فواید و آموزش ماساژ نوزاد
با خودتان فکر کنید که چرا ماساژ برایتان لذت بخش است؟ احتمالاً پاسختان اینگونه خواهد بود که ماساژ آرامش بخش است، سبب ریلکس شدن عضلات می شود، حس شادی و لذت را در وجود انسان تحریک می کند، سبب آزاد سازی ذهن می شود و ... . نوزادان نیز همین گونه و حتی شاید بیشتر، از ماساژ لذت می برند. البته نحوه ماساژ نوزادان با بزرگسالان متفاوت است به طور کلی هدف از ماساژ نوزاد آرام کردن و ریلکس کردن بدن نوزاد است درحالی که معمولاً هدف اصلی از ماساژ در بزرگسالان کار کردن بر روی نقاط خاصی از بدن و حل برخی مشکلات جسمی است. ماساژ دادن نوزاد نه تنها یک راه ساده برای برقراری ارتباط میان والدین و نوزاد است، بلکه فواید روحی و جسمی فراوانی برای نوزادتان دارد.
چرا باید نوزاد را ماساژ دهیم؟
والدین و یا کسی که از نوزاد مراقبت می کند باید کمر، دست ها، پاها و شکم نوزاد را ماساژ دهد. زیرا ماساژ نوزاد یکی از بهترین راه های برقراری یک ارتباط مناسب بین والدین و نوزاد بوده و سبب ایجاد حس اعتماد در نوزاد می شود.
مهم ترین مسأله درمورد ماساژ نوزاد این است، وقتی که نوزاد شما ریلکس می شود، گریه و فریاد نمی کند، به خود نمی پیچد و احساس آرامش تمام وجودش را فرا می گیرد، می تواند از انرژی خود برای مسائل مهم تری نظیر رشد جسمی و تکامل بهتر مغزی استفاده کند.
ماساژ نوزاد را از ماه سوم پس از تولد آغاز کنید
با توجه به ظرافت اندام نوزاد، ممکن است که والدین در مورد ماساژ دادن او تردید داشته باشند و بترسند که مبادا اندام های نوزاد در اثر فشار و کشش آسیب ببیند. با توجه به ویژگی های ماساژ مخصوص نوزادان، از جمله ملایمت فشارها و کشش ها ، می توانید از حدود ماه سوم پس از تولد آن را انجام دهید.
فواید ماساژ نوزاد
ماساژ نوزاد فواید روحی و جسمی فراوانی دارد که از جمله ی آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ماساژ نوزاد موجب تقویت ارتباط بین والدین و نوزاد
تماس پوست به پوست و نیز ارتباط چشمی که در هنگام انجام ماساژ برقرار می شود، نقش بسزایی در تقویت ارتباط عاطفی بین والدین و نوزاد دارد.
2- ماساژ نوزاد سبب خروج گاز های شکمی و تسکین کولیک می شود
دستگاه گوارش نوزادان هنوز به طور کامل تکامل نیافته است و نمی تواند از طریق ایجاد حرکات موثر در روده ها حباب های هوا را خارج کند. از آنجا که حباب های هوای گیر افتاده در معده و روده ها سبب درد و ناراحتی (کولیک) می شوند، این مسأله در ماه های اول تولد به یکی از مهم ترین دغدغه های والدین تبدیل خواهد شد. ماساژ نوزاد خصوصاً نواحی شکم و پاها به طور قابل توجهی سبب خروج این گازها شده و دلدرد نوزاد را تسکین می دهد.
3- ماساژ نوزاد سبب تقویت عضلات بدن نوزاد می شود
انسان یک موجود متحرک است و تمامی قسمت های بدن او طوری طراحی شده اند که با تحرک مطابقت دارد. به همین علت در صورت حرکت کردن، این ارگان ها خصوصاً عضلات و استخوان ها تقویت می شوند و در صورت حرکت نکردن به مرور تحلیل رفته و ضعیف می شوند. نوزادان نیز از این قانون مستثنی نیستند. با توجه به این که خودشان تا حوالی 7 ماهگی که بتوانند چهاردست و پا راه بروند، توانایی انجام حرکات موثری ندارند، حرکت دادن عضلاتشان تأثیر عمده ای در تقویت آنها خواهد داشت.
4- ماساژ نوزاد موجب بهبود تکامل مغزی
مغز نوزاد تازه به دنیا آمده حاوی میلیارد ها سلول عصبی (نورون) است که هنوز با یکدیگر ارتباط مناسب و تکامل یافته ای برقرار نکرده اند، تمامی محرک های موجود در محیط از جمله تصاویر، محبت کردن، بغل کردن، تغذیه و ... سبب می شود که این نورون ها تکامل پیدا کرده و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند که نتیجه آن عملکرد بهتر مغز و افزایش هوش نوزاد است. ماساژ نوزاد با توجه به این که یک محرک جسمی، روحی و عاطفی قوی است نقش بسزایی در این روند تکاملی دارد.
5- ماساژ نوزاد سبب تقویت ارتباط عصبی عضلانی
با تکان دادن اندام های نوزاد در هنگام انجام ماساژ، او می تواند قسمت های مختلف بدن خود را درک کند، و از نحوه حرکت و کارکرد آنها آگاه شود. این که هر کدام چگونه کار می کنند؟ به کدام طرف خم می شوند؟ دامنه ی حرکت آنها چقدر است؟ و ... تمامی این آگاهی ها سبب تقویت ارتباط بین سیستم عصبی و سیستم عضلانی نوزاد خواهد شد.
6- ماساژ نوزاد موجب بهبود جریان خون و تقویت سیستم ایمنی
حرکت کردن اندام ها خصوصاً پاها سبب کمک به جریان خون در عروق می شود. مطالعات نشان می دهد که ماساژ نوزاد سبب افزایش شمار گلبول های سفید شده که خود تقویت سیستم ایمنی را به دنبال خواهد داشت.
7- ماساژ نوزاد موجب بهبود خلق و خوی نوزاد
ماساژ نوزاد سبب آزاد سازی اندورفین و کاهش کورتیزول در بدن او می شود. اندورفین، هورمون شادی نیز نامیده می شود و کورتیزول نیز با استرس در ارتباط است. نتیجه این امر آرام شدن نوزاد است.
8- ماساژ دادن خواب نوزاد را بهتر می کند
در نتیجه ی تمام موارد ذکر شده در بالا، نوزادی که سیر بوده و پوشکش تعویض شده است، بوسیله ماساژ آرامش لازم را دریافت کرده و نفخ و دلدرد نیز ندارد به راحتی به خواب می رود و خواب خوبی را تجربه خواهد کرد.
آموزش ماساژ نوزاد
در این قسمت روش انجام ماساژ بر روی هر یک از بخش های بدن نوزاد را تک تک بیان می کنیم.
آموزش ماساژ پاهای نوزاد
ران و ساق: بهتر است ماساژ دادن را از پاهای نوزاد شروع کنید زیرا حساسیت آن ها نسبت به سایر بخش ها کمتر است. دستان خود را بر روی ران های نوزاد قرار دهید به آرامی فشار ملایمی را وارد کنید و سپس به سمت پایین بکشید (مانند عمل دوشیدن). سپس پای دیگر. این عمل را بر روی هر یک از پاها چند بار تکرار کنید.
کف و روی پا: پای نوزاد را در پایین تر از مچ در دست گرفته و آن را به آرامی از مفصل مچ به طرفین تکان دهید. انگشتان را بر روی مج پای نوزاد گذاشته و به سمت انگشتان پا بکشید.
انگشتان خود را بر روی کف پای نوزاد قرار داده و به صورت دورانی عضلات کف پا را ماساژ دهید. اگر نوزاد قلقلکش می آید و پای خود را می کشد این کار را انجام ندهید تا در ادامه ی ماساژ همکاری لازم را داشته باشید.
انگشتان پا: در انتهای ماساژ پاها هر یک از انگشتان را بین شصت انگشت اشاره ی خود گرفته و خیلی ملایم آن را کمی بکشید.
آموزش ماساژ دست های نوزاد
بازوها و ساعد: بازو های نوزاد را در دست گرفته و همانند ماساژ ران ها، به صورت عمل دوشیدن، دستان خود را به سمت مچ پایین بیاورید.
کف دست: کف و پشت دستان نوزاد را بین انگشتان خود گرفته . به صورت حرکات دورانی ملایم آن را ماساژ دهید.
انگشتان دست: همانند انگشتان پاها، به هر یک از انگشتان فشار بسیار ملایمی به سمت انتها وارد کنید.
قفسه سینه: کف دستان خود را مانند تصویر بر روی قفسه سینه نوزاد قرار داده و به سمت بیرون بکشید.
احتیاط! مراقب باشید که بر روی جناق نوزاد فشاری وارد نکنید. زیرا سبب فشار مستقیم بر روی قلب او خواهد شد.
آموزش ماساژ شکم نوزاد
انگشتان خود را بر روی شکم نوزاد قرار داده، از روی ناف به صورت دورانی در جهت عقربه های ساعت به طرف خارج حرکت کنید. این حرکت نقش موثری در خروج حباب های هوای گیر افتاده در روده ها دارد.
آموزش ماساژ کمر نوزاد
نوزاد را بر روی شکم قرار دهید، با استفاده از نوک انگشتان، عضلات اطراف ستون فقرات را از گردن تا باسن به صورت دورانی ماساژ دهید.
بهترین روغن برای ماساژ نوزاد
درواقع استفاده از روغن هنگام ماساژ نوزاد یک امر ضروری است. زیرا سبب کاهش اصطکاک بین انگشتان و پوست ظریف نوزاد می شود. اگر دستان خود را چرب نکنید کشیده شدن پوست نوزاد در زیر انگشتان شما برایش بسیار دردناک وآزار دهنده خواهد بود. برای این کار می توانید از روغن بدن های مخصوص نوزادان استفاده کنید. اما استفاده از روغن های طبیعی مانند روغن زیتون خالص که طبع گرم نیز دارد و روغن بادام شیرین که فواید پوستی فراوانی دارد، بیشتر توصیه می شود.
در انتها لازم به ذکر است که ماساژ نوزاد نباید بیشتر از حدود 15 دقیقه طول بکشد. طولانی شدن زمان ماساژ معمولاً برای آنها قابل تحمل نیست.
مطالعه بیشتر:
1- چگونه به نوزادان در خوابیدن کمک کنیم؟
2- فواید ماساژ در زمان بارداری
3- 12 راه پیشگیری از کولیک نوزادان (قولنج نوزادان)
4- مزیت خواب پیوسته شبانه برای نوزاد
