چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چیست و چه عوارض و روشهای درمانی دارد

انواع چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چیست؟

جفت مهاجم به حالتی گفته می شود که جفت بسیار شدید و محکم به دیواره رحم چسبیده و یا عمیقاً به آن نفوذ می کند. در این شرایط جفت بعد از تولد نوزاد از بدن مادر خارج نشده و چنانچه برای خارج کردن آن تلاش مضاعف صورت گیرد، منجر به خونریزی بیشتر خواهد شد. این مشکل به چند صورت بروز می کند:

• چسبندگی اکرتا: در این حالت جفت بسیار شدید به دیواره عضلانی رحم موسوم به میومتر می چسبد اما به درون آن نفوذ نمی کند.
• چسبندگی اینکرتا: جفت به درون دیواره عضلانی رحم نفوذ می کند.
• چسبیدگی پرکرتا: جفت به کل ضخامت دیواره رحم نفوذ کرده و به اندامهای مجاور در شکم از جمله مثانه می چسبد.

اگرچه بسیاری از نویسندگان و نشریات علمی واژه اکرتا را برای هر سه نوع چسبندگی و شرایط آن استفاده می کنند، اما ویژگی های متفاوت، جایگاه متغییر جفت و نیز انواع و اقسام عوامل خطرزا نشان می دهد که شرایط هر یک از آنها با دیگری فرق دارد. 

به طور معمول جفت به لایه درونی رحم موسوم به دسیدوا (سطحی ترین لایه اندومتر) متصل است. اتصال بین جفت و این لایه باید تا پایان دوره بارداری به اندازه کافی محکم باشد اما بلافاصله بعد از زایمان گسسته شود.  

دسیدوا در دستیابی به این تعادل اهمیت زیادی دارد زیرا عمق اتصال جفت به رحم را تعیین و توانایی جفت برای کنده شدن را به هنگام زایمان تنظیم می کند. بنابراین، آسیب دیدگی یا غیر طبیعی بودن دسیدوا می تواند به بروز چسبندگی جفت منجر گردد. چسبندگی اغلب در  محل زخم های روی دیواره رحم ناشی از سزارین یا سایر جراحی های رحمی که در گذشته انجام شده است، رخ می دهد.

چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چه پیامد های برای مادر و نوزاد دارد؟

سلامت مادر

بسیاری از مادران دارای چسبندگی جفت، در زمان سزارین نیاز به هیسترکتومی و رادیولوژی عروق و داخلی دارند در برخی دیگر نیز باید تزریق خون انجام شود. مهمترین عارضه چسبندگی جفت، آسیب به مثانه در زمان عمل جراحی است که نیاز به ترمیم دارد.

به طور کلی، اگر قبل از تولد نوزاد، چسبندگی جفت تشخیص داده شود، مادر به نحو احسن سلامتی خود را به دست آورده و عوارض طولانی مدت نخواهد داشت.

سلامت نوزاد

به منظور انجام سزارین کنترل شده، معمولا برنامه زایمان چند هفته زودتر برنامه ریزی می شود. در این شرایط نوزاد نیاز به کمک بیشتری دارد اما انتظار می رود که بعد از سپری کردن دوره کوتاهی در بخش نوزادان، به طور عادی و با سلامت کامل رشد کند.

مشکلات در بارداری های بعدی

همیشه در بیمارانی که به هنگام سزارین، هیسترکتومی انجام نداده اند، در خصوص بارداری های بعدی و روش های جلوگیری از بارداری محتاطانه تصمیم گیری می شود. پژوهش ها حاکی از آنند که احتمال عود چسبندگی جفت در بارداری بعدی بالا است.  

روش های درمان چسبندگی غیر عادی جفت (جفت مهاجم)

اگر چسبندگی جفت تشخیص داده شود یا نسبت به وقوع آن تردید وجود داشته باشد، موارد زیر در کلینیک تخصصی جفت، توصیه می گردد:

-  ارزیابی قبل از تولد توسط تیم مجرب در تشخیص چسبندگی جفت با استفاده از سونوگرافی و ام آر آی.

- اگر وجود چسبندگی در این ارزیابی تایید شود، مادر باردار باید تحت مراقبت و کنترل تیمی قرار بگیرد که در خصوص دشواری های جراحی این تشخیص از تجربه کافی برخوردار است.

- اعضای تشکیل دهنده تیم عبارتند از ماما، رادیولوژیست عروق و داخلی، جراح زنان زایمان، متخصصین بیهوشی، هماتولوژی، تصویربرداری تشخیصی و آسیب شناسی.

- برای هر مادر و خانواده اش باید یک برنامه مراقبت بهداشتی شامل سابقه پزشکی و زایمان، نتایج سونوگرافی و ام آر آی، آدرس منزل (نزدیکی به یکی از بیمارستان های بزرگ) و برنامه های بارداری او در آینده حاملگی تنظیم شود. این طرح مراقبتی عبارتند از:

• زایمان سزارین برنامه ریزی شده در یک واحد تخصصی.
• در موارد شدید احتمال نیاز به هیسترکتومی برنامه ریزی شده، وجود دارد.
• تزریق وریدی و کاتتر مضاعف در طول عمل جراحی. کاتتر در پزشکی، لوله نازک فلزی یا پلاستیکی معمولاً بلند و انعطاف پذیری است که برای تخلیه مواد یا مشاهده داخلی وارد مجاری بدن می شود.

اگر چسبندگی جفت تشخیص داده شود، پزشک متخصص رادیولوژی عروق و داخلی، یکی از اصلی ترین اعضای تیم مراقبت است. این دسته از پزشکان، رادیولوژیست هایی هستند که در خصوص قرار دادن کاتتر در رگهای خونی داخلی به منظور متوقف کردن جریان رگ در حال خونریزی، دوره های آموزشی گذرانده اند. حضور این متخصصان در ارزیابی و کنترل مادران مشکوک به چسبندگی جفت بسیار حائز اهمیت است. 

ممکن است پزشک صلاح بداند که در حدود هفته 34 بارداری تا هفته 38 بارداری برای جلوگیری از خونریزی خطرناک، نوزاد را به دنیا بیاورید. اگر می خواهید در آینده نیز حامله شوید، ممکن است پزشک قبل از سزارین از درمان خاصی استفاده کند و رحم را نجات دهد.

عوارض و خطرات چسبندگی غیر عادی جفت (جفت مهاجم)

با توجه به آنکه خطر اصلی برای مادران باردار مبتلا به چسبندگی غیر عادی جفت، خون ریزی بیش از اندازه و  تهدید کننده جان مادر است، در صورت وجود چسبندگی جفت، ممکن است پزشک تاریخی را برای انجام سزارین و خارج کردن رحم به همراه جفت تعیین کند. این کار باعث می‌شود که از خونریزی بیش از حد پیشگیری کرد که در صورت عدم انجام ممکن است جان مادر در معرض خطر قرار گیرد.

چسبندگی جفت احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهد، بنابراین ممکن است حتی در حدود هفته ۳۴ بارداری برای مادر باردار تاریخ سزارین تعیین شود تا نیازی به انجام سزارین اورژانسی نباشد. گاهی نیز پزشک هنگام زایمان این مشکل را تشخیص می‌دهد. درصورتی‌که هنگام زایمان، جفت خارج نشود و خونریزی شدید وجود داشته باشد، می تواند چسبندگی جفت دلیل آن باشد که این وضعیت بسیار خطرناک است و در چنین شرایطی، احتمالاً چند واحد خون به مادر تزریق خواهد شد و گاهی پزشک ناچار می‌شود با برداشتن رحم یا هیسترکتومی جلوی خونریزی را بگیرد.

در صورت تشخیص چسبندگی جفت، زایمان باید در بیمارستانی انجام شود که بخش مراقبت‌های ویژۀ نوزادان داشته و برای کنترل خونریزی شدید مجهز بوده و تیم پزشکی مجرب برای این کار را در اختیار داشته باشد. اگر چسبندگی جفت تشخیص داده شود، در موارد خاص، ممکن است پزشک با استفاده از تکنیک های خاصی برای کنترل خونریزی و در عین حال حفظ کردن رحم اقدام کند. اگر مادر باردار قصد دارد مجدداً باردار شود، باید این موضوع را پیش از نزدیک شدن به تاریخ زایمان با پزشک خود مطرح کند.

اگر عارضه چسبندگی جفت طی سونوگرافی های دوران بارداری تشخیص داده نشده و در طی زایمان درنظر گرفته نشود، خون ریزی شدید می تواند اندام های حیاتی بدن مادر همچون کلیه ها را از خون محروم کرده و گاها آسیب دائمی در آنها ایجاد کند.

مطالعه بیشتر:

1- علت و نشانه های چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چیست؟

2- گرید جفت چیست؟

3- جفت قدامی یعنی چه؟

4- کلسیفه شدن یا پیر شدن جفت چیست؟

5- مشکلات جفت جنین چیست و چه نشانه‌ و علائمی دارد؟

6- جفت جنین چیست؟ و چه عملکردی در بارداری دارد؟