علائم و داروهای مجاز برای پایین آوردن تب در کودکان و نوزادان
دمای بدن به طور طبیعی حدود 37 درجه سانتی‌گراد یا 98 درجه فارنهایت (در دهان) و در رکتوم (معقد) این دما 0/5 درجه بالاتر است. معمولاً وقتی درجه حرارت بدن از راه دهان به بالای 37/5 درجه و از طریق رکتوم به بالای 38 درجه و از زیر بغل به بالای 37/2 درجه برسد به این معنی است که کودک و یا نوزاد تب دارد. البته در یک کودک سالم ممکن است دمای بدن در طول روز در اثر جنب و جوش و بازی تغییر کند، تنها در شرایطی این تغییر دما تب نامیده می‌شود که پایدار بوده و با تغییرات خلق و خوی کودک همراه شود.
بهترین راه اندازه‌گیری دمای بدن کودک
بسیاری از مادران با دست گذاشتن روی پیشانی کودک سعی می‌کنند متوجه تب فرزندشان شوند! اما این روش خیلی دقیق نیست. تب‌سنج‌های نواری هم که روی پیشانی قرار می‌گیرند، درجه تب را خوب نشان نمی‌دهند. بهترین راه اندازه‌گیری دمای بدن کودک از طریق دهان، رکتوم و زیر بغل است. درجه حرارت را از درون گوش هم می‌توان اندازه گرفت. البته درجه حرارت درون گوش در کودکان زیر 6 ماه دقیق نیست و به طور کل برای کودکان زیر 3 سال استفاده از این روش توصیه نمی‌شود. درجه حرارت رکتوم دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری تب است.
قبل از سنجش دمای بدن کودک و تب کودک به این نکته‌ها توجه کنید:
- لباس‌های اضافه کودک را درآورید. نباید کودک را خیلی گرم نگه دارید.
- هنگام قرار دادن دماسنج در دهان یا زیر بغل کودک کنار او باشید و تنها رهایش نکنید.
- اگر از طریق دهان، دمای بدن را اندازه‌گیری می‌کنید نوک دماسنج را زیر زبان کودک به مدت 2 دقیقه نگه دهید. طی این مدت کودک نباید حرف بزند یا دماسنج را در دهان تکان دهد. پس برای این منظور باید کودکتان حداقل 5-4 سال داشته باشد تا حرفتان را متوجه شود و دستورات را اجرا کند. اگر دماسنج شما دیجیتال است آن را زیر بغل یا در دهان تا زمانیکه میزان آن ثابت شود، نگه دارید.
- 30 دقیقه قبل از اندازه‌گیری درجه حرارت، نباید به کودک مایعات داغ یا سرد بدهید.
- اگر درجه حرارت بدن را از طریق رکتوم اندازه‌گیری می‌گیرید، کودک را به شکم روی زانوهایتان بخوابانید. نوک دماسنج را با وازلین چرب کنید و بعد به اندازه نصف بندِانگشت داخل رکتوم (معقد) ببرید. اگر کودک مقاومت کرد دست نگه‌دارید و با فشار این کار را انجام ندهید. دماسنج باید به مدت 2 دقیقه درون رکتوم بماند. طی این فاصله دماسنج را با دست ثابت نگه دارید. این روش بهترین راه برای اندازه‌گیری تب در نوزادان است، البته می‌توان از یک روش دوم نیز برای اطمینان بیشتر کمک گرفت.
- برای کودکان زیر 4 سال می‌توانید از روش اندازه‌گیری درجه حرارت زیر بغل استفاده کنید. در این روش نوک دماسنج را زیر بغل کودک قرارداده و دست او را از بازو به بدنش فشار دهید تا حرکت نکند. دماسنج باید 3 دقیقه در زیر بغل بماند.
- برای اندازه‌گیری دما از گوش باید از دماسنج‌های مخصوص استفاده کنید، اما این روش در کودکان چندان دقیق و ایمن نیست.
- بعد از اندازه‌گیری دمای بدن کودک، دماسنج را در الکل بگذارید و با آب خنک و صابون بشویید.
روش ها و داروهای پایین آوردن تب کودکان
در کودکان، تب بیش از آنکه خطرناک باشد، نگران‌کننده است. چون نشانه بروز عفونت در بدن است. در نوزادان زیر 3 ماه با مشاهده تب 38 درجه حتماً باید با اورژانس تماس گرفت، زیرا تب می‌تواند نشانه عفونت شدید باشد. اما در کودکان بزرگتر معمولاً عامل تب 38 تا 40 درجه ویروس است و بیش از 2 روز طول نمی‌کشد. اگر درجه حرارت بدن تا 37/8 درجه بالارفت نیازی به مصرف دارو نیست، اما در صورتی که تب باعث آزار کودک شود، می‌توان با مصرف دارو آن را کاهش داد، البته باید علت اصلی تب مشخص شود.
برای کاهش درجه حرارت بدن کودکان چه دارویی به کودک بدهیم؟
استامینوفن که با نام‌های تجاری تیلنول، تامپرا و پاندول به فروش می‌رسد و ایبوپروفن می‌توانند باعث کاهش درد و تب شوند. اما برای کودکان زیر 6 ماه مصرف ایبوپروفن توصیه نمی‌شود، زیرا عوارض بیشتری دارد. مصرف آسپرین نیز توصیه نمی‌شود، زیرا در موارد نادر ممکن است آسپیرین در کودک مبتلا به سرماخوردگی باعث نشانگان ری شود. این بیماری بسیار نادر و کشنده است.
ایبوپروفن و استامینوفن انتخاب های مطمئن‌تری برای کاهش تب کودکان هستند. پزشکان معمولاً برای افراد زیر 18 سال مصرف آسپیرین را توصیه نمی‌کنند.
میزان نیاز کودک به دارو به سن و وزن او بستگی دارد. معمولاً توصیه می‌شود 2 برابر وزن کودک به او قطره استامینوفن بدهید، اما اگر از میزان دوز دارویی که باید به کودک بدهید مطمئن نیستید، حتماً با پزشک تماس بگیرید. برای راهنایی بیشتر می توانید از این جدول کمک بگیرید، البته به شرطی که سن و وزن کودک در آن رعایت شود.
|
سن |
وزن |
میزان دوز دارو |
|
3-0 ماه |
زیر 5.900 گرم |
با پزشک مشورت کنید |
|
7-4ماه |
بین 6 تا 700/7 گرم |
80 میلی‌گرم |
|
18-8 ماه |
بین 8 تا 10 کیلو |
120 کیلوگرم |
|
3-1/5 سال |
بین 10/800 تا 14/500 گرم |
160 میلی‌گرم |
|
5-4 سال |
بین 15 کیلو تا 20/500 گرم |
240 میلی‌گرم |
|
7-6 سال |
بین 21 کیلو تا 27/500 گرم |
320 میلی‌گرم |
|
9-8 سال |
بین 28 تا 35 کیلو |
400 میلی‌گرم |
|
11-10 سال |
بین 35/800 تا 44/500 گرم |
480 میلی‌گرم |
|
12 سال به بالا |
بالای 45 کیلو |
650 میلی‌گرم |
چند نکته مهم در مصرف دارو برای پایین آوردن تب کودکان
- نباید روزانه بیش از 5 دوز دارو به کودک بدهید.
- دادن دارو به نوزادان زیر 4 ماه ممنوع است، مگر اینکه با تجویز پزشک باشد. حتماً دوز صحیحی از دارو را به کودک بدهید.
- به تاریخ تولید و انقضا دارو توجه کنید.
- هرگز شربت استامینوفن را جایگزین قطره استامینوفن نکنید. شربت قوی‌تر از قطره است و دوزهای مشابه‌ای ندارند.
- هنگام استفاده از قطره چکان به خطوط درجه‌بندی توجه کنید.
- قاشق چای‌خوری برای اندازه گیری میزان دوز مصرفی دقیق نیست. اگر می‌خواهید از قاشق استفاده کنید، حتما ابتدا دوز دارو را در قاشق درجه‌دار یا با قطره چکان اندازه بگیرید.
- می توانید از درمان های غیر از دارو استفاده کنید و به کودکتان مایعات بیشتری بدهید. نوشیدن مایعات از کاهش آب بدن و افزایش دمای بدن پیشگیری می‌کند. جوشانده‌های گیاهی، آب و سوپ انتخاب‌های خوبی هستند.
- کمک کنید در دوران بیماری کودک استراحت بیشتری داشته باشد، جنب و جوش نیز باعث افزایش حرارت بدن می‌شود.
- دمای اتاق را بین 21 تا 23 درجه تنظیم کنید.
- لباس سبکی تن کودک کنید تا حرارت بدن راحت دفع شود. پوشاندن بیش از حد کودک مانع از دفع حرارت و باعث افزایش حرارت بدن کودک می‌شود.
- اگر کودک دچار لرز شده است، ژاکت او بپوشانید و بعد از بهبود او از تنش درآورید.
- حمام با آب گرم در کنار مصرف دارو به کاهش تب کمک می‌کند. بهتر است قبل از بردن کودک به حمام به او دارو بدهید و مراقب باشید که طی حمام یا بعد از آن کودک لرز نکند. چون در این شرایط بیماری وخیم‌تر می‌شود. شاید بهتر باشد به جای حمام بردن کودک به‌خصوص اگر تب بالای 39 درجه دارد بدنش را با اسفنج مرطوب کنید.
- از شستن بدن کودک با آب خنک و الکل خودداری کنید. زیرا آب سرد باعث لرز شده و الکل ممکن است از طریق پوست جذب شود.
علایم اورژانسی همراه تب در کودکان
- تغییر رفتار کودک
- حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- سردرد شَدید
- اگزما و راش‌های پوستی
- خشکی دهان
- گلودرد، گوش درد
- گرفتگی گلو
- تداوم تب برای 3 روز یا بیشتر
- دل‌درد
- گریه‌های شَدید
- کاهش اشتها
- مشکل در تنفس
- رنگ‌پریدگی
- لرز
- درد مفاصل یا عضلات
برای پایین آوردن تب کودکان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- آنچه اهمیت دارد رفتار کودک شماست، نه درجه‌ای که دماسنج نشان می‌دهد. اگر احساس می‌کنید کودکتان بی‌حال شده حتماً با پزشک تماس بگیرید.
- در نوزادان زیر یک ماه با مشاهده تب بالای 38 درجه از راه دهان یا 38/5 از راه رکتوم فوراً با پزشک تماس بگیرید. در این شرایط معمولاً نوزاد بستری می‌شود تا دلیل تب مشخص شود.
- برای نوزادان یک تا 3 ماهه اگر درجه حرارت بالای 38/5 بود، حتی اگر کودک حالت بیمار نداشته باشد یا تب 24 ساعت ادامه نیابد باید با پزشک تماس گرفت.
- برای نوزادان 3 ماهه تا 2 ساله اگر تب به 38/6 رسید، باید به رفتار کودک نگاه کرد. اگر تب مرتباً بالارفت یا بیش از 3 روز طول کشید یا با علایم دیگری همراه شد با پزشک تماس بگیرید. در این سن اگر تب بالای 39 رفت باید حتماً به اورژانس مراجعه کنید.
- در کودکان بالای 2 سال اگر تب به 38/6 رسید به رفتار کودک توجه کنید. اگر تب بالا رفت یا بیش از 3 روز طول کشید یا با علایم دیگری همراه شد با پزشک تماس بگیرید.
مطالعه بیشتر:
1- نحوه استفاده داروهای سرماخوردگی در کودکان
2- 5 عامل پوسیدگی دندان کودکان
3- درمان سوختگی کودکان با پوست ماهی
4- کولیک یا قولنج نوزاد چیست و چه ارتباطی با گریه های پیاپی دارد؟
