علت تک شریانی بودن بند ناف چیست و چه خطراتی دارد؟
بند ناف یک ارتباط حیاتی بین مادر و جنین است، درواقع بند ناف عضوی است که از طریق انتقال خون، مواد غذایی و اکسیژن را از بدن مادر به جنین منتقل کرده و مواد زاید را از بدن جنین به خون مادر منتقل می کند.
از آنجا که جنین برای رشد و تکامل خود به این مواد غذایی و اکسیژن وابسته است، می توان دریافت که این ارتباط بین مادر و جنین تا چه حد اهمیت دارد.
تعداد شریان و ورید بند ناف
بند ناف در هفته 16 تکامل و یک ساختار واحد پیدا کرده و به مرور بیشتر تکامل می یابد. در پایان بارداری طول بند ناف بین 20 تا 50 سانتی متر است. این راه ارتباطی حاوی دو شریان و یک ورید بوده، بنابراین حاوی 3 رگ است. این سه عروق توسط ماده ی ژله مانندی به نام ژله وارتون احاطه شده اند که این ماده علاوه بر محافظت از عروق، مانع از پیچ خوردگی و گره خوردگی آن می شود.
جریان خون موجود در ورید بند ناف از سمت مادر به جنین است، بنابراین اکسیژن و مواد غذایی را به جنین می رساند.
جریان خون موجود در شریان های بند ناف از سمت جنین به مادر است، بنابراین مواد زاید همچون دی اکسیدکربن را وارد خون مادر می کند.
یکی از ناهنجاری های ساختاری در بند ناف تغییر در تعداد عروق آن است. از میان این قبیل ناهنجاری ها می توان به دو رگ بودن بند ناف یا بند ناف تک شریانی اشاره کرد.
بند ناف تک شریانی چیست؟
در این بند ناف یک شریان و یک ورید وجود دارد، درواقع یکی از شریان ها غایب است. به این نوع ناهنجاری، بند ناف تک شریانه SUA نیز می گویند. این مورد در کمتر از یک درصد از بارداری های تک قلویی و حدود 6 تا 11 درصد از بارداری های چند قلویی رخ می دهد.
علت تک شریانی بودن بند ناف چیست؟
گرچه هنوز علت ایجاد کننده بند ناف تک شریانی به درستی مشخص نشده است اما محققان منشأ آن را به دو تئوری زیر نسبت می دهند:
- تئوری اول می گوید که در مراحل ابتدایی رشد، هر دو شریان تشکیل شده اند اما بعد از مدتی یکی از آنها رشد نکرده و از بین رفته است.
- تئوری دوم می گوید که تک شریانه بودن بند ناف ناشی از تقسیمات نادرست سلولی از همان ابتدای تشکیل آن است.
به هر حال بند ناف تک شریانی گرچه در کمتر از یک درصد از بارداری ها رخ می دهد، اما ممکن است بارداری را در معرض خطر قرار دهد.
عوامل خطرساز برای بروز بند ناف تک شریانی در بارداری چیست؟
عواملی وجود دارند که بند ناف را در معرض خطر دوعروقی و یا همان تک شریانی بودن قرار می دهند. که این عوامل عبارتند از:
- بارداری بعد از سن 40 سالگی
- دختر بودن جنین
- سابقه دیابت و یا بالا بودن قند خون
- نژاد قفقازی
- بارداری های دو و یا چند قلویی
- مصرف سیگار
روش های تشخیص بند ناف تک شریانی
این ناهنجاری را می توان از طریق سونوگرافی تشخیص داد. در طی سونوگرافی آنومالی اسکن که آغاز انجام آن در هفته 18 بارداری است، بسیاری از ناهنجاری ها از جمله تک شریانی بودن بند ناف توسط پزشک متخصص قابل تشخیص خواهد بود. سونوگرافی داپلر رنگی می تواند این عارضه را پیش از هفته 18 و حوالی هفته 14 نیز تشخیص دهد.
با مشاهده این عارضه پزشک موظف است موارد زیر را نیز بررسی کند:
- سابقه خانوادگی هرگونه بیماری قلبی عروقی در شما و همسرتان.
- انجام اکوکاردیوگرافی قلب جنین، جهت بررسی دقیق ساختار و عملکرد قلب.
- بررسی ژنوم جنین
خطرات و مشکلات بند ناف تک شریانی برای جنین
تک شریانی بودن بند ناف الزاماً مشکلی برای جنین ایجاد نخواهد کرد، اما در مواردی نیز احتمال ابتلا به انواع عارضه های جنین و نوزادی را افزایش می دهد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محدودیت رشد داخل رحمی
- مشکلات قلبی مادرزادی
- مشکلات کلیوی
- اختلالات رشدی در دستگاه عصبی مرکزی
- زایمان زودرس
- مشکلات معده و روده
درصورتی که پزشک وجود چنین مشکلی را در جنین شما تشخیص دهد اما عوارض دیگری همراه آن نباشد، انجام سونوگرافی های بیشتری را برای شما توصیه خواهد کرد تا با دقت بیشتری رشد جنین تحت بررسی قرار گیرد.
اگر همراه با بند ناف تک شریانی، جنین شما با مشکلات دیگری نیز درگیر باشد، پزشک متخصص انجام آمنیوسنتز را جهت بررسی کروموزوم های جنین توصیه خواهد کرد. در شرایطی که جنین با اختلال کمبود اکسیژن متولد شود، نیاز به بستری شدن او در بخش مراقبت های ویژه ی نوزادان ضرورت پیدا خواهد کرد.
مطالعات نشان می دهد که اغلب جنین هایی که این عارضه برایشان در دوران بارداری مطرح می شود، سلامت متولد می شوند و عارضه خاصی آنها را تهدید نمی کند. اگر در معاینات سونوگرافی چنین چیزی را از پزشک خود شنیده اید، نگران نباشید و با حفظ آرامش سایر بررسی ها و سونوگرافی ها را به دقت دنبال کنید.
مطالعه بیشتر:
1- پیچیده شدن بند ناف دور گردن جنین
2- مزایا و خطرات تاخیر در بریدن بند ناف چیست؟
3- چرا بند ناف دور گردن جنین می پیچد؟
4- مزایای دوشیدن بند ناف برای نوزادان نارس
