پره اکلامپسی در بارداری چیست؟
در سه ماهه سوم بارداریتان دقت بیشتری به فشار خون خود داشته باشید. پره اکلامپسی یکی دیگر از عوارض دوران بارداری است که با افزایش فشار خون (هایپرتنشن)، تورم و پف كردن صورت، دست‌ها و پاها و وجود پروتئین در ادرار نمایان می‌شود. اگر این اختلال بدون درمان رها شود، می‌تواند به اکلامپسی که بسیار خطرناک تر است تبدیل شود. نشانه های آن بدتر شدن علائم پره اکلامپسی، كشیدگی عضلات و تشنج است.
علت ابتلا به پره اکلامپسی چیست؟
امروزه بانوان بیشتری در خطر پره اکلامپسی قرار دارند، زیرا تغذیه نامناسب و سبک زندگی امروزی، ما را در برابر افزایش فشار خون و دیابت های نوع دو آسیب پذیرتر می‌سازد. البته اکلامپسی معمولاً در حاملگی اول یا زمانی‌که بانویی بسیار جوان یا مسن باشد و فرزند اول خود را باردار باشد، رخ می‌دهد ( سن کمتر از 16 یا بیشتر از 40 سال).
شاید تشخیص دلایل بروز این مشکل ناشناخته باشد، ولی از هفته 20 بارداری نشانه های بروز این مشکل قابل شناسایی هستند و معمولاً پزشکتان در ملاقات های روتین بارداری و نتایج آزمایش‌های مختلف، احتمال بروز پره اکلامپسی را مورد بررسی قرار می‌دهد. زیرا زمانی‌که نوع شدیدتر این مشکل، یعنی اکلامپسی اتفاق افتاد، مدیریت آن بسیار دشوار است و معمولاً فقط زمانی مشکل حل می‌شود که نوزاد زاده شود که غالباً نوزاد نارس خواهد بود و مشکلاتی به همراه خواهد داشت.
پره اکلامپسی قبلاً toxaemia of pregnancy نامیده می‌شد و نشان می‌دهد که مسبب آن سم توکسین (toxin) یا زهری است که بدن مادر را به پس زدن فرزندش مجبور می‌سازد. ولی امروزه می‌دانیم که اکلامپسی مشکلی است که با جفت در ارتباط است و معمولاً با افزایش فشار خون آغاز می‌شود.
احتمال ابتلا به پره اکلامپسی در چه کسانی بیشتر است؟
بانوانی که تاریخچه خانوادگی این بیماری را دارند، خانم‌هایی که فاصله زیادی بین بارداری های خود دارند، بانوان سنگین وزن، خانم‌هایی که مبتلا به سردرد و میگرن هستند یا در گذشته به بیماری کلیه مبتلا بوده‌اند، احتمال بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی خواهند داشت.
همچنین بانوانیکه به بیماری‌های خود ایمنی، مثل آرتریت روماتوئید و لوپوس مبتلا هستند در خطر بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی قرار دارند.
نشانه ها و عوارض ابتلا به پره اکلامپسی در بارداری
اکلامپسی می‌تواند طی چند هفته بروز کند یا بصورت ناگهانی آغاز گردد. عموماً نشانه های آن عبارت‌اند از: تجمع مایعات با تورم به ویژه در دست‌ها، پاها و صورت یا افزایش وزن ناگهانی و توجیه ناپذیر. البته فشار خون نیز افزایش می‌یابد و زمانی‌که آزمایش ادرار انجام شود، پروتئین در آن یافت می‌شود. همچنین ممکن است بانوان نشانه هایی مثل لکه بینی، سرگیجه و حالت تهوع داشته باشند یا از درد شکمی شکایت داشته باشند.
افزونی فشار خون طولانی مدت به کلیه ها آسیب می‌زند و سلامتی مادر و فرزندش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کاهش جریان خون ارسالی به جفت به معنای فرزندی کوچکتر از موعد است. پیچیدگی دیگر، خطر جدا شدن جفت از دیواره رحم است و این مشکل می‌تواند به رحم صدمه وارد کند. پره اکلامپسی به ناکارآیی کلیه ها منجر شده و پروتئین‌های ارزشمند را به داخل ادرار سرازیر می‌کنند و پیچیدگی‌های خطرناکی را بوجود می‌آورد.
لزوم مراجعه به پزشک پس از مشاهده علائم و نشانه های پره اکلامپسی
جفت در هفته 34 بارداری به بلوغ رحمی خود می‌رسد.
بانوانیکه نشانه هایی از پره اکلامپسی دارند باید مستقیماً به نزدیک ترین پزشک یا درمانگاه مراجعه کنند. اگر نشانه ها جدی باشد، باردار در بیمارستان پذیرش خواهد شد و برای خلاصی از مایعات اضافی بدنی به او داروهایی (مُدر-ادرارآور) داده می‌شود؛ ممکن است، برای کاهش فشار خون و پیشگیری از بروز تشنج به او سرم سولفات منیزیم داده شود. همچنین باید تا هنگام بهبود نشانه ها و تثبیت ادامه بارداری یا کسب آمادگی برای سزارین (حتی اگر نوزاد نارس باشد)، در بیمارستان استراحت کند.
به این علت که اکلامپسی بدون هشدار در هر زمانی پس از هفته 20 بارداری می‌تواند رخ دهد، در هر ملاقات بارداری، پزشک نشانه های بیماری را به دقت تحت نظارت قرار می‌دهد.
- وزن کشی انجام می‌شود.
- فشار خون اندازه‌گیری می‌شود (افزونی فشار خون زمانی تشخیص داده می‌شود که در میزان 140/90 باقی بماند).
- ادرار برای یافتن پروتئین آزمایش می‌شود.
- تورم دست‌ها، پاها و صورت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بسیار به ندرت رخ می‌دهد، ولی اگر خانمی دو تا چهار روز پس از زایمانش دچار اکلامپسی شود. برای درمان آن (براساس شدت بیماری)، باید برای مدتی طولانی‌تر در بیمارستان اقامت داشته باشد. زمانی‌که مادر به خانه بازگشت، باید حداقل هر دو هفته یک بار و برای مدت چند ماه، فشار خون او تحت نظارت قرار داشته باشد. اگر افزونی فشار خون ادامه یافت، احتمال دارد این مشکل نشانه بیماری دیگری باشد که به بررسی و درمان متفاوتی نیاز خواهد داشت.
روش های پیشگیری از پره اکلامپسی
یک خانم باید وزن متناسبی نسبت به قدش داشته و پیش از بارداری، فشار خون عادی داشته باشد. گرچه داشتن چنین شرایطی نیز بارداری بدون مشکل را تضمین نمی‌کند، ولی خطرات بروز پیچیدگی‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین پیشنهاد شده است که بانوان باید برای کمبود ویتامین D آزمایش شوند، زیرا اینطور تصور می‌شود که کمبود این ویتامین با پره اکلامپسی رابطه دارد. عفونت های پیاپی مجاری ادرار نیز می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کلیه ها باشد. بنابراین یافتن علت و درمان آن (پیش از بارداری) به پشتیبانی از کلیه ها در هنگام بارداری کمک خواهد کرد.
افزودن نمک کمتر به غذا‌ها به پیشگیری یا درمان پره اکلامپسی کمکی نمی‌کند. در واقع متاسفانه، اگر به این پیچیدگی دچار شدید، ظاهراً کار چندانی برای متوقف ساختن آن نمی‌توان انجام داد. بنابراین مهم است که نشانه ها زودتر تشخیص داده شود، تا این‌که روند درمان با سرعت آغاز گردد. در چنین شرایطی اگر پزشک انتخابی بجز زایمان زودهنگام نوزاد نداشته باشد، بخش مراقبت های ویژه نوزادان نارس برای مراقبت از نوزاد در آماده باش می‌ماند.
مطالعه بیشتر:
1- پره اکلامپسی زنان چاق را کمتر تهدید می کند
2- علائم و راههای پیشگیری از پره اکلامپسی
3- وجود ارتباط میان پره اکلامپسی و بروز سکته مغزی
4- عوامل بروز پره اکلامپسی در دوران بارداری
