روش های تشخیص و درمان کم کاری تیروئید مادرزادی
غده تیروئید یک ساختار سپر مانند است که در ناحیه گردن، جلوی نای قرار گرفته و قسمت قدامی آن توسط غضروف تیروئید پوشیده شده است. این ساختار هورمون هایی را برای بدن تولید می کند که شامل T3، T4 و تری یدوتیرونین معکوس هستند، این هورمون ها در بیشتر فعالیت ها و واکنش هایی که در بدن انجام می شود دخالت داشته و یا آنها را تنظیم می کنند، بنابراین عملکرد صحیح آنها بسیار ضروری است.
کم کاری تیروئید مادرزادی چیست؟
کم کاری تیروئید مادرزادی ناشی از یک اختلال ساختاری و یا عملکردی غده تیروئید است که در نتیجه آن، این غده قادر به تولید هورمون ها نمی باشد. اگر این اختلال از بدو تولد وجود داشته باشد به آن کم کاری تیروئید مادرزادی گفته می شود.
علت کم کاری تیروئید مادرزادی چیست؟
در مراحل ابتدایی تکامل جنین، در ابتدا غده تیروئید در زیر زبان تشکیل شده و سپس باید به محل نهایی خود یعنی در ناحیه گردن نقل مکان کند. در برخی مواقع این غده به درستی تشکیل نمی شود و یا نمی تواند مهاجرت صحیحی به مکان نهایی خود داشته باشد. به این ترتیب سلول ها عملکرد مناسبی نخواهند داشت و قادر به تولید هورمون ها نیستند.
این بیماری در هر یک نوزاد از 3500 نوزاد رخ می دهد و با توجه به اینکه علت اصلی ایجاد کننده ی این عارضه در دوران بارداری مشخص نیست، تاکنون راهی برای پیشگیری از آن شناخته نشده است.
نشانه ها و روش های تشخیص کم کاری تیروئید مادرزادی پس از تولد
تمام نوزادانی که با این عارضه متولد می شوند در ابتدا طبیعی بوده و هیچ نشانه ای از بیماری را ندارند. به همین دلیل انجام تست کف پا در روزهای اول تولد برای تمامی نوزادان بسیار ضروری است. زیرا این تست می تواند قبل از ظهور علائم هیپوتیروئیدی یا کم کاری غده تیروئید را تشخیص دهد، بعلاوه انجام آن نیز بسیار ساده و مقرون به صرفه است.
با گذشت چند روز تا چند هفته نوزادان مبتلا به این بیماری علائمی را نشان خواهند داد، به این شکل که این نوزادان معمولاً بسیار خواب آلود هستند و خوب شیر نمی خورند. اما در نظر داشته باشید که چنین نشانه هایی همیشه دال بر هیپوتیروئیدی نیست. سایر علائم شامل یبوست، شلی عضلات، سردی دست ها و پاها و کمبود رشد است. در برخی از این نوزادان، بهبود زردی پس از تولد مدت زمان زیادی طول می کشد و پوست آنها تا مدت ها زرد باقی می ماند. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، با گذشت زمان منجر به کاهش IQ نوزادان و کودکان خواهد شد.
غربالگری کم کاری تیروئید مادرزادی نوزاد
با توجه به این که علائم آن نیز در بدو تولد نشان داده نمی شود، انجام غربالگری مربوطه در روزهای ابتدایی از اهمیت فراوانی برخوردار است. غربالگری کم کاری تیروئید نوزادان، در روز های 3 تا 5 بعد از تولد به این صورت انجام می شود که در مراکز بهداشتی یک قطره خون از کف پای نوزاد گرفته شده و در آزمایشگاه بررسی می شود. در این بررسی سطح هورمون TSH موجود در نمونه را اندازه گیری می کنند. این هورمون محرک غده تیروئید است، توسط مغز تولید شده و غده تیروئید به آن پاسخ می دهد. اگر میزان این هورمون بالاتر از سطح معمول باشد نشان می دهد که توسط مغز به درستی ترشح می شود اما غده تیروئید توان پاسخ دادن به آن را ندارد، بنابراین نوزاد دچار کم کاری تیروئید خواهد بود. پاسخ این آزمایش 48 ساعت بعد مشخص می شود و در صورت تشخیص کم کاری تیروئید در نوزاد بلافاصله اقدامات درمانی مربوطه شروع خواهد شد.
روش درمان کم کاری تیروئید مادرزادی
اگر تست غربالگری نوزادتان مثبت شد، باید هرچه سریع تر شرایط او توسط یک متخصص غدد نوزادان مدیریت شود. به این ترتیب که درمان با کمک هورمون T4 آغاز خواهد شد. درواقع نیازی به تزریق هورمون T3 نیست زیرا بدن انسان می تواند T4 را به T3 تبدیل کند. دوز هورمون تزریقی باید بسیار دقیق باتوجه به وزن نوزاد و سرعت رشد او تنظیم شود.
درصورت تشخیص و درمان به موقع هیپوتیروئیدی یا کم کاری تیروئید در نوزادان، می توان مانع از بروز مشکلات جسمی و ذهنی همانند کاهش IQ و ... شد. به این ترتیب فرزند دلبند شما می تواند رشد مناسبی داشته باشد و همانند سایرین یک زندگی عادی را سپری کند به شرطی که مصرف قرص ها و پایش سطح هورمون ها در خون با دقت فراوان دنبال شود.
عوارض درمان کم کاری تیروئید مادرزادی
درصورتی که دوز هورمون های تزریقی به دقت کنترل شده و دائماً توسط آزمایش خون پایش شود، اقدامات درمانی عوارض جانبی قابل توجهی نخواهند داشت.
اما درصورتی که دوز هورمون های تزریقی زیاد باشد، نوزاد به هایپرتیروئیدی و یا پرکاری تیروئید مبتلا خواهد شد. علائم هایپرتیروئیدی شامل خستگی، وزن کم، اسهال و ... می باشد.
فرزند شما باید دائماً قرص های مربوطه را مصرف کند و هر چند هفته یک بار با انجام یک آزمایش خون سطح هورمون موجود در خون او بررسی شود. شما باید زیر نظر داشته باشید که مصرف قرص ها سر موقع و به طور منظم انجام شود.
مطالعه بیشتر:
2- کم‌کاری تیروئید یا هیپوتیروئید
3- علت و روش تشخیص زردی نوزاد یا یرقان نوزاد
4- بیماری گریوز در نوزادان چیست و چگونه درمان می شود؟
