نوزاد نارس چه مشخصاتی دارد؟ نکاتی برای زردی نوزاد نارس
برخی از نوزادان هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پیش از زمانی که باید متولد شوند، به دنیا می آیند. این نوزادان به دلیل این که دوران جنینی چهل هفته ای کامل را طی نکرده اند، احتمالا در برخی از اندام ها رشد کاملی نداشته و هنگام تولد، وزن بسیار پایین و مشکلات تنفسی داشته باشند. به طور کلی نوزادانی که قبل از هفته ۳۷ بارداری به متولد می شوند « نوزاد نارس» هستند. از آنجا که نوزادان نارس کم وزن هستند، بیشتر با زردی و مشکلات حاصل از آن دست و پنجه نرم خواهند کرد. در ادامه این مطلب نکاتی در مورد نوزاد نارس و زردی نوزاد نارس برای شما شرح خواهیم داد.
نوزاد چند هفته‌ای نارس است؟
بطور کلی نوزادی که قبل از هفته ۳۶ بارداری متولد می شوند، نارس است. البته با استفاده از تکنولوژی امروزی، نوزادان ۲۶ هفته‌ای نیز می توانند سالم بمانند. علاوه بر تاریخ و زمان تولد نوزاد، رشد سیستم عصبی، عضلانی، فیزیکی و الگوهای رفتاری نیز «نارس بودن نوزاد» و سن جنینی او را مشخص می‌کند.
آزمایش بالارد یک آزمایش تشخیصی بدون سوزن یا عکسبرداری با اشعه ایکس است که طی 6 ساعت بعد از تولد توسط متخصص اطفال یا پرستار بخش مراقبت های ویژه نوزادان نارس با نام NICU برای ثبت میزان نارس بودن نوزاد انجام می‌شود. این آزمایش به نوزاد برای میزان رشد هر یک از ۱۳ موردی که به سیستم عصبی ماهیچه‌ای و رشد فیزیکی تقسیم شده‌اند، امتیازی بین صفر تا چهار می‌دهد. این آزمایش بعد از ۲۴ تا ۴۸ ساعت تکرار می‌شود.
مشخصات ظاهری نوزاد نارس
نوزادان نارس پوست شفافی دارند و ممکن است رگ‌های زیر پوست آنها قابل مشاهده باشد. علت این امر کم بودن لایه‌های چربی زیر پوست هستند، یعنی "چربی قهوه‌ای" هنوز کاملا گسترش پیدا نکرده است. این لایه، پوششی است که وظیفه گرم نگه داشتن ما را نیز برعهده دارد.
در مواردی ممکن است اندام‌های جنسی نوزاد نارس کاملا رشد نیافته باشد، بنابراین ممکن است بیضه‌های پسر پایین نیامده و لبه‌های آلت تناسلی دخترانه کاملا شکل نگرفته باشند. همچنین ممکن است، اثری از ناخن‌های دست و پا وجود نداشته باشند.
همچنین ممکن است واکنش‌هایی مثل، "مکیدن، چنگ‌زدن و چرخیدن به سمت منبع شیر" که در یک "نوزادِ دوره کامل" کاملا رشد کرده است، در نوزادان نارس رشد نکرده باشد. احتمال دارد تنفس نیز مشکل باشد، زیرا ریه ها آخرین اعضاء اصلی بدن جنین هستند که رشد می‌یابند.
مراقبت های ویژه از نوزاد نارس
احتمالاً فرزندتان را به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان نارس منتقل می‌کنند. نوزاد را درون محفظه مخصوصی قرار می‌دهند که او را گرم، خشک و ایمن از هرگونه عفونت احتمالی نگه می‌دارد.
برای پیشگیری از کاهش آب بدنی و خشک شدن پوست نوزاد، هوای داخل محفظه مرطوب نگه داشته می‌شود. دستگاه تنفس مصنوعی یا تهویه مطبوع هوا نیز به تنفس نوزاد کمک می‌کند. فرزندتان در تمامی ساعات روز به وسیله نرس‌ها و دستگاه‌ها تحت نظارت دائم قرار می گیرد تا علائم حیاتی او اندازه‌گیری شود.
شما می‌توانید اتاقی را تصور کنید که در آن دستگاه های مختلف و چراغ‌های کم نور و صدای بوق شنیده می شود و نوزادان نارس با لوله‌هایی به آن متصل است. ممکن است به نظر وحشتناک باشد، اما نگران نباشید، زیرا خیلی زود به مکان و برنامه‌های آن عادت می‌کنید.
فرزندتان مراقبت‌های پزشکی بسیار خوبی را دریافت می‌کند، اما شما نیز در رشد و پرورش فرزندتان نقش مهمی را بازی می‌کنید. او به مراقبت و گرمای تماس والدینش نیاز دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند، نوزادان نارسی که توسط مادرشان ( تماس پوست با پوست) به آغوش کشیده و نوازش می‌شوند، سریعتر رشد می‌کنند.
اگر فرزندتان داخل محفظه قرار دارد، به او اجازه دهید تا انگشتان شما را بگیرد، این عمل به آرام شدن و تنفس بهتر او کمک می‌کند. از پزشک یا پرستارها بپرسید که برای مراقبت از فرزندتان و برقراری تماس بدنی، چه کاری می‌توانید انجام دهید.
تغذیه نوزاد نارس
برای نوزادان نارس، شیر مادر بهترین ماده غذایی است، زیرا آنتی بادی‌های موجود در شیر مادر از او در برابر عفونت‌ها پشتیبانی می‌کند و کلستروم یا آغوز سرشار از مواد مغذی، سیستم گوارش او را فعال می‌سازد.
این ماده سرشار از DHA است که برای رشد مغز، چشم و اعصاب او ضروری است. زمانی که فرزندتان متولد شد، بدون در نظر گرفتن این که او چقدر زود بدنیا آمده، بدن شما تولید کلستروم یا شیر اولیه را آغاز می‌کند.
معمولاً نوزادان نارس در اولین ۲۴ ساعت زندگی خود، شیر دریافت نمی‌کنند، زیرا ابتدا باید وضعیت سلامت آنان تثبیت شود. اگر فرزندتان برای نوشیدن شیر مادر بسیار کوچک است، می‌توان از طریق تغذیه با لوله، شیر دوشیده شده را به او داد. باید شیر خود را در شیشه‌ای استریل بدوشید، سپس در مکانی ایمن ذخیره کنید و به شکلی منظم آن را به بخش مراقبت‌های ویژه از نوزادان نارس برسانید.
نوزادان نارس به انرژی و مایعات بیشتری نیاز دارند. اگر محدودیتی برای تغذیه با شیر مادر وجود داشته باشد، برای تقویت عملکرد بدن نوزاد در برابر عفونت‌ها، مواد غذایی جایگزین تغذیه می‌شوند. نکته بسیار مهم آن است که تغذیه نقش بسیار مهمی در برطرف شدن هر چه سریعتر زردی نوزاد نارس دارد.
یکی از مشکلات تغذیه چنین نوزادان کوچکی این است که آنها برای گوارش غذای خود انرژی زیادی مصرف می‌کنند. تغذیه این نوزادان، براساس بلوغ سیستم گوارشی آنها، تنظیم می‌شود و معمولاً در دفعات بیشتر و مقدار کمتری تغذیه می‌شوند.
با توجه به اینکه «واکنش مکیدن» حدوداً در هفته ۳۶ بارداری به وجود می‌آید، ولی این نوزادان معمولا هنگامی که مقداری افزایش وزن پیدا کردند، می‌توانند نوشیدن شیر از پستان مادر را آغاز کنند. معمولاً هم، پیشرفت سریع‌تری دارند.
زردی نوزاد نارس
زردی حالتی است که در آن پوست رنگ زردی به خود می گیرد. این شرایط زمانی اتفاق می افتد که مقدار مازاد و اضافی از ماده شیمیایی به نام بیلی روبین در خون تجمع می یابد. بیلی روبین از روند طبیعی تجزیه گلبولهای قرمز ایجاد می شود. کبد به فرآوری بیلی روبین کمک می کند تا بتواند از طریق ادرار و مدفوع از بدن خارج شود. هرقدر نوزاد کم وزن تر باشد، احتمال دچار شدن او به مشکلات ناشی از زردی بیشتر است به همین سبب توجه کافی به زردی نوزاد نارس و درمان صحیح زردی نوزاد نارس اهمیت بسیار زیادی دارد.
چه نوزادانی زردی می گیرند؟
اکثر نوزادان در هفته اول یا بعد از تولد، مقداری زردی دارند که اغلب به آن زردی "فیزیولوژیکی" یا "طبیعی" گفته می شود.
درست پس از تولد، در اغلب موارد بیلی روبین اضافی ناشی از تجزیه و شکستن گلبول های قرمز در بدن وجود دارد، و کبد نوزاد هنوز در حال توسعه و تکامل است، بنابراین این مساله می تواند منجر به تجمع متقادیر اضافی بیلی روبین خون برای مدت زمان کوتاهی شود. در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، زردی اغلب 3 هفته یا بیشتر طول می کشد. در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند یا از فرمولا تغذیه می کنند، بیشتر زردی ها طی 2 هفته از بین می روند.
زردی در نوزادانی که از سینه شیر می خورند، بخصوص در کودکانی که در شیرخواری دچار مشکل هستند بیشتر دیده می شود. همچنین زردی در نوزادانی که نارس بوده و زودتر از موعد به دنیا آمده اند، نیز شایع تر است و باتوجه به کم وزن بودن آنها، درمان صحیح و به موقع زردی نوزاد نارس بسیار مهم است. در بعضی موارد، زردی می تواند ناشی از متفاوت بودن گروه خونی نوزاد و مادر باشد، که اغلب به آن "ناسازگاری گروه خونی" گفته می شود.
چگونه می توانم تشخیص دهم که کودک من زردی دارد؟
بهترین راه دیدن پوست کودک در نور مناسب، مانند نور طبیعی خورشید یا چراغ های فلورسنت روشن است. زردی معمولاً ابتدا در صورت ظاهر می شود. با افزایش مقدار بیلی روبین در خون، بیلی روبین و در نتیجه زردی، در قسمت های پایین بدن مانند قفسه سینه، سپس شکم و سپس پاها دیده می شود. سفیدی چشم ها نیز مکن است زرد به نظر برسد.
زردی نوزاد چه مشکلاتی به وجود میآورد؟
بسیاری از نوزادانی که دچار زردی می شوند دچار مشکل نشده یا به درمان نیاز ندارند. اگر سطح بیلی روبین خیلی بالا برود، می تواند باعث آسیب به شنوایی و مغز نوزاد شود.
درجه زردی نوزاد نارس، زردی نوزاد نارس باید چند باشد؟
اگر عدد زردی نوزاد نارس شما 10 به بالا باشد یعنی به زردی مبتلا شده است. اگر درجه زردی کمتر از 12 باشد باتوجه به وزن نوزاد و شرایط عمومی او، دادن قطر و فتوتراپی کمک می کند اما اگر بالای 12 باشد احتمالا نیاز به بستری کوتاه مدن در بیمارستان خواهد داست.
درمان زردی نوزادان نارس
متخصص اطفال سطح بیلی روبین موجود در خون نوزاد شما را آزمایش کند تا ببیند آیا به درمان نیاز هست یا خیر. بیشتر نوزادان مبتلا به یرقان نیازی به درمان ندارند و زردی به خودی خود از بین می رود. اگر از سینه خود به نوزداتان شیر می دهید، در روزهای اول پس از تولد می بایست حداقل 8 تا 12 بار در روز نوزادتان را تغذیه کنید. این کار باعث می شود شیر کافی برای جلوگیری از کم آبی بدن نوزاد تولید شده و سطح بیلی روبین پایین نگه داشته شود. اگر در شیردهی مشکل دارید، از پزشک کودک خود مشورت بگیرید که آیا متخصص شیردهی می تواند به شما کمکی کند.
در صورتی که زردی نیازمند درمان باشد، این معالجه معمولاً شامل قرار دادن کودک در زیر چراغ های آبی خاص به نام دستگاه فتوتراپی است. این چراغ ها کمک می کنند تا بیلی روبین در پوست شکسته و تجزیه شود و در نتیجه مقدار آن در خون کاهش می یابد. درمان ممکن است در خانه یا بیمارستان انجام شود.
درمورد زردی نوزاد چه موقع باید با متخصص اطفال تماس بگیرم؟
شما باید با متخصص اطفال خود تماس بگیرید، اگر:
- پوست کودک شما زردتر می شود،
- شکم، بازوها و یا پاهای کودکتان زرد شده است،
- سفیدی چشم کودک شما زرد است،
- کودک شما دچار زردی شده و به سختی از خواب بیدار می شود، بی قرار است و نق نق می کند، سرخوردن یا به سختی شیرو یا شیر خشک میخورد،
- و یا اینکه کودک شما بیش از 3 هفته زردی داشته است.
نگهداری از نوزاد نارس
احتمالاً واژه "مراقبت کانگورویی" را شنیده‌اید که چگونه نوزاد، از تماس پوست با پوست مادرش بهره‌مند می‌شود. بدنِ مادر از پیچیده‌ترینِ محفظه‌های مخصوص نوزادان نارس، کار‌آمدتر است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند، " اگر نوزادی که دمای بدنش پایین است را روی سینه لخت مادرش قرار دهند، بلافاصله، دمای بنیانی بدن مادر افزایش می‌یابد تا دمای بدن نوزاد را افزایش دهد و شرایط ایمنی را برای نوزاد ایجاد کند."
زمانی‌که مادر و نوزاد در تماس بدنی نزدیکی هستند، سیستم ایمنی مادر در برابر باکتری‌های خاص موجود در بدن نوزاد، آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند که از طریق شیر مادر به نوزاد می‌رسد.
نوزادان نارس نباید کمترین تنشی را احساس کنند. زیرا گریه کردن این نوزادان ممکن است باعث بروز مشکلاتی در گردش خون، اختلال در عملکرد ریه ها و حتی خونریزی مغزی شود. بدن مادر آرام‌بخش‌ترین مکان برای نوزاد است، زیرا او با حرکات، گرما، صدای تپش قلب و صدای شما احساس آشنایی می‌کند.
اگر پزشک تان موافق است، درخواست کنید هرچه سریعتر پس از اینکه علائم حیاتی او مانند تپش قلب و تنفس تثبیت شد، فرزندتان را از محفظه خارج و روی سینه شما قرار دهند. احتمال دارد فرزندتان نیاز داشته باشد که همچنان به لوله‌های داخل دستگاه متصل باشد، در این صورت برای تماس پوست با پوست با نوزاد خود باید در کنار دستگاه بنشینید.
فراموش نکنید او هرقدر که کوچک و نارس باشد اما می تواند عشق و محبت شما را درک کند. امیدواریم با صبوری و حمایت خانواده و پزشکان بتوانید دوران زردی نوزاد نارس را پشت سر بگذارید.
مطالعه بیشتر:
با فواید تغذیه نوزاد با شیر مادر آشنا شوید
با تولد نوزاد نارس چه باید کرد
