیص اختلال نقص توجه - بیش فعالی وجود ندارد. پزشک پس از گفت و گو با کودک، شنیدن مشکلات رفتاری فرزند از زبان مادر و معلم این اختلال را تشخیص می دهد. کودکانی که به این اختلال مبتلا هستند علایم و نشانه ها – عدم توجه، بیش فعالی و رفتارهای تکانشی - را در شش ماهگی و کمتر از 12 سالگی بروز می دهند.

انواع بیش فعالی کودکان

ابتلاء به ترکیبی از انواع اختلال نقص توجه - بیش فعالی معمول است و کودکان هم زمان از عدم توجه رنج می برد و رفتارهای تکانشی بروز می دهد. در نوع بیش فعال / تکانشی اختلال نقص توجه - بیش فعالی، کودک بی قرار است و توانایی کنترل رفتارهای تکانشی اش را ندارد. در نوع بی توجهی اختلال نقص توجه - بیش فعالی، کودک از تمرکز کردن ناتوان است اما بیش فعال نیست.  

 درمان بیش فعالی کودکان:

• دارو درمانی

یافته های پژوهشگران مدرسه پزشکی دانشگاه هامبورگ نشان داده اند، پزشکان با تجویز داروهای محرک می توانند 65 تا 80 درصد علایم و نشانه های ابتلاء به این اختلال را کنترل کنند. به خاطر داشته باشید که هر یک از داروها عوارض جانبی دارند. برای کنترل و از میان بردن عوارض جانبی داروها باید با پزشک مشورت کنید.

• جلسات مشاوره

گفت و گوی متخصص مشاوره با کودک به کنترل نا امیدی و افزایش اعتماد به نفس او کمک می کند. همچنین، آموختن مهارت های اجتماعی و ... نیز رفتارهای کودک مبتلا را بهبود می بخشد. یافته های محققان نشان داده اند که نتایج ترکیب دارو، رفتار و کار درمانی بلند مدت بسیار بهتر از دارو درمانی است. 

• آموزش ویژه

متاسفانه اکثر قریب به اتفاق کودکانی که از اختلال نقص توجه - بیش فعالی رنج می برند در کنار کودکان عادی تحصیل می کنند. اگر این کودکان در مدارس ویژه مبتلایان به این اختلال تحصیل کند علاوه بر ارتقاء کیفیت تحصیل، مهارت های رفتاری را آسان تر می آموزند و با مشکلات کمتری دست و پنجه نرم خواهند کرد.

• برنامه منظم

شما می توانید با ارائه برنامه روزانه فرزندتان را در انجام دادن کارهای روزمره اش کمک کنید. این کار به او در انجام وظایف اش کمک می کند. به خاطر داشته باشید، در این برنامه باید ساعت خوابیدن، برخاستن، غذا خوردن، بازی کردن، انجام دادن تکالیف و ... به وضوح مشخص شده باشد. 

• رژیم غذایی

تاثیر پیروی کردن از رژیم های غذایی بر این اختلال یکسان نیست. برخی از کارشناسان معتقدند مصرف مواد غذایی که برای مغز مفیدند، علایم و نشانه های این اختلال را کم می کنند. مصرف مواد غذایی سرشار از پروتئین - تخم مرغ، گوشت قرمز، حبوبات و مغزها – تمرکز حواس را در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی افزایش می دهد. پیش از تغییر رژیم غذایی کودک با پزشک مشورت کنید. 

آیا از بروز بیش فعالی کودکان می توان پیشگیری کرد؟

تاکنون روشی خاص برای پیشگیری از ابتلاء کودکان به اختلال نقص توجه - بیش فعالی شناخته نشده است. مادران باردار برای کاهش احتمال بروز این اختلال باید از نوشیدن الکل، دود کردن سیگار و مواد مخدر بپرهیزند.

 اختلال نقص توجه - بیش فعالی و هله هوله ها

علی رغم این که مبتلایان به این اختلال پس از مصرف هله هوله ها پر حرف تر و پر جنب چوش تر می شوند، اما شواهد و قراین محکمی که نشان دهند مصرف شکر علایم و نشانه های ابتلاء به بیش فعالی کودکان را تشدید می کند، وجود ندارد. اما تاثیر مخرب مصرف مواد غذایی حاوی افزودنی های شیمیایی بر تشدید علایم و نشانه های این اختلال اثبات شده است. متخصصان آکادمی اطفال آمریکا به والدین کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی توصیه می کنند خوراندن مواد غذایی رنگی به فرزندان شان را متوقف کنند.

اختلال نقص توجه - بیش فعالی و تلویزیون

متخصصان آکادمی اطفال آمریکا به والدین توصیه می کنند، از تماشا کردن بیش از اندازه تلویزیون توسط کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه - بیش فعالی جلوگیری کنند. پزشکان معتقدند کودکانی که بیش از دو سال دارند نباید بیش از دو ساعت تلویزیون تماشا کنند. والدین برای افزایش توجه فرزندشان باید با او پازل درست کنند یا برایش داستان بخوانند.

مطالعه بیشتر:

 علت جیغ زدن کودک چیست 

درمان پرخاشگری کودکان یک تا سه ساله، زدن و گاز گرفتن