عوارض و درمان سوراخ شدن کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک

مایع آمنیوتیک چیست؟

در دوران بارداری، جنین در ایمنی کامل در یک کیسه مملو از مایع به نام کیسه آب در رحم شناور است.

دیواره کیسه آمنیوتیک دو پوسته (غشاء) دارد، پرده بیرونی یا کوریون و آمنیون یا پرده درونی. این پوسته‌ها جنین را محکم در درون مایع آمنیوتیک حفظ می کند. کیسه آمنیوتیک دو هفته بعد از شروع بارداری این مایع را تولید می‌کند.

مایع آمنیوتیک به همراه بند ناف و جفت، یک سیستم حفاظتی برای زندگی جنین تشکیل می دهند.

مایع آمنیوتیک جنین را قادر می سازد که در سه ماهه دوم بارداری تنفس کند و مایع را قورت دهد. این مایع جنین را از آسیب حفظ می‌کند.

مواد مغذی موجود در مایع آمنیوتیک به رشد دست و پاها، ماهیچه‌ها و دستگاه گوارش جنین کمک می‌کند. جنین در این مایع بدون فشار و آسیب قادر به حرکت و لگد زدن و چرخیدن است. همچنین از جنین در مقابل عفونت‌ها محافظت می‌کند.

نشت مایع آمنیوتیک در طی بارداری چگونه است؟

جنین در حال رشد، از مایع آمنیوتیک برای مصارف گوناگون استفاده می‌کند. بنابراین، سطح این مایع هر روز بالا و پایین می‌رود. با پیش رفتن بارداری، مقدار مایع آمنیوتیک از چند میلی لیتر به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی لیتر تا هفته ۳۶‌ام افزایش پیدا می‌کند.

یکی از مشکلات رایج دوران بارداری که مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد نشت مایع آمنیوتیک است. کیسه محتوی مایع آمنیوتیک در هنگام پاره شدن آمنیون سبب نشت مایع می‌شود. زمانی که کیسه آب مادر در هنگام زایمان پاره می‌شود، به آن پارگی خود به خود کیسه آب یا (SROM) می‌گویند. اما، اگر این کیسه در هفته ۳۷ یا ۳۸ بارداری دچار پارگی شود این وضعیت پارگی زودرس کیسه آب یا(PROM) نامیده می شود.

نشانه های سوراخ شدن کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک

اکثر اوقات، برای یک مادر باردار تشخیص مایع آمنیوتیک از ادرار دشوار است. در طول سه ماهه نهایی بارداری، جنین فشار بسیاری به بدن وارد می‌کند، و این می‌تواند موجب ترشح و نشت شود که کاملا طبیعی است. جنین همچنین بر مثانه نیز فشار وارد می‌کند که موجب نشت ادرار می‌شود.

به دلیل اینکه روش های دقیق و روشنی برای تشخیص این دو وجود ندارد، نشت ادرار اغلب با نشت آمنیوتیک اشتباه گرفته می‌شود و این اشتباه باعث ترس مادر می‌شود. از این جهت اطمینان از علت وجود رطوبت در لباس زیر برای عدم سردرگمی بسیار مهم است. در اینجا راه‌هایی برای تفکیک بین نشت مایع آمنیوتیک و ادرار وجود دارد.

اگر مایع از ناحیه واژن ترشح می شود، در این صورت شما باید منتظر ادامه این ترشحات باشید. برخلاف ادرار، شما قادر نیستید جلوی نشت مایع آمنیوتیک را بگیرید. مایع آمنیوتیک به خودی خود ترشح می شود و برای متوقف کردن آن کاری از دست شما ساخته نیست. و ممکن است به صورت نشت یا یک جهش مایع باشد. به محض شروع نشت یک نوار بهداشتی در لباس زیرتان بگذارید. بعد از اینکه نوار بهداشتی خیس شد، به بو و رنگ آن توجه کنید. اگر بی رنگ و دارای بوی شیرین باشد، مایع آمنیوتیک است.

 اگر سبزرنگ باشد، بهتر است بلافاصله پزشکتان را در جریان بگذارید. امکان دارد پزشک برای پیشگیری از عفونت زایمان اضطراری انجام دهد.

اگر هنوز مطمئن نیستید، با پزشکتان صحبت کنید تا او نوع ترشح را تشخیص دهد.

علت سوراخ شدن کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک

شایع ترین علت نشت مایع آمنیوتیک پارگی خودبه خودی کیسه آب است. این یک شرایط  فیزیولوژیک است که در نتیجه فشار و تنش بیش از حد به کیسه آمنیوتیک اتفاق می‌افتد. اصطلاحا به این حالت نشت کیسه آب در دوران بارداری گفته می‌شود و معمولاً علامت شروع زایمان است.

اما ممکن است دلایل دیگری هم وجود داشته باشد که شامل موارد زیر است:

۱- پارگی پیش از موعد کیسه آب

در پاره‌ای موارد، کیسه آب قبل از فرا رسیدن زمان زایمان دچار پارگی یا شکاف می‌شود. این مساله، نشت مایع را به دنبال خواهد داشت. اگر این اتفاق در بین هفته‌های ۳۷ و ۳۸ بارداری روی دهد، مرتبط با پارگی زودرس کیسه آب است. دلایل پارگی زودرس کیسه آب شامل موارد زیر است:

• سابقه قبلی پارگی کیسه آب
• عفونت در دهانه رحم
• تنش و فشار بیش از اندازه کیسه آب در اثر بارداری دوقلو یا جنین بزرگ
• جراحی قبلی در ناحیه رحم یا دهانه رحم
• رژیم غذایی نامناسب
• سبک زندگی نامناسب در دوران بارداری و پیش از آن مثل مصرف الکل، دارو، موادمخدر و سیگار کشیدن
• عدم رشد کافی رحم
• عفونت باکتریایی

۲- سوراخ شدن کیسه آب

در موارد دیگر، یک شکاف جزئی در کیسه آب بوجود می‌آید که منجر به نشت مایع آمنیوتیک می‌شود. این شکاف ممکن است خود به خود ترمیم شود و نشت مایع قطع شود.

عوارض سوراخ شدن کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک

نشت مایع آمنیوتیک در دوران بارداری می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. بنابراین درمان مناسب برای مادر باردار بسیار الزامی است. عوارض شامل:

• نشت زودرس مایع آمنیوتیک در طول سه ماهه اول و دوم می‌تواند منجر به سقط جنین یا تولد جنین مرده شود.
• می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در رابطه با چگونگی رشد جنین و اندام های او شود.
• اگر هنوز زمان زایمان نرسیده ممکن است عفونت وارد بدن شود. مادر باید برای جلوگیری از عفونت جنین تحت مداوا قرار گیرد.

درمان سوراخ شدن کیسه آب و نشت مایع آمنیوتیک

نوع درمان برای نشت مایع آمنیوتیک بستگی به مرحله بارداری دارد. در وهله اول، پزشک آزمایش‌هایی انجام می‌دهد تا مشخص شود که آیا مایعی که نشت شده، مایع آمنیوتیک است یا نه. اگر معلوم شود که مربوط به مایع آمنیوتیک است، پزشک بلافاصله درمان را شروع می‌کند.

اگر جنین رشد کافی داشته و دوره را تمام کرده باشد، پزشک در عرض ۴۸ ساعت پس از نشت مایع آمنیوتیک زایمان را انجام می‌دهد. اگر مادر دوره کامل بارداری را به اتمام نرسانده باشد، پزشک رشد جنین را تحت نظر خواهد داشت.

۱- نشت زودرس مایع آمنیوتیک

اگر کیسه آب زود پاره شود، مشخص کننده نشت زود هنگام مایع آمنیوتیک است. در چنین مواردی، باید به‌سرعت پزشک را در جریان بگذارید. اگر تاخیر کنید، خطر ایجاد عفونت شما را تهدید می‌کند. در زیر تعدادی از آزمایش‌هایی که ممکن است پزشکتان برای شما انجام دهد:

چک کردن علائم حیاتی- درجه حرارت، ضربان قلب، فشار خون و آزمایش‌هایی برای تشخیص عفونت توصیه می‌شود.

•  کاغذ نیترازین - PH مایع آمنیوتیک از ادرار کمتر است. پزشک از این کاغذ برای تشخیص و گرفتن نمونه از مایع نشت شده استفاده می‌کند.
• معاینه واژن – پزشک با مشاهده واژن نوع مایع ترشح شده را شناسایی می کند.
• سونوگرافی- انجام سونوگرافی برای تشخیص علت پارگی کیسه آب و اندازه‌ گیری سطح آب موجود در کیسه آب صورت می گیرد. به وسیله مانیتور جنین ضربان قلب جنین را اندازه می‌گیرند و اگر مورد غیر طبیعی مشاهده  شود، درمان بسته به هفته بارداری انجام می‌شود.

نشت مایع آمنیوتیک پیش از هفته ۲۴ بارداری:

• پذیرش در بیمارستان برای کنترل دائم و پیوسته
• هنوز وقت زایمان نیست و امکان سقط جنین وجود دارد
• پزشک بطور دائم مادر باردار را تحت نظر دارد و راه های درمانی موجود را با او در میان می‌گذارد.

نشت مایع آمنیوتیک بین هفته ۲۴ تا ۳۱ بارداری:

• پذیرش در بیمارستان
• مداوا با آنتی بیوتیک
• تزریق استروئید برای رشد ریه های جنین
• زایمان می تواند تا هفته ۳۳ به تعویق بیفتد، اما اگر ضروری باشد می‌تواند زودتر هم انجام شود

نشت مایع آمنیوتیک در طول هفته ۳۲ و ۳۳ بارداری

• ریه های جنین از نظر رشد کنترل می‌شود
• تزریق استروئید برای رشد ریه های جنین
• درمان با آنتی بیوتیک
• در صورت لزوم زایمان انجام می‌شود

نشت مایع آمنیوتیک از هفته ۳۴ تا زمان زایمان

• پذیرش در بیمارستان برای کنترل وضعیت جنین
• تجویز آنتی بیوتیک برای درمان پارگی پوسته
• زایمان در هر زمان بعد از هفته ۳۴ می‌تواند انجام شود

2- پایین بودن سطح مایع آمنیوتیک

• تزریق کردن مایع آمنیوتیک: به این شکل انجام می‌شود که در طول زایمان یک سوند داخل رحم وارد می‌کنند. وارد کردن مایع به روان و نرم شدن ناحیه اطراف بند ناف در طول زایمان کمک می‌کند. همچنین این عمل کمک می‌کند که مادر زایمان طبیعی داشته باشد.
• تزریق مایع: در این روش که قبل از زایمان انجام می‌شود از طریق آمنیوسنتز صورت می‌گیرد. سطح مایع آمنیوتیک در طول یک هفته دوباره کاهش می‌یابد. با اینحال این کار به پزشک کمک می‌کند که ساختار بدن جنین را چک کند.
• آب رسانی: مصرف یا تزریق مایعات برای افزایش سطح مایع آمنیوتیک
• مراقب باشید که تحت نظر دائمی پزشک باشید تا میزان مایع آمنیوتیک شما چک شود تا از خطر زایمان زودرس در امان بمانید.

مطالعه بیشتر:

1- آیا عفونت باعث پاره شدن کیسه آب و زایمان زودرس می شود؟

2- پارگی یا سوراخ شدن کیسه آب در اواخر بارداری، دلیل و درمانش چیست؟

3- کم شدن مایع دور جنین بدون پارگی کیسه آب، دلیل چیست؟

4- چه دلایلی باعث پاره شدن کیسه آب می شود

5- نشانه های پارگی کیسه آب چیست و چه تفاوتی با ترشحات واژن دارد؟