استفاده از دهانشویه در بارداری مفید یا مضر؟

آیا استفاده از انواع دهانشویه در بارداری بی خطر است؟

استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید در بارداری

نوشیدن آب و مسواک زدن دندان ها فعالیت ‎هایی روزمره هستند که ما بدون تأمل آنها را انجام می‎دهیم.

اما به‌نظر می‎رسد این فعالیت‎های به ظاهر بی‌ضرر ممکن است در مورد مادران باردار عواقب غیر مترقبه ای برای فرزندان آنها در پی داشته باشد. یک تحقیق جدید می‎گوید کودکانی که در دوران جنینی در معرض مصرف مقادیر بالای فلوراید قرار داشته‎اند ممکن است در مقایسه با افرادی که این مقادیر در مورد آنها کمتر بوده دارای بهره هوشی پایین تری باشند. محقق اصلی مطالعه دکتر هاوارد هیو از دانشکدۀ بهداشت عمومی دالا لنا در دانشگاه تورونتو در کانادا و همکارانش اخیراً یافته ‎های خود را در نشریه "چشم‎اندازهای بهداشت محیطی" منتشر کرده‎اند. فلوراید یک ماده معدنی است که مکرراً به آب نوشیدنی و فرآورده ‎های مربوط به دندان مثل خمیر دندان و دهانشویه ها اضافه می‎شود زیرا فلوراید به پیشگیری از فساد دندان کمک می‎کند. بر مبنای اعلام CDC نوشیدن آب حاوی فلوراید می‎تواند فساد دندان در کودکان و بزرگسالان را در حدود 25 درصد کاهش دهد. به هر جهت، مطالعات عنوان کرده‎اند که فلوراید ممکن است یک جنبه تخریبی نیز داشته باشد. برای مثال یک تحقیق مربوط به سال 2014 قرار گرفتن در معرض فلوراید را با کمبود شناختی در بچه موش‎ها مرتبط کرده است. دکتر هیو و همکارانش چنین تحقیقی را پس از آن انجام دادند که پی بردند مصرف فلوراید زیاد در دوران بارداری می‎تواند تاثیرات منفی در بهره هوشی جنین داشته باشد.

 یک مطالعه شامل 299 بانو و فرزندان آنها بود که تمامی آنها در "پروژه تماس اوایل زندگی با مواد سمی محیطی در مکزیکو" مشارکت داشتند. نمونه های ادرار از تمامی مادران در دوران بارداری، و همچنین از فرزندان این گروه از مادران در زمانی که آنها بین 6 تا 12 ساله بودند گرفته شد تا بدین وسیله سطح تماس آنها با فلوراید تعیین شود. دکتر هیو توضیح می‎دهد، "این موضوع مهم است زیرا مطالعات پیشین میزان تماس را بر اساس اندازه‎گیری‌های محله‎ای نوشیدن آب فلورایددار انجام داده‎اند، که اندازه‎گیری مستقیم نیست و میزان تماس با فلوراید را به طور دقیق اندازه‎گیری نمی‎کند." او اضافه می‎کند، "تحقیقات مزبور به میزان تماس بچه‌ها با فلوراید پرداخته‎اند به جای اینکه تماس دوران جنینی را مد نظر داشته باشند یا اینکه حجم نمونه سوژه‎های مطالعه بسیار کمتر بوده است." هوش کودکان در سن چهار سالگی با استفاده از شاخص شناختی عمومی (GCI) "مقیاس توانایی کودکان مک‎کارتی" اندازه‎گیری شد و همچنین این کار در سنین 6 تا 12 سالگی کودکان با استفاده از "مقیاس اختصاری هوش وکسلر" (WADI) انجام گرفت. تیم تحقیق به این موضوع پرداخت که سطح فلوراید در ادرار چگونه می‎تواند بر هوش بچه تأثیر بگذارد. نتایج مطالعه نشان داد مادرانی که سطح فلوراید ادرار آنان در دوران بارداری بیشتر بوده، بیشتر احتمال دارد که فرزندانی دارای بهره هوشی کمتر داشته باشند. به طور مشخص محققان پی بردند که با هر 0.5 میلی‎گرم بر لیتر افزایش سطح فلوراید در مادران باردار، نمرات GCI و WASI به ترتیب دچار 3.15 و 2.5 مرحله کاهش می‎شود. روی هم رفته محققان می‎گویند که یافته‎های آنها عنوان می‎کند که تماس با فلوراید در دوران جنینی می‎تواند بر رشد عصبی بچه‎ها به شکلی که باعث کاهش بهره هوشی آنها می‎شود تأثیر بگذارد. دکتر هاوارد هیو می‎گوید، "مطالعه ما نشان می‏‌دهد که سیستم عصبی جنین در حال رشد ممکن است به شکل منفی تحت تأثیر مقادیر بالای فلوراید قرار گیرد. این مطالعه همچنین عنوان می‎کند که سیستم عصبی پیش از زایمان ممکن است در مقایسه با کودکان در سنین مدرسه نسبت به قرار گرفتن در معرض فلوراید حساس‌تر باشد."

استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین در بارداری

کلرهگزیدین (Chlorhexidine) دارویی است که به عنوان یک آنتی سپتیک موضعی در قالب یک محلول برای شستشوی دهان استفاده می شود. این محلول اثر ضد باکتری دارد و مانع تشکیل پلاک دندان می شود که علت اصلی پوسیدگی دندانهاست. کلرهگزیدین برای بهبود بخشیدن به تمیزی حفره دهان، برای درمان و پیشگیری از خونریزی لثه ها، برای درمان زخم های دردناک در دهان و همچنین برای جلوگیری از رشد عفونت های قارچی حفره دهان، به ویژه در افرادی که دندان مصنوعی استفاده می کنند، موثر است. کلرهگزیدین نباید در شرایط زیر استفاده شود:

• در کودکان زیر ۱۲ سال مگر اینکه دندانپزشک شما توصیه نماید.
• در بیماران مبتلا به آماس و التهاب لثه یا زخم لثه
• کلرهگزیدین نباید در جاهای دیگر بدن به غیر از دهان استفاده شود.
• این دارو را می توان برای مدت کوتاهی استفاده کرد.
• محلول را نبلعید و مطمئن شوید که محلول در تماس با چشم نیست.
• پس از کشیدن دندان نباید استفاده شود.

این دارو نباید پس از کشیدن دندان استفاده شود، زیرا اگر محلول در تماس با استخوان قرار گیرد، می تواند باعث آسیب به حفره های دندانی استخوان فک شود. کلرهگزیدین اغلب باعث ایجاد تغییر در رنگ دندان و زبان می شود که مشکلات زیبایی شناسی در بیماران ایجاد میکند. از این مساله می توان با حفظ منظم بهداشت دهان و اجتناب از نوشیدن قهوه و چای جلوگیری کرد. تغییر رنگ تیره معمولا پدیده برگشت پذیر است و پس از پایان دادن به مصرف دارو به سرعت کاهش می یابد. تغییر رنگ تیره بیشتر زمانی اتفاق می افتد که شما غذاهای غنی از تانن ها مصرف می کنید، مانند: فندق، پسته، گردو، کران بری، توت فرنگی، قهوه، چای 

FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) این دارو را به گروه B نسبت داده است که بدان معنی است که مطالعات بالینی کنترل شده و کافی که ایمنی این دارو را در حین بارداری ثابت کند وجود ندارد، اما در حالی که TGA استرالیا این دارو را به گروه A  طبقه بندی میکند که این بدان معنی است که این دارو برای دوران بارداری کاملا کاربردی و قابل مصرف است.. قبل از شروع مصرف این دارو در دوران بارداری با متخصص زنان و دندانپزشک تماس بگیرید.

این دارو می تواند در هنگام تغذیه کودک با شیر مادر تا زمانی که شما از بلعیدن آن اجتناب نمایید استفاده شود.

روش و عوارض استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین در بارداری

کلرهگزیدین در قالب محلول های دهانشویه وجود دارد. محلول را رقیق نکنید. تا نیم ساعت بعد از استفاده از این محلول غذا نخورید یا مسواک نزنید. ۱۵ میلی لیتر از محلول را اندازه گیری کنید، یک دقیقه آن را در دهان بچرخانید و سپس آن را بیرون بریزید. محلول می تواند دو بار در روز، صبح و عصر استفاده شود. درمان می تواند از ۷ تا ۳۰ روز ادامه یابد. کودکان زیر ۱۲ سال نباید از این محلول استفاده کنند. اثرات جانبی کلرهگزیدین ممکن است عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:

• درد در دهان
• تورم دهان
• تحریک دهان
• تغییر رنگ تیره دندان یا زبان
• دفع غشای مخاطی حفره دهان
• واکنش آلرژیک

اگر متوجه درد یا تورم در دهان شدید، فورا استفاده از این دارو را متوقف کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.

استفاده از دهانشویه پرسیکا در بارداری

استفاده از قطره دهانشویه پرسیکا برای از بین بردن پلاک های دندانی امروزه شهرت پیدا کرده است. این قطره حاوی عصاره نعناع و بومادران بوده و در ساخت آن از کلسیم، فلوراید، کلراید، ایزوتیوسیانات، تانن، روغن های فرار (نظیر :منتول و آزولن ) و آلکالویید آکیلئن استفاده شده است.

قطره پرسیکا در پیشگیری از افزایش جرم روی دندان ها، پوسیدگی دندان، خونریزی و امراض لثه و به عنوان ضد عفونی کننده دهان مصرف می شود.

درمورد استفاده از دهانشویه پرسیکا در دوران بارداری مطالعات کافی انجام نشده است. باتوجه به وجود عصاره بومادران و سایر ترکیبات ذکر شده در این دارو و لزوم احتیاط درمورد مصرف داروهای گیاهی در دوران بارداری، برخی پزشکان استفاده از آن را در دوران بارداری ایمن نمی دانند. با تمام این ها نیاز است منافع استفاده از آن در برابر مضرات حاصله در دوران بارداری سنجید و سپس تصمیم گیری شود.

روش و مقدار مصرف دهانشویه پریسکا

• جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان و بیماری های دهان روزی دو نوبت هر بار 15 ـ 10 قطره را در 15 میلی لیتر آب ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و دور ریخته شود.
• در درمان ناراحتی های دهان و دندان و جلوگیری از خونریزی لثه روزی 5 ـ 3 نوبت هربار 15 ـ 10 قطره را در 15 میلی لیتر آب ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و سپس دور ریخته شود.
• جهت جلوگیری از خونریزی و عفونت بعد از کشیدن دندان و جراحی ها به مدت 4 ـ 2 روز، هر روز 5 ـ 4 نوبت ، هر بار 40 ـ 30 قطره را در 15 میلی لیتر آب ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده و سپس دور ریخته شود.

دهانشویه پرسیکا چه تاثیری بر ضایعات آفتی عود کننده دهان دارد؟

بدون شک زخم آفتی عود کننده، از شایع ترین بیماری های مخاط دهان است که با زخمهای دردناک منفرد یا متعدد در مخاط داخل دهان مشخص می شود. پرسیکا یک داروی صددرصد گیاهی است که از عصاره سه گیاه مسواک، بومادران و نعناع تشکیل شده، و دارای آثار ضد ویروسی، ضدقارچی و ضدالتهابی است.

در یک مطالعه، بیماران به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند و چهل بیمار دهانشویه پرسیکا و بیست بیمار پلاسبو دریافت کردند. در خصوص این بیماران پرسشنامه ای برای اخذ اطلاعات راجع به سن، جنس، سابقه ضربه، سابقه فامیلی، تعداد زخم، میزان تکرر وقوع آفت، مدت زمان حضور ضایعه، زمان ترمیم زخم و میزان اضطراب تکمیل شد. از بیماران خواسته می شد بلافاصله پس از بهبودی زخم مراجعه کنند. بیماران از نظر تغییر میزان درد و زمان ترمیم زخم به دنبال استفاده از دارو یا پلاسبو مورد قرار می گرفتند. طبق نتایج به دست آمده از آزمون مجذور کای دو طرفه B تفاوت معنا داری بین دو گروه دریافت کننده پرسیکا و پلاسبو از لحاظ تغییر میزان درد و زمان ترمیم ضایعات وجود داشت، طبق نتایج حاصل از این تحقیق می توان از دهانشویه گیاهی پرسیکا به جای داروهای شیمیایی که همگی مصنوعی اند و دارای عوارض جانبی نیز هستند، در درمان آفت استفاده کرد.

انتخاب دهانشویه مناسب بارداری و روش استفاده از آن

روش انتخاب دهانشویه مناسب بارداری

کارشناسان معتقدند که همه افراد در زمان بارداری به دهانشویه نیاز ندارند. ولی اگر شما مجبور به استفاده از آن هستید، باید بدانید که کدام نوع آن برای بارداری مناسب است. 

بر طبق توصیه آکادمی آمریکایی اطفال شما می توانید در طول بارداری دهانشویه حاوی فلوراید و بدون الکل استفاده کنید. اگر دهانشویه ۵./. درصد سدیم فلوراید است روزانه یک بار و در صورتیکه ۲/. درصد سدیم فلوراید باشد می توان به صورت هفتگی از آن استفاده کرد. زیرا استفاده بیش از اندازه از فلوراید بر رشد بهره هوشی جنین اثرات نامطلوبی دارد.

اگر در بارداری مکرراً استفراغ می کنید و به همین دلیل اسید معده بر روی دندان های تان باقی می ماند و سبب آسیب به مینای دندان می شود، پس بهتر است از دهانشویه فلوراید شده استفاده کنید. حتی بهتر است بعد از هر بار استفراغ کردن، دهان تان را با دهانشویه بشویید. همچنین می توانید یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در یک لیوان آب حل کرده و بعد از استفراغ دهان را با این محلول بشویید. هرگز بلافاصله پس از استفراغ دندان ها را مسواک نزنید زیرا مواد ساینده موجود در خمیر دندان می تواند بر دندان تان که از اسید معده حساس شده اند صدمه بزند.

 انجمن دندانپزشکی آمریکا معتقد است که استفاده از دهانشویه برای بانوان باردار ضرورت ندارد، اما ممکن است آنها بخواهند قبل از خواب از آن استفاده کنند. آنها همچنین توصیه می کنند که با دندانپزشک خود صحبت کنید و یک دهانشویه آنتی باکتریال یا آنتی میکروبیال برای پیشگیری از بیماری های لثه انتخاب کنید.

این تنها در صورتی است که دندان های شما جرم دارند. همچنین می توانید یک دهانشویه فلوراید در شب و دهانشویه آنتی باکتریال در صبح برای پیشگیری از تشکیل جرم دندان استفاده کنید.

برخی از کارشناسان معتقدند اگر شما در معرض بیماری های حاد لثه قرار دارید، می توانید از دهانشویه حاوی آنتی باکتریال کلرهگزیدین استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که این نوع دهانشویه ها فقط برای موارد حاد هستند. هرگز به مدت طولانی از آنها استفاده نکنید زیرا باعث لکه روی دندان می شوند.

روش استفاده از دهانشویه در بارداری

در دوران بارداری مصرف الکل حتی به میزان کم برای جنین مضر خواهد بود، بنابراین اکثر پرشکان متخصص زنان، مادران باردار را از نوشیدن الکل به محض اطلاع از بارداری خود منع می کنند.  بر اساس تحقیقات انجمن بارداری امریکا، الکل بر روند رشد و‌تکامل انسان تاثیر می گذارد و می تواند منجر به نقایص جبران ناپذیر ادراکی، جسمی و عصبی مادرزادی شود. از آنجاییکه اکثر دهانشویه ها حاوی الکل هستند، بهتر است که در دوران بارداری از مصرف آنها خودداری شود. به جای آنها از دهانشویه های بدون الکل و دهانشویه های با مواد طبیعی استفاده کنید.

قدم ۱ : قبل از استفاده از دهانشویه با پزشک متخصص زنان، پزشک یا مرکز بهداشتی خود مشورت کنید. احتمالا پزشک شما پیشنهادهایی برای انتخاب دهانشویه مناسب و بی ضرر برای شما و‌ جنین تان خواهد داشت.

قدم ۲ : دهانشویه بدون الکل را جایگزین دهانشویه حاوی الکل کنید. دهانشویه بدون الکل "اورال B" یا دهانشویه "کِرِست"  انتخاب های مناسبی هستند.

قدم ۳ : انتخاب یک دهانشویه طبیعی در صورت تمایل. دهانشویه طبیعی  بدون الکل و حاوی آلوورا یک دهانشویه طبیعی است.

قدم ۴ : در صورتیکه از دهانشویه حاوی الکل استفاده کرده اید نگران نباشید. الکل باید خورده شود تا بتواند بر روی جنین تاثیر بگذارد، بنابراین چون دهانشویه به ندرت فرو برده می شود احتمال آسیب به جنین بسیار اندک است.

هشدار: بر اساس اظهارات دانشکده پزشکی هاروارد، روغن اوکالیپتوس حاوی یک سم شناخته شده است که باید مصرف آن توسط بانوان باردار منع شود. اگر تمایل دارید که دهانشویه حاوی الکل را با یک  دهانشویه طبیعی جایگزین کنید، قبل از خرید برچسب و اطلاعات روی آن را به دقت بخوانید. چنانچه محصولی حاوی روغن اوکالیپتوس باشد از خرید آن صرف نظر کنید.

روش مراقبت از دندان در بارداری

 لازم است به نکاتی برای محافظت از دندان ها و لثه ها توجه کنید. در اینجا برخی از نکات کلی بهداشتی دندان در بارداری ذکر شده:

• حتما روزی دو بار با خمیر دندان حاوی فلوراید دندان ها را بشویید. برای محافظت بهتر می توانید روزانه سه بار مسواک بزنید.
• در انتخاب مسواک دقت کنید. اگر لثه های شما به دلیل بارداری متورم و نرم شده اند از مسواک نرم استفاده کنید.
• به طور مرتب برای چک کردن دندان ها به دندانپزشکی مراجعه و توصیه ها را رعایت کنید.
• از دهانشویه آنتی باکتریال برای جلوگیری از جرم دندانی استفاده نمایید. دندانپزشک تان در انتخاب نوع مناسب به شما کمک خواهد کرد.
• پس از هر بار استفراغ  کردن با محلول آب و جوش شیرین دهان را بشویید. همچنین می توانید با آب هم دهان را بشویید، اما مطمئن شوید که به خوبی اینکار را انجام دهید تا هیچگونه اثری از اسید معده روی دندان ها باقی نماند.
• مراقب رژیم غذایی خود باشید و غذاهای سرشار از کلسیم و ویتامین های  12B و C مصرف کنید.                                   

 هرگز استفاده از نخ دندان در بارداری را فراموش نکنید

 اگر چه ممکن است فکر کنید که استفاده از دهانشویه کافی است، ولی هرگز از اهمیت مسواک زدن و نخ  کشیدن مرتب دندان ها غافل نشوید. زمانی که لثه های شما نرم و متورم هستند و خونریزی دارند استفاده از نخ دندان اهمیت بیشتری پیدا می کند. باید به طور مرتب از نخ دندان استفاده کنید زیرا از تورم لثه ها و تبدیل آن به بیماری حاد لثه پیشگیری می کند. مهم‌ نیست شما چه نوع نخ دندانی استفاده می کنید فقط سعی کنید که هر روز اینکار را انجام دهید تا سلامت دهان خود را در بارداری و پس از آن حفظ کنید.

از یک رژیم غذایی متعادل و سالم پیروی کنید

هر چیزی که شما می خورید بر سلامت دهان تان تاثیر می گذارد.نکته جالب این است که یک رژیم سالم نه تنها برای سلامتی دندان شما حیاتی است بلکه به همان میزان برای سلامتی دندان نوزاد شما نیز مهم است، که از سومین و ششمین ماه بارداری شروع به رشد می کنند. 

در اینجا چند نکته مهم برای رشد دندان فرزند شما با مواد مغذی ارایه می شود:

• مقادیر بالایی سبزیجات و‌میوه را در رژیم غذایی خود بگنجانید. همچنین باید غلات کامل مصرف کنید. همینطور پنیر محلی، شیر، ماست و سایر محصولات لبنی را در رژیم خود قرار دهید.
• غذاهای حاوی قند مثل آبنبات و شیرینی را محدود کنید.  همچنین نوشابه های گاز دار،. آبمیوه و نوشیدنی های شیرین.
• از میان وعده های بدون قند مثل سبزیجات، میوه ها، ماست و پنیر استفاده کنید.
• آب بیشتری بنوشید، خصوصا بین میان وعده ها و غذاها. بسیار مهم است که با تمایل شدیدتان برای غذاهای شیرین مقابله  کنید. یا در نهایت در معرض انواع مشکلات دندان قرار خواهید گرفت. اگر نمی توانید در برابر وسوسه خود مقاومت کنید، بعد از خوردن یک میان وعده شیرین دهان خود را به خوبی بشویید.

مطالعه بیشتر:

1- آیا جرم گیری دندان ها در بارداری ضرر دارد؟

2- آیا ارتودنسی و کشیدن دندان در دوران بارداری بی خطر است؟

3- عوارض پر کردن دندان در بارداری برای جنین

4- آیا سفید کردن دندان یا بلیچینگ دندان در بارداری بی خطر است؟