آیا زایمان طبیعی با جفت مارژینال امکان پذیر است؟
جفت، ارگانی حیاتی است که به کمک بند ناف، مسیری ارتباطی میان مادر باردار و جنین ایجاد می کند. اگرچه به صورت طبیعی، جفت به بخش های بالایی و دیواره جانبی رحم متصل است، اما گاهی اوقات ممکن است در بخش پایینی رحم و نزدیک به سرویکس رشد کند که به آن جفت سرراهی گفته می شود. جفت سرراهی انواع مختلفی دارد که یکی از این انواع جفت مارژینال بوده و از آنجا که نگرانی هایی را در رابطه با زایمان طبیعی با جفت مارژینال وجود دارد، ما در این مقاله به این موضوع پرداخته ایم.
جفت سرراهی چیست؟
جفت سرراهی (Placenta previa) یک عارضه بارداری نسبتاً نادر است و شایعترین علت خونریزی بدون درد در مراحل بعدی بارداری (بعد از هفته 20) است که در آن جفت در بخش پایینی رحم و نزدیک به دهانه رحم یا همان سرویکس لانه گزینی کرده و دهانه رحم را به طور کامل یا جزئی می پوشاند.
برای درک بهتر این مساله باید بدانید که در دوران بارداری، با بزرگ شدن رحم و کشش و رشد دیواره های رحمی، جفت می تواند حرکت کند، بنابراین طبیعی است که حتی اگر جفت در اوایل بارداری در بخش پایینی رحم لانه گزینی کرده باشد، به مرور با ادامه بارداری و کشش رحم، به طور معمول به بالای رحم منتقل شود تا مسیر زایمان از طریق سرویکس، بدون مانع و سد باقی بماند. در واقع اگرچه در معاینه های سونوگرافی در حدود 6٪ از زنان بین هفته های 10 تا 20 بارداری شواهدی از جفت سرراهی دارند، اما با پیشرفت بارداری، 90٪ این موارد به خودی خود برطرف می شوند.
اما گاهی اوقات، شرایط بر طبق انتظار پیش نرفته و جفت تا انتهای بارداری نزدیک به دهانه رحم باقی مانده و یا می تواند بخشی یا تمام دهانه رحم را بپوشاند. این همان شرایطی است که به عنوان جفت سرراهی شناخته شده و بسته به فاصله آن با سرویکس، انواع مختلفی دارد که عبارت هستند از:
جفت سرراهی کامل (complete previa): وقتی اتفاق می افتد که جفت به طور کامل بر روی دهانه رحم (سرویکس) قرار گرفته و آن را می پوشاند.
- جفت سرراهی پارشیال پرویا (partial previa): جفت سرراهی یا پرویای جزیی، وقتی اتفاق می افتد که جفت تنها بخشی از دهانه رحم را پوشانده باشد.
- جفت مارژینال پرویا (marginal previa): جفت سرراهی مارژینال که با عنوان جفت حاشیه ای نیز شناخته می شود، شرایطی است که در طی آن، جفت در مجاورت دهانه رحم (در فاصله حدودا 2 سانتی متری) قرار گرفته باشد اما از نظر جسمی آن را نپوشاند.
شاید تا به حال در سونوگرافی ها با کلمه ای به نام جفت لولایینگ (low-lying) نیز برخورد کرده باشید و این سوال برایتان پیش بیاید که پس این، چه نوع جفتی است؟
جفت لولایینگ، هم به جفت های پارشیال پرویا اطلاق شده و هم برای جفت مارژینال، به کار گرفته می شود.
آیا جفت مارژینال به جنسیت جنین ربط دارد؟
خیر، محل جفت یعنی جایی که جفت به دیواره رحم شما متصل شده است و این موضوع هیچ ارتباطی با جنسیت جنین شما ندارد.
چه تعداد از زنان باردار جفت سرراهی دارند؟
جفت سرراهی، تقریباً در حدود 4 مورد از هر 1000 بارداری رخ می دهد. خطر مرگ و میر ناشی از این مشکل نیز در حدود 4 تا 8 درصد تخمین زده شده است و اگر با کنده شدن جفت همراه شود، این درصد ممکن است به 20 تا 47 درصد نیز در مواردی برسد.
علل جفت مارژینال چیست؟
برخی از دلایل احتمالی و عوامل خطر جفت سرراهی و جفت مارژینال عبارت هستند از:
- لانه گزینی تخمک بارور شده در بخش پایینی رحم،
- موقعیت غیرمعمول جنین در رحم: بریچ (باسن و پاها رو به پایین) یا عرضی (خوابیده به صورت افقی در رحم)،
- وجود ناهنجاری هایی در رحم مانند فیبروم ها،
- سابقه جراحی های قبلی بر روی رحم، مانند زایمان سزارین، جراحی برای برداشتن فیبروم رحمی، اتساع و کورتاژ (D&C) و ...،
- بارداری دو یا چند قلویی و یا سابقه آن در بارداری های گذشته،
- ناهنجاری های جفت از جمله بزرگی بیش از حد جفت،
- رحم دارای شکل و ساختار غیرطبیعی،
- سابقه بارداری و زایمان قبلی،
- سابقه جفت سرراهی در بارداری قبلی،
- سن خانم بیش از 35 سال،
- رنگین پوست بودن،
- پسر بودن جنین،
- زندگی در مناطق با ارتفاع زیاد،
- سیگاری بودن یا استعمال مواد مخدر به ویژه کوکائین.
علائم و نشانه های جفت مارژینال چیست؟
نشانه های جفت سرراهی در همه انواع از جمله، جفت مارژینال تقریبا به هم شبیه بوده و اصلی ترین علامت آن که در 70 تا 80 درصد از خانم ها رخ می دهد، خونریزی ناگهانی، قرمز روشن و بدون درد از واژن است. سایر علائم احتمالی که در صورت مشاهده آن ها، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید، شامل این موارد هستند:
- انقباض و گرفتگی، احساس فشار در کمر و یا درد شدید،
- خونریزی که شروع می شود، متوقف می شود و دوباره روزها یا هفته ها بعد شروع می شود،
- خونریزی بعد از مقاربت،
- و خونریزی در نیمه دوم بارداری و بعد از هفته 20 بارداری که شدت آن می تواند از کم و خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد.
تشخیص جفت مارژینال چگونه انجام می شود؟
سونوگرافی، مهم ترین و اصلی ترین ابزار برای تشخیص جفت مارژینال و سرراهی است که می تواند به صورت شکمی و یا واژینال انجام شود. بسته به محل جفت، گاهی اوقات انجام دادن هر دو نوع بررسی سونوگرافی، ضروری است. البته ام آر آی (MRI) نیز یک روش استاندارد تصویربرداری برای تعیین نوع جفت و جایگاه آن است، اما در بیشتر موارد سونوگرافی به تنهایی کفایت داشته و نیازی به انجام ام آر آی نیست.
آیا درمانی برای جفت مارژینال وجود دارد؟
یکی از رایج ترین سوالات مادران باردار این است که چه کاری انجام دهند تا جفتشان بالا برود! متاسفانه باید بگوییم که هیچ درمانی برای انواع جفت سرراهی، از جمله جفت مارژینال، وجود ندارد. تنها هدف از درمان این مشکل، جلوگیری از وقوع خونریزی و یا محدود کردن آن است تا بتوان به سلامت به موعد مقرر زایمان و انتهای بارداری رسید. درمان انواع جفت سرراهی، بر اساس این عوامل و بسته به صلاحدید پزشک تعیین می شود:
- مقدار خونریزی،
- سن بارداری،
- وضعیت جنین و سلامتی او در درون رحم،
- موقعیت جفت و جنین.
البته اصلی ترین نکته برای تعیین درمان، همچنان میزان خونریزی مادر است و معمولا بدین ترتیب عمل خواهد شد:
1. خونریزی خفیف: مهم ترین اقدام درمانی استراحت در بستر و اجتناب از برقراری رابطه جنسی، ورزش و فعالیت است.
2. خونریزی در حد متوسط تا شدید: در چنین مواردی ممکن است به استراحت و بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشید. بسته به میزان خون از دست رفته، دریافت خون و همچنین دریافت دارو برای جلوگیری از زایمان زودرس نیز مدنظر قرار خواهند گرفت.
3. خونریزی غیرقابل کنترل: زایمان تنها راه حل در چنین مواردی است و به شکل سزارین اورژانسی خواهد بود. البته که اگر خونریزی وجود نداشته باشد، بسته به نوع جفت سرراهی، شکل زایمان انتخابی متفاوت است.
زایمان با جفت سرراهی
مادران بارداری که جفت سرراهی دارند، باید هر لحظه منتظر وقوع خونریزی و سزارین اورژانسی باشند. اما اگر شرایط آن ها به خوبی و باثبات پیش برود و دچار خونریزی غیرقابل کنترل نشوند، شکل زایمان بسته به اینکه جفت سرراهی از چه نوعی باشد، متغیر خواهد بود.
- جفت سرراهی کامل: تنها انتخاب در این مورد، زایمان سزارین است.
- جفت سرراهی پارشیال: از آنجا که جفت فقط بخشی از دهانه رحم را می پوشاند. زایمان طبیعی از طریق واژن هنوز امکان پذیر است. اما انتخاب ارجح اغلب پزشکان سزارین است تا احتمال خونریزی به حداقل برسد.
- جفت مارژینال: به نظر می رسد هم سزارین و هم زایمان طبیعی هر دو انتخاب های خوبی برای این نوع از جفت باشند.
آیا زایمان طبیعی با جفت مارژینال ممکن است؟
در جفت مارژینال یا حاشیه ای، اگرچه جفت به طور معمول به دهانه رحم فشار می آورد اما آن را نمی پوشاند. به همین دلیل نیز زایمان طبیعی با جفت مارژینال ممکن بوده و به طور معمول بی خطر تلقی می شود. البته باید این نکته را در نظر داشت که به دلیل همپوشانی جفت با دهانه رحمی که در حین زایمان حال باز شدن است، احتمال خونریزی جزئی وجود داشته و به همین دلیل اغلب پزشکان بر این مساله اتفاق نظر دارند که با وجود ممکن بودن زایمان طبیعی با جفت مارژینال، همچنان بهتر است سزارین انجام شود تا سلامت جنین و مادر به خطر نیفتد.
مطالعه بیشتر:
جفت سر راهی یا پلاسنتا پرویا چیست؟
جفت قدامی چیست و چه عوارض و خطراتی دارد؟
جفت مارژینال پرویا و جفت پارشیال پرویا چیست؟
جفت خلفی چیست و چه ارتباطی با جنسیت جنین دارد؟
