علت و نشانه های چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چیست؟

علت و عوامل تاثیر گذار بر چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم

هر گونه سابقه آسیب به دسیدوا (سطحی ترین لایه اندومتر) خطر ابتلا به چسبندگی جفت را افزایش می دهد، به موارد زیر توجه کنید:

1- سابقه سزارين

سابقه سزارين بزرگترين عامل چسبندگی جفت است. خطر ابتلا به چسبندگی جفت با توجه به تعداد سزارین هایی که قبلا انجام شده است، افزایش خواهد یافت. البته شمار زیادی از مادرانی که سابقه سزارین دارند، در بارداری های بعدی مبتلا به چسبندگی جفت نمی شوند. البته همیشه اثر حاصل از سزارین، در لایه داخلی رحم باقی می ماند و اندومتر در محل زخم که در قسمت پایین دیواره جلویی رحم است، نازک می شود. این زخم بین دو بارداری مشکلی برای مادر ایجاد نمی کند اما در بارداری بعدی، می تواند محل بروز چسبندگی باشد. البته هنوز به درستی مشخص نیست که چرا در برخی افراد چسبندگی ایجاد شده و در بسیاری دیگر اصلا به وجود نمی آید.

مادرانی که سابقه یک یا چند سزارین دارند، اگر در بارداری های بعدی، جفت سر راهی قدامی تشکیل شود یعنی محل اتصال جفت پایین و در امتداد زخم به جا مانده از سزارین های قبلی در قسمت پایین جلوی رحم باشد، بیشتر در معرض خطر چسبندگی جفت قرار دارند. چنانچه سونوگرافی محل جفت را در موقعیت نرمال در بالای رحم یا در دیواره خلفی رحم تشخیص دهد، احتمال ابتلا به چسبندگی کمتر است.

برش کلاسیک سزارین، نوع دیگری سزارین به نام سزارین کلاسیک وجود دارد که در شرایط دشوار انجام می شود، در این نوع سزارین به دلیل اینکه برش به صورت عمودی تا وسط رحم صورت می گیرد، احتمال بروز چسبندگی بیشتر است. در برخی مادران، احتمال لانه گزینی جفت در امتداد زخم وجود دارد چرا که جفت معمولا در قسمت بالایی رحم لانه گزینی می کند.

2- سابقه جراحی های زنان مانند میومکتومی و کورتاژ

• کورتاژ: به معنی باز کردن دهانه رحم و برداشتن بافت از داخل رحم است. این عمل معمولا به دلیل مشکلات قاعدگی یا بعد از بارداری به دلیل خونریزی مکرر واژینال ناشی از قطعات جفتی باقیمانده، انجام می شود. کورتاژ به دلیل آسیب به دسیدوا، خطر ابتلا به چسبندگی جفت را در آینده افزایش می دهد. کورتاژ یک عمل جراحی مهم است که سلامتی را به فرد باز می گرداند، بسیاری از بانوانی که کورتاژ بدون عارضه داشته اند در بارداری های بعدی مبتلا به چسبندگی جفت نشده اند. اما مادران دارای سابقه کورتاژ دشوار یا متعدد بیشتر در معرض چسبندگی جفت هستند. 
• جراحی درون رحمی: یک جراحی جزئی است که با باز کردن دهانه رحم (جراحی هیستروسکوپی) انجام می شود و می تواند به اندومتر غیر باردار آسیب بزند. گاهی نیز این جراحی در بانوان مبتلا به نقایص قبلی آندومتر صورت می گیرد. خطر ابتلا به چسبندگی جفت باید در موارد زیر بررسی شود:
• جراحی سندرم آشرمن (چسبندگی رحم)
• میکومکتومی هیستروسکوپی: به معنای از بین بردن پولیپ یا توده های خوش خیم است که بر اندومتر اثر نمی گذارد. جدا کردن یا برداشتن سپتوم یا دیواره رحم با هیستروسکوپی که یک عمل برای درمان ناباروری است، در حقیقت سپتوم به دیواره نازکی در داخل رحم گفته می شود که رحم را به دو قسمت تقسیم می کند. این دیواره داخلی در رحم می تواند بارداری را مختل سازد.
• بستن یا آمبولیزاسیون شریان رحمی برای درمان فیبروئید به جای جراحی میومکتومی: به این نکته توجه داشته باشید که اگر می خواهید برای درمان یک یا چند فیبروم از روش آمبولیزاسیون (بستن شریان رحمی) استفاده کنید و نیز قصد دارید در آینده صاحب فرزند شوید، باید خطر چسبندگی جفت را در نظر بگیرید و نظر پزشک را در این باره جویا شوید. شاید لازم باشد تا پایان دوره باروری، این روش درمانی را به تعویق بیندازید.

علائم و نشانه های چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم چیست؟

اتصال غیرطبیعی جفت، هیچ نشانه یا علامت خاصی ندارد. شاید تا زمان زایمان که برای برداشتن جفت تلاش می شود، قابل تشخیص نیز نباشد. از آنجا که کوشش برای خارج کردن جفت می تواند به خونریزی مضاعف منجر گردد، بهتر است تشخیص در دوران بارداری (قبل از زایمان) صورت گیرد تا آمادگی لازم برای زایمان کسب شود. 

روش های تشخیص چسبندگی غیر عادی جفت یا جفت مهاجم

سونوگرافی چسبندگی جفت برای تشخیص جفت مهاجم

اگر عوامل خطرزا در مادر باردار وجود داشته باشد، بهتر است با استفاده از سونوگرافی چسبندگی تشخیص داده شود. بعلاوه پزشک ممکن است انجام آزمایش خون را جهت بررسی میزان آلفا فیتو پروتئین موجود در خون مادر درخواست کند. افزایش این پروتئین در خون مادر، در کنار وجود سایر عوامل خطر، می تواند احتمال وجود چسبندگی غیر طبیعی جفت را بیشتر کند.

یکی دیگر از راهکار های تشخیص این عارضه در دوران بارداری انجام سونوگرافی است.

مناسبترین زمان سونوگرافی چسبندگی جفت

بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی مابین هفته های 18 تا 22 بوده که طی آن لازم است سونولوژیست موارد زیر را به دقت بررسی کند:

• از بین رفتن لایه هایپو اکوی پشت جفت

• نازک شدن لایه عضلانی رحم به کمتر از 2 میلی متر در سطح اتصال جفت

• نازک شدن سروز (پرده نازک) بین مثانه و رحم

• برآمده شدن بافت جفت به سمت بیرون از لایه روی رحم و نفوذ آن به بافت های اطراف

• مهم ترین نشانه موجود در سونوگرافی رنگی وجود کانال ها و دریاچه های عروقی باز و بسیار پرخون می باشد.

درصورتی که عوامل خطر زیر را دارید، در هنگام انجام سونوگرافی، حتما پزشک متخصص را مطلع سازید تا جفت شما را از نظر چسبندگی به دقت بررسی کند.

به طور معمول جفت به لایه درونی رحم موسوم به دسیدوا (سطحی ترین لایه اندومتر) متصل است. اتصال بین جفت و این لایه باید تا پایان دوره بارداری به اندازه کافی محکم باشد اما بلافاصله بعد از زایمان گسسته شود.  

دسیدوا در دستیابی به این تعادل اهمیت زیادی دارد زیرا عمق اتصال جفت به رحم را تعیین و توانایی جفت برای کنده شدن را به هنگام زایمان تنظیم می کند. بنابراین، آسیب دیدگی یا غیر طبیعی بودن دسیدوا می تواند به بروز چسبندگی جفت منجر گردد. چسبندگی اغلب در  محل زخم های روی دیواره رحم ناشی از سزارین یا سایر جراحی های رحمی که در گذشته انجام شده است، رخ می دهد.

مطالعه بیشتر:

1- جفت جنین چیست؟ و چه عملکردی در بارداری دارد؟

2- گرید جفت چیست؟

3- جفت قدامی یعنی چه؟

4- کلسیفه شدن یا پیر شدن جفت چیست؟

5- مشکلات جفت جنین چیست و چه نشانه‌ و علائمی دارد؟