مشکلات زایمان طبیعی و پیچیدگی های خطرناک احتمالی

زايمان يك روند فيزيولوژيك است كه وضع حمل جنين را از طريق مجراي زايمان ممکن مي‌سازد. گاهی در روند آن مشکلات زایمان طبیعی بوجود می آید که این روند را مختل می کند. البته اکثر مشکلات زایمان طبیعی، معمولاً از آنچه واقعیت دارد ترسناک‌‌تر به نظر می‌رسند. در این مطلب با حقایقی درباره پنج مورد از مهمترین مشکلات زایمان طبیعی آشنا می‌شوید. 

دکتر مارجوری گرین فیلد پروفسور زنان و زایمان در دانشگاه پزشکی وسترن ریورس کلیولند آمریکا می‌گوید: بسیاری از این پیچیدگی‌ها به دوران بارداری و زایمان ارتباطی ندارند و اکثراً بر سلامت مادر و نوزاد تاثیر نمی‌گذارند. ولی برخی مشکلات زایمان طبیعی نیز وجود دارند که احتمال بروز خطرات را افزایش می دهند. در ادامه با پنج پیچیدگی خطرناک آشنا می‌شوید.

۱. مسئله بند ناف

 پیچیدن یا تاب خوردن بندناف دور گردن یا بدن جنین که باعث فشار آمدن به جنین می‌شود. این مورد که در برخی موارد تحت عنوان خطرات زایمان طبیعی از آن یاد می شود معمولا عوارضی را به دنبال نخواهد داشت.

احتمال وقوع: در 20 درصد از حاملگی ها بند ناف دور جنین پیچیده است ولی موجب بروز مشکلی در نوزاد نمی شود. موارد خطرناک نیز به ندرت رخ می دهند.    

معمولا چه اتفاقی می‌افتد:

در زایمان طبیعی، اگر بندناف فشاری به جنین وارد نکند مشکلی به وجود نمی‌آید. گاهی اوقات بندناف دور بدن یا بازوی نوزاد پیچیده می‌شود ولی پزشک از بیان این موضوع خودداری ‌کند، زیرا خطری برای جنین ندارد و فقط باعث نگرانی والدین می‌شود. ولی اگر فشاری که بندناف به نوزاد وارد می‌کند زیاد باشد، جریان خون جنین کاهش یافته و ضربان قلب کند می‌شود.

۲. پارگی میان‌دوراه (پرینه)

پارگی در ناحیه میان‌دوراه (پرینیوم perineum)، محلی بین واژن و مقعد.

احتمال وقوع: بیشتر در اولین زایمان رخ می‌دهد. و بر حسب نوع پارگی درجه بدنی می شود و احتمال وقوع آن در شرایط معمول به این ترتیب است؛ درجه اول: ۱۶ درصد؛ درجه دوم: ۱۷ درصد؛ درجه سوم و چهارم: دو و نیم درصد.

معمولاً چه اتفاقی می‌افتد:

اندازه پارگی در درجه اول بسیار کم است که معمولاً با چند بخیه یا بدون بخیه مشکل بر طرف می‌شود و فقط باعث کمی درد می‌شود. پارگی درجه دوم ماهیچه‌های زیرین را در بر می‌گیرد و به بخیه نیاز دارد که با گذشت زمان، بخیه‌ها از بین می‌روند. پارگی درجه سوم و چهارم که تا مقعد ادامه می‌یابد به ندرت اتفاق می‌افتد.

آیا پیشگیری از پارگی پرینه ممکن است؟                   

 براساس پژوهشی که توسط کوچرن لیبرری Cochrane library انجام شد، مشخص شده است که ماساژ میان‌دوراه در آخرین ماه‌های بارداری و انجام ورزش های کف لگن در طی بارداری احتمال آسیب‌دیدگی میان‌دوراه هنگام زایمان، بخیه به علت پارگی یا اپیزیوتومی و درد بعد از زایمان را کاهش می‌دهد. البته زایمان نوزادی با وزن زیاد، احتمال بروز این مشکل را بالا می‌برد.

۳. ضربان یا ریتم غیرعادی قلب جنین

شرایطی که در آن ضربان قلب جنین بیشتر یا کمتر از حد مجاز (۱۱۰ تا ۱۶۰ در دقیقه) است یا ریتم آن غیرعادی است.

احتمال وقوع اختلال در ضربان قلب جنین ۱۵ درصد. اختلال در ضربان قلب جنین به عنوان یکی از خطرات زایمان طبیعی برای نوزاد محسوب می شود اما با مانیتورینگ دقیق جنین معمولا آسیب رسان نخواهد بود.

معمولاً چه اتفاقی می‌افتد:

امروزه نظارت الکترونیکی بر جنین در بیمارستان‌ها قابل دسترس است، ولی برای تمامی خانم‌ها، پیشنهاد نمی‌شود. دکتر گرین فیلد می‌گوید: گاهی اوقات این نظارت موجب اطمینان خاطر پزشک می شود و در بعضی مواقع نتایج نشان دهنده این است که به جنین به اندازه کافی اکسیژن نمی‌رسد و اجرای سزارین ضروری است. اما در اغلب اوقات پزشکان بین این دو حالت قرار می‌گیرند. در این شرایط پزشک یا ماما با توجه به وخامت و شدت مشکل و سن بارداری تصمیم می‌گیرد که برای کامل شدن مراحل بارداری صبر کند یا عمل سزارین را انجام دهد.

آیا پیشگیری از آن ممکن است؟    

 خوابیدن به پشت در هنگام مراحل زایمان، احتمال ضربان غیرعادی قلب جنین را افزایش می دهد. برای بانوانی که با خطر کمتری روبرو هستند، نظارت متناوب بهتر از نظارت مداوم است، زیرا علائم خطر کاهش یافته و در نتیجه احتمال سزارین کاهش می‌یابد.

۴. مشکلات مربوط به مایع آمنیوتیک و کیسه آب

دکتر گرین فیلد درباره زیاد یا کم بودن مایع آمنیوتیک قبل از مراحل زایمان و پارگی کیسه آب می‌گوید: معمولاً افزایش بیش از حد مایع آمنیوتیک به‌ ندرت باعث مشکل می‌شود. اما زمانی که کیسه آب پاره شود و میزان مایع آمنیوتیک کاهش یابد، فضای نرمی که بندناف در آن قرار می‌گیرد کوچک‌تر می‌شود که ممکن است باعث وارد آمدن فشار به بندناف شود. درصورتی که چنین مشکلی روی دهد، ممکن است پزشک یا ماما محلولی را به مایع آمنیوتیک اضافه کند. اگر قبل از این‌که انقباضات شروع شود کیسه مایع رحمی پاره شود، در عرض ۲۴ ساعت انقباضات شروع خواهد شد. اما برای کاهش احتمال رسیدن عفونت به جنین، پزشک یا ماما تلاش می‌کند هرچه سریعتر خانم باردار را وادار به زایمان کند.

احتمال وقوع این مشکل ۱۲ درصد است

 آیا پیشگیری آن ممکن است؟    خیر.

۵. ناتوانی در پیشرفت یا توقف زایمان

اگر به هر دلیلی روند زایمان متوقف شود، به آن ناتوانی در پیشرفت و یا توقف زایمان گفته می شود.

احتمال وقوع این عارضه ۸ درصد است

معمولا چه اتفاقی می‌افتد؟                   

ناتوانی در پیشرفت، معمول‌ترین علت سزارین است و در این شرایط برای تقویت انقباضات از داروی پیتوسین استفاده می‌شود.

آیا پیشگیری آن ممکن است؟             

 برای کاهش خطر ناتوانی در زایمان، می‌توانید:

• درصورت تائید پزشک یا ماما تا زمانی‌ که انقباضات با فاصله 3 دقیقه از هم اتفاق می‌افتند درخانه بمانید.
• از افزایش بیش از حد وزن جلوگیری کنید.
• از فردی آگاه و با تجربه بخواهید در این دوران کمکتان کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کمک و همیاری فردی با تجربه به زایمانی سریع‌ منجر می‌شود و احتمال سزارین را کاهش می‌دهد.
• وضعیت خود را تغییر دهید. تکیه دادن و خوابیدن بدترین وضعیت‌ برای زایمان هستند. نشستن، به یک سمت دراز کشیدن، ایستادن یا قرار گرفتن روی دست و زانوان بهترین وضعیت برای زایمان هستند.

دکتر گرین فیلد پیشنهاد می‌کند: گرچه مشکلات زایمان طبیعی، غیر قابل پیش‌بینی است. اما بهترین روش برای آمادگی زایمان، اجرای وظایف در خانه و انتخاب پزشک یا ماما و بیمارستان یا زایشگاهی است که در بارداری و زایمان شما مشارکت داشته باشد و به خواسته‌های شما احترام بگذارد.