دادن عسل به شیرخواران زیر یکسال مرگبار است
کوچولوی شما پنج ماهه شده و در حال دندان درآوردن است. این باعث درد او می‌شود و هر بار که می‌خواهید به او غذا بدهید گریه می‌کند. همسایه بغلی راه‌حلی دارد. می‌گوید: «چند قطره عسل به او بدهید.»
ولی آیا عسل برای شیرخواران بی‌خطر است؟ قبول داریم که منبع خوبی از قند طبیعی است و به خاطر خاصیت‌های غذایی همیشه مورد تعریف و تمجید قرار گرفته، اما آیا برای شیرخواران هم توصیه می‌شود؟ در این مقاله به شما خواهیم گفت که عسل برای شیرخواران زیر یکسال توصیه نمی‌شود و این‌که چطور می‌تواند مرگبار باشد.
چرا شیرخواران نمی‌توانند عسل بخورند؟
عسل فی‌نفسه برای سلامت مفید است اما برای شیرخوار در حال رشد همان فواید را ندارد. در زیر دلایلی را که چرا برای شیرخواران گزینه خوبی نیست می‌خوانید.
وجود کلستریدیوم بوتولینوم. عسل حاوی هاگ های نوعی باکتری است که به آن کلستریدیوم بوتولینوم می‌گویند. باکتری بوتولینیوم در طبیعت (مثلا در خاک) یافت می‌شود و این هاگ ها را در هوا پخش می‌کند که روی اشیاء مختلف در محیط می‌نشیند. هاگ ها ساختارهای مقاومی از باکتری هستند و منتظر شرایط مناسب برای تشکیل کلونی باکتریایی می‌مانند.
از آنجا که عسل از طبیعت بدست می‌آید، همواره حاوی هاگ های بوتولینیوم است و جوشاندن و حتی پاستوریزه کردن هم آن‌ها را نابود نمی‌کند. برای همین هاگ ها زمانی که غذای آلوده مصرف می‌کنیم بدون مشکل وارد دستگاه گوارش می‌شود.
در شیرخواران بالای یکسال، این هاگ ها خطری ایجاد نمی‌کنند چون بدن می‌تواند از ازدیاد آن‌ها جلوگیری کند. اما دستگاه گوارش شیرخواران کوچک‌تر از ۱۲ ماه این کارآمدی را ندارند و در مقابل آلودگی باکتری بوتولینیوم که به آن بوتولیسم اطفال می‌گویند آسیب‌پذیر است.
بوتولیسم اطفال چیست؟
بوتولیسم یک ناخوشی است که بیشتر در شیرخواران زیر شش ماه دیده می‌شود، اما در اطفال بین ۶ تا ۱۲ ماه هم بروز می‌کند. دلیل آن یک سم عصبی به نام سم بوتولینیوم است.
بدن شیرخواران در حال رشد است و به این معناست که ارگان‌هایشان هنوز کامل نشده است. این موضوع در مورد فلور باکتریایی طبیعی روده هم صدق می‌کند که هنوز در دوران اولیه تشکیل کلونی خود هستند. تعداد یا قدرت‌شان آن‌قدر نیست که بتوانند با باکتری های خارجی که وارد دل و روده می‌شود مبارزه کنند.
همچنین کبد آن‌ها صفرای کافی برای مبارزه با هاگ ها را تولید نمی‌کند.
عوارض و خطرات خوردن عسل در شیرخواران
عسل برای دستگاه گوارش در حال رشد شیرخوار شما مشکل‌ساز است: وقتی شیرخواری عسل مصرف می‌کند، هاگ های بتولینیوم به دل و روده کوچک آن‌ها می‌رسد که تعداد کمی میکروفلور روده ای دارد. از آنجا که هاگ ها با هیج مقاومتی مواجه نمی‌شوند، به سرعت تکثیر می‌شوند تا یک کلونی از کلستریدیوم بوتولینوم تشکیل بدهند. سپس این کلونی باکتریایی سمی تولید می‌کند به نام سم بوتولینوم که نام تجاری آن بوتاکس است و کاربرد آرایشی هم دارد.
این سم عصبی با حمله به نورون‌ها و جلوگیری از ارسال پیام دستگاه عصبی شیرخوار را در بر می‌گیرد. نبود پیام عصبی منجر به کاهش عملکرد عضلات می‌شود و در موارد حاد فلج می‌کند.
به خاطر همین پی‌آمدهای جدی است که محققان و پزشکان مصرف عسل را برای شیرخواران زیر ۱۲ ماه توصیه نمی‌کنند. پس از ۱۲ ماهگی بدن شیرخوار صفرای کافی و کلونی‌هایی از میکروفلور روده‌ای را برای خفیف‌سازی و مبارزه با رشد باکتری کلستریدیوم بوتولینوم داراست.
به این ترتیب، بوتولیسم اطفال دلیل کافی برای آن است که شیرخواران را به مدت چند ماه از عسل دور نگه دارید. اما اگر به طور تصادفی مقداری از آن را خورد چه؟
اگر به طور تصادفی به شیرخوار خود عسل دادید چه می‌شود؟
ممکن است پیش بیاید که شیرخوار شما به‌طور تصادفی عسل بخورد یا یک خویشاوند پرذوق مقداری به او بدهد. در چنین موقعیتی این اقدامات را انجام بدهید:
- وحشت نکنید: وحشت کردن کمکی نمی‌کند. برای همین بی‌قراری نکنید و اجازه ندهید شریک زندگی شما هم این کار را بکند. بوتولیسم بلافاصله حمله نمی‌کند.
- کودک را نزد پزشک ببرید: در چنین شرایطی این بهترین راه است. شیرخوار را نزد متخصص اطفال ببرید و تمام جزئیات را به او بگویید – مقدار و زمان مصرف عسل را بگویید. او شرایط را تحلیل می‌کند و اقدامات مناسب را پیشنهاد می‌دهد.
- او را تحت نظر داشته باشید: وقتی از نزد متخصص اصفال به خانه بازگشتید، شیرخوار را با تا یک ماه به دقت تحت نظر داشته باشید. احتمالا پزشک شما هم همین توصیه را می‌کند. نشانه‌های بوتولیسم می‌تواند تا حداکثر ۳۰ روز پس از خوردن هاگ ها خودش را نشان بدهد. برای همین، هشیار بودن بهترین کاری است که می‌توانید انجام بدهید.
- اگر مشکلی وجود دارد به پزشک مراجعه کنید: به غریزه مادری خود اعتماد کنید. اگر احساس می‌کنید شیرخوار شما مشکلی دارد او را دوباره نزد پزشک ببرید.
- بدون اخلال به شیردادن منظم ادامه بدهید: شیردادن را ادامه بدهید. شیر مادر به تولید باکتری روده‌ای و تسریع رشد آن‌ها کمک می‌کند. در واقع، باکتری روده‌ای شیرخوار شما می‌تواند تنها با کمک نوع خاصی از قند که تنها در شیر مادر وجود دارد رشد کند و تکثیر شود. یادتان باشد این‌ها همان باکتری هایی هستند که از تکثیر کلستریدیوم بوتولینوم جلوگیری می‌کنند.
اگر شیرخوار تا ۳۰ روز نشانه‌ای از خود بروز نداد احتمالا مشکلی ندارد اما اجازه بدهید پزشک این تشخیص را بدهد. این احتمال وجود دارد که عسل در برخی از غذاهای متعددی که اطراف شماست وجود داشته باشد.
مواد غذایی و خوارکی های حاوی عسل
عسل به مقدار کم در خیلی از غذاها یافت می‌شود از جمله در برخی نان ها، کیک و بیسکوئیت. نان و بیسکوئیت ممکن است پخته باشد. ممکن است به نظر برسد که مصرف آن‌ها برای شیرخوار بی‌خطر است اما این واقعیت باقیست که هیچ مقداری از عسل برای او بی‌خطر نیست.
آب عسل، ترکیب آب گرم و عسل هم برای شیرخوار بی‌خطر نیست چراکه هاگ های باکتری بوتولینیوم در آن باقی می‌ماند. دمای بالا باکتری بوتولینیوم را می‌کشد اما آسیب کمی به هاگ های مقاوم باکتریایی وارد می‌کند که می‌توانند زنده بمانند و منتظر شرایط مناسب برای تکثیر باشند.
حتی تضمینی برای بی‌خطر بودن عسل پخته یا عسل گرما‌دیده هم وجود ندارد. دوری کردن از عسل شدنی است و می‌توانید مواد موجود در محصولات را بخوانید و از اقلامی که در آن‌ها عسل وجود دارد پرهیز کنید. اما استفاده از پستانک های عسلی چه؟
آیا استفاده از پستانک های عسلی برای شیرخواران بی خطر است؟
ده‌ها سال است که والدین از پستانک های عسلی برای شیرخواران شان استفاده می‌کنند. اما واقعیت بنیادین درباره عسل در این مورد هم صدق می‌کند و به این معناست که عسل هر چقدر هم ناچیز باشد برای شیرخواران زیر ۱۲ ماه خطر دارد، حتی اگر از سوراخ ریز پستانک بیاید.
ریسک انتقال آلودگی آن‌قدر بالاست که ارزش آرام کردن فرزند گریان شما را ندارد. عسل موجود در پستانک هم گزینه بی‌خطری نیست. این به آن معنا نیست که عسل همیشه خطرناک است. زمانی خواهد رسید که می‌توانید بدون نگرانی به کوچولوی خود عسل بدهید.
ازچه سنی می توان به کودک عسل داد؟
وقتی یک سال از عمر شیرخوار گذشت می‌توانید بدون خطر به او عسل بدهید. در این سن مقدار زیادی از مواد مغذی شیرخوار شما از غذاهای جامد تامین می‌شود. دستگاه گوارش او نیز قوی‌تر از چند ماه قبل شده و می‌تواند با هاگ های باکتری های خارجی مقابله کند. حالا زمان آن رسیده که بالاخره می‌توانید از مزایای فوق‌العاده عسل، مانند تاثیر آن برای سرفه های مزمن استفاده کنید.
عسل برای کنترل سرفه بسیار مفید است و برای اطفال بزرگ‌تر از یکسال از هر شربت سینه‌ای بهتر است. تحقیقات نشان داده است که دادن یک و نیم قاشق عسل پیش از خواب، به مقدار بسیار زیادی سرفه های مزمن ناشی از آلودگی های باکتریایی را کاهش می‌دهد. همچنین کودکان نوپایی را که به خاطر سرفه های پی‌درپی اذیت می‌شوند آرام می‌کند، چراکه عسل به عنوان یک آرام‌بخش عمل می‌کند و غشای ناراحت مخاطی را می‌پوشاند و آرام می‌کند.
حساسیت به عسل در کودکان
در موارد بسیار نادر کوچولوی شما ممکن است به عسل آلرژی داشته باشد. این را به واکنش های آلرژیک کودکان بزرگ‌تر از ۱۲ ماه نسبت می‌دهیم و ربطی به بوتولیسم اطفال که توسط آلودگی باکتریایی ایجاد می‌شود ندارد.
می‌توانید حساسیت به عسل در کودکان را از طریق نشانه های کلاسیک آلرژی غذایی تشخیص بدهید.
- ورم دهان و گلو: ورم در لب‌ها و ماهیچه های کناری گلو متمرکز می‌شود.
- ورم چشم به همراه سرخی: پوست بالای پلک بالایی ورم می‌کند و چشم‌ها قرمز می‌شود.
- کهیر پوستی: برآمدگی‌های قرمز یا کهیر که می‌تواند باعث خارش خفیف تا شدید شود.
- گرفتگی بینی: همراه با قرمزی و خارش بینی و خروج مایع شفاف از آن.
- دل درد: این درد می‌تواند با اسهال، استفراغ و تهوع همراه باشد.
- تنگی نفس: صدای خس خس هنگام تنفس و تنگی نفس عمومی حتی در زمان استراحت.
- اضطراب و پریشانی: اضطراب ناگهانی و پریشانی به همراه تپش قلب.
- تب: افزایش دمای بدن به همراه نشانه‌های بالا.
یک عارضه آلرژیک شدید شوک آنافیلاکسی است که همان نشانه های آلرژی را بروز می‌دهد اما با شدت زیاد. شوک آنافیلاکسی ناشی از عسل نادر است و معمولا به‌خاطر وجود یک گرده در عسل اتفاق می‌افتد نه خود عسل. با این حال، وقتی برای اولین بار پس از یک سالگی به کودک خود عسل می‌دهید او را تحت نظر داشته باشید.
عسل برای سلامت خوب است، به شرط آن‌که کوچولوی شما بیشتر از ۱۲ ماه سن داشته باشد. بوتولیسم کودکان جدی است و می‌تواند باعث پی‌آمدهای طولانی‌مدت برای سلامت شیرخوار شما شود. ممکن است قضیه این‌طور باشد که تمام این مدت به شیرخوار خود عسل می‌داده‌اید و هیچ مشکلی هم پیش نیامده باشد. این شانس خیلی خوبی است اما هیچ شانسی ارزش قمار کردن بر سر سلامت دلبند شما را ندارد.
مطالعه بیشتر:
1- فواید خوردن عسل در دوران شیردهی
2- خوردن عسل در دوران شیردهی بی خطر است
3- مصرف عسل و دارچین، چای زنجبیل و عسل در دوران شیردهی
4- آیا خوردن عسل در بارداری یا دادن به نوزادان بی خطر است؟
